رشتی دوزی هنری برای اشتغالزایی در گیلان

ثبت جهانی روستای قاسم آباد رودسر با محوریت چادرشب بافی و دریافت گواهی‌نامه ملی برای رشت به عنوان شهر ملی هنرهای سنتی ایران با محوریت رشتی‌دوزی و چهار روستای گیلان با محوریت‌های متعدد، رمقی نو به اقتصاد هنرهای سنتی و صنایع دستی گیلان بخشیده است.
روستای قاسم آباد که اصالت، رنگ و قدمت چادرشب بافی‌اش پای گردشگران خارجی را نیز به این دهکده – که پیش تر پوشاک محلی آن آوازه جهانی داشت – باز کرده است، در تاریخ ۱۱ تیر ماه سال ۹۷ از سوی شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی به عنوان روستای ملی چادر شب بافی ثبت و نامزد ۲۰۱۹ جمهوری اسلامی ایران برای ثبت جهانی شد و در بهمن ماه ۹۸ با عنوان روستای جهانی چادرشب بافی از سوی شورای جهانی صنایع دستی ( World Crafts Council) به ثبت جهانی رسید.

درخشش پس از ثبت جهانی

پس از این اتفاق خوشایند سرور عباس پور مادربزرگ گیلانی بعنوان هنرمند پیشکسوت روستای جهانی قاسم آباد منتخب زنان کارآفرین روستایی کشور شد و شهره فخر جانعلی، کارشناس ارشد حقوق عمومی، جوان هنرمند چادر شب بافی به عنوان یکی از سه هنرمند کارآفرین صنایع‌دستی در کشور برگزیده شد.
سرور عباس پور هنرمند پیشکسوت روستای جهانی قاسم آباد که منتخب زنان کارآفرین روستایی کشور شده بود با خبرنگار ایرنا به گفت و گو نشست و با قدرتی در کلام گفت: رنگ در رنگ بافتم و اصالت کهنِ هنرم را در گوشه، گوشه جهان به ثبت رساندم و برای ۵۰ نفر خلق کار کردم.

فخر جانعلی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: در زمینه کارآفرینی اجتماعی فعالیت و نسل نو را تشویق کردم به داشته هایشان فخر بورزند و برای ترغیب آنان به فعالیت در حوزه چادر شب بافی؛ کارگاه آموزشی ایجاد و در آن بر محتوا و قصه های چادرشب تاکید کردم تا توریست ها ببیند و با طرح ها آشنا شوند حتی اگر خرید نداشته باشند.
وی ادامه می دهد: پنج سال در حوزه قضا فعالیت می کردم اما دیدم فعالیت در دنیای پر اصالت و پر از رنگ اجدادی ام برایم جذاب تر و از سویی ماناتر است؛ با جوانان روستا گرد هم آمدیم و تصمیم گرفتیم حال که چادرشب بافی می رود با رفتن بزرگانمان کم‌جان شود بهتر است نسل نو را وارد فعالیت کنیم و آنان را با گذشته اصیلشان پیوند بزنیم.
فخر جانعلی توضیح می دهد: روستای ما پر از داشته و قدمت اما فاقد شناسه بود و شروع کردیم به ارائه طرح هایی برای هویت بخشی به اشیاء دور و برمان و با پیاده سازی طرح های مختلف چادر شب بافی روی لباس های امروزی آغاز کردیم و کم کم این طرح را به وسایل مورد استفاده چون کیف و دیگر وسایل بسط دادیم بطوریکه الان پارچه چادر شب را دیگر تنها بعنوان یک پارچه چهارخانه نمی شناسند بلکه امروز چادرشب با طرح ها و قصه هایش جهانی می شود.
وی می گوید: پس از آن اقدام به برگزاری بازارچه سنتی تنها برای عرضه محصولات روستای قاسم آباد نمودیم که بازخورد بسیار خوبی داشت؛ زباله کمتر تولید کردیم و محصولات را بدون پلاستیک می فروختیم و این فعالیت ها انجام شد و با توجه به سابقه چادرشب بافی و ابریشم بافی روستا و به همت مسئولان قاسم آباد یکی از گزینه های جهانی شدن قرار گرفت و در نهایت ثبت جهانی شد.

صنایع دستی موجب توسعه گردشگری پایدار

اهتمام به صنایع دستی گیلان از نظر استاندار گیلان نیز دور نمانده است، بطوریکه اسدالله عباسی در شرایطی که استان را پس از یک دهه در راستای ثبت جهانی ماسوله، یکپارچه ساخت در نشستی برای رفع موانع ثبت جهانی ماسوله، صنایع دستی گیلان را موجب توسعه گردشگری پایدار استان دانست.
اسدالله عباسی اظهار داشت: صنایع دستی در کنار معرفی آثار تولیدی هنرمندان استان، موجب توسعه گردشگری پایدار و دربردارنده منافع اقتصادی برای گیلان است.
وی اضافه کرد: هنرهای سنتی و صنایع دستی اقتصاد محلی را تحت تأثیر قرار داده و زمینه‌های رشد آن را فراهم می‌سازد.
استاندار گیلان تاکید کرد: در ماسوله نیز بعنوان برند گردشگری استان بایستی شرایطی فراهم شود که در کنار عرضه صنایع دستی منطقه، هنر دست هنرمندان دیگر نقاط استان گیلان نیز به گردشگران عرضه شود.

۸۰۰ هزار دلار صادرات صنایع دستی گیلان طی شش ماه

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان اعلام کرد: میزان صادرات هنرهای سنتی و صنایع دستی استان در شش ماهه نخست امسال به حدود ۸۰۰ هزار دلار رسیده که اروپایی ها، کشورهای حاشیه خلیج فارس و آسیای میانه بیشترین خریداران این محصولات هستند.
ولی جهانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: رشتی دوزی، چادرشب بافی، حصیربافی، تولیدات چوبی، چرم، سفال و سرامیک بیشترین میزان صادرات استان را به خود اختصاص داده‌اند.
وی با بیان اینکه یکی از مهمترین و بزرگترین رویدادهای حوزه صنایع دستی در حوزه بازرگانی و صادرات بروز یافته است، عنوان کرد: میزان صادرات در شش ماهه نخست امسال نسبت به دوره مشابه سال گذشته ۲۰ درصد رشد داشته است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان با اشاره به ظرفیت‌های مختلف استان در حوزه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی گفت:بیش از ۲۷ هزار هنرمند صنایع‌دستی در حدود ۴۲ رشته مختلف تولید محصولات هنرهای سنتی گیلان مشغول به فعالیت هستند و هفت شهر و روستای استان نیز با برندهای ملی و جهانی به عنوان شهر و روستاهای صنایع‌دستی معرفی شده‌اند.
جهانی ادامه داد: این اداره‌کل در نظر دارد با احیاء رشته‌های در معرض فراموشی و نیز رونق‌بخشی به برند محصولات صنایع‌دستی گیلان در قالب طرح‌های کیفی‌سازی و برگزاری طرح‌های توسعه مهارت‌های فردی هنرمندان صنایع‌دستی ضمن ایجاد شرایط رونق تولید، زمینه تکمیل زنجیره‌ ارزش صنعت گردشگری استان گیلان را فراهم سازد.

تسهیلات در راستای اشتغال زایی صنایع دستی گیلان

معاون هنرهای سنتی و صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان با بیان اینکه امروز صنایع دستی به رغم فراز و فرودهای بسیار توانسته در زمره باارزش ترین هنرهای کاربردی جامعه مطرح شود گفت: فواید صنایع‌دستی و اهمیت آن در اقتصاد جوامع، و همچنین تأثیر شگرف آن بر اقتصاد، اشتغال‌زایی، صادرات، گردشگری و فرهنگ هنر کشور بر کسی پوشیده نیست و اهتمام به این موضوع از اولویت های این اداره کل است.
حمیدرضا آذرپور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: طی شش ماهه نخست امسال ۴۴ میلیارد ۳۰۰ میلیون تومان تسهیلات در قالب یک هزار و ۵۴۵ طرح به هنرمندان صنایع دستی استان پرداخت شده است.
وی با بیان اینکه تسهیلات یاد شده از محل تسهیلات سال گذشته ارائه شده است، اظهار داشت: این طرح ها موجب اشتغال دو هزار و ۸۸ نفر شده است.
وی، نوع شرایط اقلیمی، تاریخ، رسوم و آداب و سنن گیلان را در پدید آوردن صنایع‌دستی متنوع با نگاره‌ها و نقوش پر داستان و پر تنوع در اقبال گردشگران موثر دانست و بیان کرد: صنایع‌دستی و هنرهای سنتی گیلان از آن جهت جایگاه ویژه‌ای در میراث فرهنگی دارد که خلاقیت، تفکر، اصالت و هنر را در هم تنیده است لذا، اهتمام و حمایت از آن تأثیر شگرفی بر اقتصاد و اشتغال‌زایی می گذارد.
صنعت دست بواسطه جاری شدن ذوق و هنر در تولید یادمان‌هایی از گذشته، حامیان خویش را بی‌ارمغان رها نمی‌کند بلکه اصالت و قدمتی برآمده از صفای روستایی، پاداشی است که در برابر این حمایت، نصیب خریداران تولیدات صنایع دستی می‌شود.
بنا به سیاست‌ها و اولویت‌های تعیین شده از سوی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان، پس از ثبت جهانی قاسم‌آباد رودسر با محوریت چادر شب بافی، برندسازی در سطح ملی با هدف رونق صنایع دستی در منطقه بیش از همیشه مورد اهتمام قرار گرفت و پس از معرفی “فشتکه خمام” با عنوان روستای ملی حصیر بافی، شهر رشت نیز بعنوان شهر ملی رشتی دوزی و چهار روستای گیلان روستای ملی اعلام شد.
رشتی دوزی (قلاب دوزی رشت) یکی از رودوزی‌های سنتی ایران و از صنایع دستی گیلان است که در فهرست آثار ملی ایران – میراث فرهنگی ناملموس (معنوی) – به ثبت رسیده‌است؛ در این کار زمینه پارچه به وسیله نخ‌های ابریشمین رنگین به گونه‌ای بسیار زیبا و چشم نواز تزئین می‌شود.
پانزدهم دیماه ۹۹ طی مراسمی در کاخ‌ موزه نیاوران شهر رشت به عنوان شهر ملی هنرهای سنتی ایران با محوریت رشتی‌دوزی، روستای ارده شهرستان رضوانشهر با محوریت شال‌بافی، روستای جیرده شهرستان شفت با محوریت سفالگری سنتی، روستای عنبران‌ محله شهرستان آستارا با محوریت گلیم‌بافی و روستای شالما شهرستان ماسال با محوریت چوب‌تراشی موفق به دریافت گواهی‌نامه ملی شدند.
رشتی دوزی، لباس محلی، چادرشب بافی، خراطی، چوب تراشی، گره چینی، نازک کاری، منبت و معرق چوب، حصیربافی، بامبوبافی، مرواربافی، سفالگری، کاشی معرق، مینای خانه بندی، چلنگری، قلمزنی، گلیم بافی، جاجیم بافی، شال بافی، نمد مالی، جوراب بافی، عروسک بافی و قلاب بافی برخی از هنرهای سنتی و صنایع دستی گیلان است.
۳۱ اثر صنایع دستی و هنرهای سنتی گیلان طی ۱۰ سال اخیر مهر اصالت دریافت کرده‌اند؛ ۲۷ هزار و ۵۰۰ هنرمند که در رشته‌های مختلف صنایع دستی مشغول به فعالیت و تولید هستند.