بقعه دوازده امام یزد مشتمل بر دوازده گنبد منفرد در سال ۴۲۹ ه. ق. به دستور ابو سعید و ابو یعقوب از امرای علاء الدوله فرامرز ساخته شد. در این بقعه کتیبه ای به خط کوفی بالای سردر که در حاشیه ای از نقوش گُل و بوته قرار دارد و سنگ قبر فخرالدین اسفنجردی از مشایخ بزرگ قرن هشتم که در محراب نصب است توجه بینندگان را به خود جلب می کند بقعه دوازده امام در محله فهادان شهر یزد قرار دارد و قدیمی ترین بنای موجود در این شهر قلمداد می گردد. اهمیت این بنا بیشتر به لحاظ معماری و گنبد آجری آن است و در زمره شاهکارهای هنر سلجوقی به شمار می رود.
معماری بقعه دوازده امام یزد
این بقعه دارای در دو لته کوتاهی است. بدنه گنبد یک چهار ضلعی است که به هشت ضلعی تبدیل می شود و گنبد روی هشت ضلعی قرار دارد. پوشش سقف از داخل گچبری ساده است و دور تا دور آن با کتیبه کوفی رنگی تزیین گردیده است. این کتیبه به لحاظ طرح و نقش از اهمیت خاص برخوردار بوده و موضوع سخن متخصصان تاریخ معماری اسلامی است. در چهار گوشه بنا، گوشواره ها و داخل آنها درگاهی هایی قرار دارد. نور این بقعه به وسیله پنجره هایی که در چهار طرف آن تعبیه شده، تامین می شود. وجود محراب در این بنا نشانه مسجدی است که در قرون دوم و سوم در این مکان بنا شده بود. کتیبه رنگی موجود بر دیوار گچی جانب شرقی گواه بر این است که گنبد به دستور دو برادر به نام های ابو یعقوب و ابو مسعود از سرداران حکومت ابو جعفر علاء الدوله از سلسله کاکویان یزد بر پا شده است. هیچ معلوم نیست که تغییر نام بنا به دوازده امام از آن چه عصری است.
دیوارههای قبه از نقاشی و کتیبههای رنگی خارقالعادهای به خط کوفی برخوردار هستند. یکی از نکات جالب درباره گنبد، حضور آیه شریفه آیهالکرسی به خط کوفی است که زیبایی گنبد را دوچندان میسازد. کتیبهای در این بقعه وجود دارد که روی آن تاریخ دقیق ساخت بنا و همچنین اسم سازندگان بنا به خط کوفی و بهصورت مورق حک شده است. به نظر میرسد جنس خطوط کوفی از طلا باشند.
نوشتهای به رنگ مشکی در داخل یکی از اتاقنماهای آن قرار دارد که بر اساس مستندات تاریخی متعلق به ملا زینالعابدین حیدر و از زمان حکومت محمد شاه قاجار بر جا مانده است.
روی تعدادی از کتیبههای بقعه، نوشتههایی از آیات مختلف قرآن کریم و تزییناتی از معماری اسلامی ایرانی قرار دارد. بهعنوان مثال، میتوان به کتیبه کوفی در قسمت بالای در ورودی شمالی اشاره کرد که مزین به آیه ۱۶۳ سوره مبارکه بقره است. البته بهدلیل قدمت ۱۰۰۰ ساله این بنا بخشی از این کتیبه تخریب شده است. همچنین روی کتیبه کوفی بالای درگاه قسمت شرقی، آیه ۶۵ سوره المومنون دیده میشود که فقط بخشی از آن باقی مانده است.
گنبد بقعه
بقعه دوازده امام یزد بهدلیل نوع ساخت، پس از گذشت ۱۰۰۰ سال همچنان پابرجا است. گوشهسازی قبه در تبدیل پلان مربع به دایره در نوع خود بینظیر بوده و بهعنوان الگویی بیبدیل جهت ساخت بناهایی مشابه در معماری ایران مورد استفاده قرار گرفته است. در واقع، قرارگیری ۱۲ ردیف طاقچه روی هم که بهتدریج بهسمت جلو ساخته شدهاند، باعث تکمیل این گوشهسازی بینظیر میشود. معمولا گردشگران بازدید از این بنای تاریخی را همزمان با بازدید از خانه لاریها و موزه سکه و مردمشناسی حیدرزاده در برنامه خود قرار میدهند.
نحوه دسترسی
آدرس :شهر یزد، ضلع غربی خیابان امام، محله فهادان
تصاویر بیشتر : -->



دیدگاه ها :
*اگر نظری دارید یا این مطلب نیاز به اصلاح دارد و یا عکس یا ویدئوی مرتبط با آن دارید لطفا اینجا برای ما ارسال کنید.