پوشاک کردهای ایلام

۱– پوشاک مردان: مردان کرد استان ایلام، لباس محلی خاصی دارند، که معمولاً در هنگام رقص‌های محلی و گاه به‌طور عادی از آن استفاده می‌کنند. اغلب، قمه‌ای در پَر شال لباس مذکور بسته شده است. چماق مخصوصی نیز، که سر آن همانند گرز است به همراه دارند. از شال و شانه و دامن لباس منگوله‌هایی آویخته شده است. کفش‌های آنان نوعی چارُق است که از قدیم مرسوم بوده ولی امروز ساخت آن مقرون به صرفه نیست و اغلب از گیوه و کفش مخصوصاً کفش‌های لاستیکی و گالش استفاده می‌کنند. شالی هم به سر می‌بندند که بی‌شباهت به عمامه نیست.

۲– پوشاک زنان: زنان کرد دامنی گشاد و پُرچین به نام تون‌بون می‌پوشند که با نوارهای سیاه و سفید، حاشیه‌دوزی می‌شود. بلندی تون‌بون از قوزک پا تجاوز می‌کند و حدود ۱۵ متر پارچه برای دوختن آن لازم است و در تهیۀ آن بیشتر از پارچه‌هایی با رنگ‌های شاد و گل‌های شلوغ استفاده می‌کنند. روی تون‌بون، پیراهن بلندی به اسم جوما می‌پوشند که چندان گشاد نیست اما از دو طرف پهلو چاک دارد و حدود ۴ متر پارچه می‌برد. جلیقه‌ای نیز که روی آن از مخمل و آسترش از پارچه است و در حاشیه‌اش یک ردیف نوار طلایی به‌صورت هفت و هشت دوخته شده و بیشتر به رنگ آلبالویی است که در زمستان روی جوما می‌پوشند. کلاو نیز از مخمل آسترداری با حاشیۀ مزین به نوار طلایی دوخته شد و وسط آن به شکل دایره بریده شده است و از پشت گوش‌ها به وسیلۀ دو قیطان یا دو بند در زیر چانه گره می‌خورد. زنان هنگام رفتن به دید و بازدید، چادر به سر می‌کنند.

* پوشاک لرهای ایلام

۱– پوشاک مردان: پیراهن مردان برشی ساده دارد. آستین آن بلند است و مچ دارد. چاک جلوی پیراهن تا حدود زیر سینه و گاه تا پایین باز است و با دکمه بسته می‌شود. شلوار آنان در ناحیۀ ران و باسن گشاد، در ناحیۀ دَم پا تنگ و حاشیۀ آن پُر دوخت است.

ستره؛ روپوش بلند مردان لر و دارای طرحی ساده است. بلندی آن تا وسط ساق پا می‌رسد. جلوی آن باز است و در دو پهلو جیب دارد. بدون یقۀ برگردان و دکمه است و به وسیلۀ شال کمر، دامن‌های آن بر روی هم نگه داشته می‌شوند.

مردان لر ایلام همانند کردان، شال کمری گلدار و کم‌عرض اما طویل روی ستره به دور کمر می‌پیچند. آنان کلاهی از نمد بر سر می‌گذارند که هرچه بلندی آن بیشتر باشد، هیبت آن بیشتر می‌شود. به این کلاه کیرک می‌گویند. این کلاه شبیه کلاه داریوش هخامنشی در نقوش تخت جمشید است. رنگ آن اغلب مشکی یا قهوه‌ای است. گاه دور آن را با دستمالی می‌بندند. کفش آنان همانند گیوه بافت محل یا کرمانشاه است.

۲- پوشاک زنان: زنان لر عموماً دور سر خود را با پارچه‌هایی معروف به لچک یا گُلوَنی می‌بندند. این لچک‌ها اغلب سیاه و سفید است و طوری بر سر بسته می‌شود که در پشت دارای آویزه‌های بلند باشد. پیراهن زنان اغلب چین‌دار و بلند است و یقه‌ای گرد دارد که با دکمه بسته می‌شود. جلوی پیراهن از زیر گلو تا حدود سینه چاک دارد. از ناحیۀ کمر، چین می‌خورد و گشاد می‌شود و بلندی آن تا زیر زانو می‌رسد. آن‌ها از پیراهن دیگری که به زیر پیراهن معروف است نیز استفاده می‌کنند که دارای برش ساده و آستین کوتاه است.

بانوان لر جلیقه‌ای جلو باز و بندون دکمه می‌پوشند که حاشیه و لبه‌های یقۀ آن، با نوارهای رنگی تزیین شده است. بانوان از دو نوع کت نیز استفاده می‌کنند یکی کت ساده‌ای که نیم‌تنه را می‌پوشاند و در جلو با دکمه بسته می‌شود. دیگر کتی مخملی که در محل به آن کُلنجه می‌گویند و یقه باز است. لبۀ یقه و لبۀ آستین آن را با نوارهای رنگی تزیین می‌کنند.

کفش بانوان اغلب از کفش‌های دست‌دوز محلی یا از محصولات کرمانشاه و بروجرد است ولی به مرور زمان گالش‌های لاستیکی جای آن‌ها را گرفته‌اند.

در موزه مردم‌شناسی شهر ایلام (قلعه والی)، نوع پوشش و نحوه زندگی و معیشت و آداب و رسوم مردم این استان به نمایش گذاشته شده است.