تاریخ خبر :۱۳۹۳/۱۲/۰۲- «ساباط»، معبری برای آرامش رهگذران است تا انسان پیاده در مسیر حرکت خود در یک توالی مناسب در فضای سایه قرار گیرد، که نشان می‌دهد معماری در گذشته تا چه حد به نیاز و آسایش مردم توجه داشته است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه‌ی خراسان‌جنوبی، ساباط‌ها به گونه‌ای استقرار پیدا کرده‌اند تا انسان پیاده در مسیر حرکت خود در یک توالی مناسب در فضای سایه قرار گیرد.
ساباط در زبان فارسی دارای ریشه‌ای کهن است. بخش اول آن «سا» به‌معنای آسایش و بخش دوم آن «باط» نمودار ساختمان، آبادی و عمارت است که این نوع معماری خاص مناطق آب و هوای گرمسیر و کویری است تا با انداختن سایه و ایجاد مسیری خنک برای رهگذران، آنها را از شدت تابش نور خورشید و گرما در این معابر محافظت کند.
ساباط‌ها از لحاظ نوع سقف به دو گونه تقسیم می‌شوند، یک گونه آن دارای سقف مسطح بوده و از تیرهای چوبی و حصیر برای نگهداری وزن و سقف آن استفاده می‌شود.
نوع دیگر ساباط‌هایی است که دارای طاق هستند. این ساباط‌ها با توجه به مسائل استاتیکی بخوبی می‌توانستند وزن سقف را هرقدر هم سنگین بود به ستون‌ها، دیوارها و سپس به زمین منتقل کنند. روش آجرچینی این سقف‌ها اغلب به صورت رومی انجام شده است.
در خیلی از این ساباط‌ها ورودی چند خانه مجتمع شده است که از نظر افزایش حس همسایگی و همبستگی محله‌ای حائز اهمیت است.
این سازه به‌علت نیمه پوشیده بودن در تابستان به پدید آمدن کوران هوا منجر می‌شده است که هوای درون ساباط را از بیرون آن خنک‌تر می‌کند، همین نیمه پوشیده بودن در زمستان به گرم‌تر شدن هوای درون ساباط از بیرون آن می‌انجامد.
ساباط‌ها هم‌چنین مایه‌ی یکپارچگی و استواری خانه‌های کنارشان هستند و به آنها در پایداری در برابر نیروهای پدید آمده از فشار سازه کمک می‌کنند.
ساباط وسیله‌ای در تقابل با وزش بادهای موسمی نیز هست. معمولاً پشت‌بام ساباط‌ها مورد استفاده واحدهای هم‌جوار قرار می‌گیرد که برخی به‌صورت اتاقی مشرف به کوچه جلوه‌گر شده است.
در برخی از کوچه‌های بن بست نیز ساباط اجرا می‌شود که در قسمت ورودی آن دری محکم تعبیه می‌شده که اینگونه از فضاها «دربند» نامیده می‌شود که در مجموع در افزایش امنیت ساکنان کوچه مناسب بوده است.
نگاهی به ساباط‌ها نشان می‌دهد که معماری در گذشته تا چه حد بر اساس توجه به نیاز و آسایش مردم انجام شده است، اما متأسفانه در معماری‌های جدید کمتر به این نکات ارزشمند توجه می‌شود و به نظر می‌رسد استفاده از این نوع معماری در شهرهای کویری به مرور در حال فراموش شدن است.
طولانی‌ترین ساباط شهرستان درمیان در روستای هدف گردشگری فورگ قرار دارد که از دیگر مناطق دیدنی در این روستا می‌توان به قلعه فورگ و بافت تاریخی آن اشاره کرد.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.