تنگ شبیخون

استان لرستان با طبیعت زیبا و با نشاطش اوقات خوبی را برای گردشگرانی که این استان را به عنوان مقصد انتخاب کرده اند، رقم می زند. آبشارهای متعدد و متنوع لرستان در کنار دشت های وسیع و سرسبز، آب و هوای دلپذیر و دریاچه های زیبایش شما را ترغیب می کند تا از زندگی شهری دل بریده و به همراه خانواده در این طبیعت زیبا زندگی کنید.در سمت شمال شهر خرم آباد، یکی از دیدنی ترین مناطق استان لرستان قرار دارد. تنگ شبیخون خرم آباد که در میان کوه های مخمل کوه، کمرسیاه و سفیدکوه محصور شده است، یکی از دیدنی ترین تنگه های ییلاقی ایران می باشد. اگر از سمت خرم آباد و از طریق جاده الشتر به سمت کرمانشاه بروید از میان تنگ شبیخون عبور می کنید. آب و هوای تنگه سردتر از مناطق دیگر است و بهتر است هنگام بازدید از این تنگه لباس گرم به همراه داشته باشید.

اما فقط طبیعت تنگه شبیخون نیست که باعث جذابیت آن می شود. تپه باستانی سنگر ماهی بازان که در تنگ شبیخون در استان لرستان قرار دارد، نشان دهنده قدمت تاریخی این تنگه است. ظاخرا این تنگه در هزاره پیش از میلاد یکی از معبرهای پر رفت و آمد این منطقه بوده است. در کتب تاریخی از جاده ای یاد شده که جنوب و مرکز لرستان را به یکدیگر مرتبط می کرده است. به باور عده ای منظور آنها تنگه شبیخون لرستان بوده است.پوشش گیاهی منطقه عموما گل های کوهستانی و علف های گوناگون است. ترکیب این پوشش گیاهی در کنار سنگ هاس صخره ای تنگه منظره ای زیبا را به وجود اورده است. اما نام تنگه شبیخون در اثر وقوع یک رویداد تاریخی بر روی این تنگه گذاشته شد. در دوران صفویه شاه عباس به قصد سرکوب و دستگیری شاهوردی خان، حاک وقت لرستان، عازم این منطقه شد. نیروهای وی در این تنگه اتراق کردند و شب هنگام به نیروهای شاهوردی خان یورش بردند.تنگ شبیخون یکی از جاذبه های گردشگری لرستان می باشد که از نظر تاریخی نیز با ارزش است.

این تنگه دره خرم‌آباد را از منطقه رباط جدا می‌کند. از مرکز این تنگه رودخانه “آب رباط” جاری است و وارد دره خرم‌آباد می‌شود و با دریافت آب چشمه‌های بی‌شمار داخل دره تشکیل رودخانه “خرم‌رود” یا به قول اهالی -گلال خورمووه- را می‌دهد و در نهایت در ۳۵ کیلومتری جنوب خرم‌آباد در محلی به نام (دو آب) به کشکان رود می‌ریزد.جاده مواصلاتی “خرم‌آباد- الشتر- نورآباد – کرمانشاه” نیز از این تنگه عبور می‌کند. تنگه مذکور بیش‌تر به خاطر هوای سردتر و منطقه گردشگری و پارک جنگلی در بین اهالی شهره است، این دره گویا سهم عمده‌ای در جابه جایی تردد انسان‌ها در طول تاریخ داشته است، وجود یک تپه باستانی (تپه سنگر ماهی‌بازان؛ متعلق به هزاره دوم و نخست پ.م) در کنار یک چشمه آب طبیعی به همین نام و نزدیکی (۵۰ متر) به یک معدن نمک اهمیت این تنگه در هزاره‌های پیش از میلاد را نشان می‌دهد.

مورخین دوران اسلامی از جمله “یاقوت حموی” و “اصطخری” از جاده‌ای نام می‌برند که مرکز و جنوب لرستان را به شمال آن متصل می‌کرد.
اصطخری در بیان مسافت‌های بین شهرهای “ایالت پهله” (نام لرستان در زمان اشکانیان تا قرون اولیه اسلام) چنین آورده است: «از همدان به راور ۷ فرسخ‌، راور تا نهاوند ۷ فرسخ‌، از نهاوند تا لاشتر ۱۰ فرسخ‌، از لاشتر تا شابر‌خواست(معرب شاپور‌خواست) ۱۲ فرسنگ‌، و از آن‌جا تا شهر لور که اقوام لُر نسب خود را به آن شهر باستانی می‌رسانند ۳۰ فرسنگ است …» بنا بر متون مورخین این تنگه قسمتی از راه مذکور بوده است که اهمیت آن را نیز در قرون اولیه اسلامی و دوران امپراتوری‌های ایران باستان بیان می‌کند.
اما مشهور بودن این دره زیبا بیش‌تر مدیون رویدادی است که نام امروزین آن هم از این رخداد تاریخی به جا مانده است. قضیه از آن قرار است که در دوران صفویه ،شاه عباس برای حمله به قشون عثمانی با تجهیزات بیشمار خود از اصفهان بیرون آمد و هنگامی که در راه همدان بود به وی اخباری از حمله ” شاهوردی‌خان” اتابک و حاکم لرستان پیشکوه و پشتکوه(ایلام کنونی) به نواحی عراق‌عجم(اراک)، ملایر و دست‌اندازی‌های وی به خاک کرمانشاه و عراق عرب و غارت این نواحی به دست قوای وی می‌دهند. شاه ‌عباس صفوی به شدت خشمگین می‌شود و دستور می‌دهد که قوایش به لرستان یورش آورند تا “شاهوردی‌خان” را در هم بکوبند.

لشکر صفویه به محل کنونی تنگه می‌رسد و شاه عباس دستور می‌دهد سپاهیانش در این محل اتراق کنند. او اجازه نمی‌دهند کسی به “خرم‌آباد” برود و دستور می‌دهد هر کس را در آن نزدیکی یافتند دستگیر کنند تا حضور آن‌ها را به شاهوردی‌خان خبر ندهند.
شب‌هنگام قسمتی از قوای پیش‌مرگ و قدرتمند به سرداری “الله‌وردی‌خان” (کسی که پرتغالی‌ها را از جزیره هرمز، قشم و بحرین بیرون کرد) به شهر خرم‌آباد یورش آوردند تا شاهوردی‌خان را دستگیر کنند.شاهوردی‌خان که مورد شبیخون قوای شاه عباس قرار گرفت کاری از پیش نبرد و فقط توانست از میان نیروهای صفوی تنها با تعدادی از یارانش به سمت مرز عثمانی فرار کند ولی زنان و فرزندانش دستگیر شدند…از آن روز این تنگه به نام “تنگ شبیخون ” نام‌گذاری شد و شاه‌عباس دستور داد در کنار رودخانه یک طاق نصرت به عنوان پیروزی (رسم قدیمی رومیان) و یک کتیبه به یاد‌بود این رویداد بر صخره کوه کنده شود.

حکایتی جالب در این زمینه:
آورده‌اند عصر قاجار در منطقه تنگ شبیه‌خون کنونی، گاه گله‌های گوسفند دام‌داران که برای چرا به این منطقه آورده می‌شدند، مورد دستبرد سارقان قرار می‌گرفتند. (شاید یکی از دلایل نام‌گذاری این منطقه به همین دلیل باشد.)
یک روز سارقان گله‌ای بزرگ را از چوپان سرقت می کنند و دست و پای چوپان را می‌بندند. بعد همان‌جا مشغول تقسیم غنایم می‌شوند.
سردسته سارقان وقتی سهم هر یک را به طور مساوی مشخص می‌کند، سهمی هم به چوپان می‌دهد! یکی از سارقان با تعجب نسبت به این موضوع اعتراض می‌کند.
سردسته سارقان به وی پاسخ می‌دهد: «گردنه بگیر اما به انصاف» (که اینک ضرب‌المثل معروفی شده) و توضیح می‌دهد که اگر این چوپان فردا گله‌ای نداشته باشد، من و تو بعدها باید از کجا گله‌ی گوسفندی برای سرقت پیدا کنیم؟!