جاذبه های گردشگری اردبیل ( ۲۰ جاذبه تاریخی )

جاذبه های گردشگری اردبیل چه از لحاظ طبیعی چه از لحاظ تاریخی بسیارند .تاریخ اردبیل با تاریخ صفویه گره خورده است. شیخ صفی‌الدین اردبیلی مکتبی را راه‌اندازی کرد که به صفویه مشهور شد و فرزندانش وقتی به قدرت رسیدند این مکتب نزدیک به اسلام شیعی را در سراسر ایران گسترش دادند. حالا در شهر اردبیل به هر بنای تاریخی سر بزنید حتما نشانه‌هایی از آن دوران می‌بینید. در این مطلب می خواهیم ۲۰ جاذبه تاریخی که ازمعروف ترین جاذبه های گردشگری اردبیل هستند را معرفی کنیم . با سیری در ایران همراه باشید .

جاذبه های گردشگری اردبیل

بازار سرپوشیده اردبیل

بازار از گذشته های دور به یک مسیر سرپوشیده ای که پر از فروشتندگان و کارگاههای تولیدی است و مسجد جامع شهر هم قرار داشت گفته می شد .بازارهای سرپوشیده تنها تصویر شکل گرفته در ذهن جهانگردانی است که در دوران قدیم به ایران و خاورمیانه سفر می‌کردند. خوشبختانه تعداد زیادی از این بازارها در ایران به همان شکل فعال هستند. بازار قدیمی اردبیل یکی از نمونه‌های عالی است که تغییرات آن زیاد نبوده و هنوز هم رونق دارد.بازار اردبیل در دوران صفویه بازسازی اساسی شده و طبق تاریخ بخشی از موقوفات بقعه شیخ صفی‌‌الدین اردبیلی بود.در این بازار می‌توانید از صنایع دستی تا خشکبار، پنیر محلی، لباس، پارچه و خلاصه از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را به راحتی پیدا کنید.

پیاده راه شیخ صفی الدین اردبیلی

در چند سال گذشته با توجه به رونق گرفتن گردشگری در اردبیل، مسئولین شهری تصمیم گرفتند. یکی از خیابان‌های پربازدید واقع شده در کنار مجموعه شیخ صفی را به پیاده‌راه تبدیل کنند.این پیاده‌راه از جلوی مسجد عالی‌قاپو شروع می‌شود و تا ورودی خیابان بیضایی ادامه دارد. خیابان سنگ‌فرش شده و چند حوض در کنار گل‌کاری‌ها نصب شده است.قدم زدن در این پیاده‌راه یک توفیق اجباری برای آنهایی است که می‌خواهند از بقعه شیخ‌ صفی‌الدین اردبیلی بازدید کنند.

آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی

در سال‌هایی که تصوف و عرفان در ایران رواج داشت. در هر منطقه افرادی با لقب عارف، صوفی یا زاهد در مکان‌هایی به نام خانقاه مشغول عبادت، تدریس دین و عزلت‌نشینی بودند.یکی از این زاهدها معروف به شیخ زاهد گیلانی در گیلان شاگردانی را تربیت کرد که یکی از آنها به نام صفی‌الدین اردبیلی بنیان‌گذار دودمان صفویه شد. شاه اسماعیل یکم از نوادگان شیخ صفی‌الدین اردبیلی است.محلی که حالا آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی است زمانی خانقاه او بود.در همین مجموعه شاه اسماعیل اول، مادر شاه اسماعیل، شهیدان ایرانی جنگ چالدران و برخی از مشایخ دوران صفویه دفن شده‌اند.خانقاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی مثل یک پناهگاه برای افرادی بود که به هر دلیلی شامل مجازات می‌شدند. چون شاهان صفویه ارادت خاصی به جد خود داشتند، اگر کسی که مستحق مجازات بود به خانقاه شیخ صفی پناه می‌برد او را نمی‌کشتند.

بقعه شیخ صفی الدین 

مجموعه کنونی که به نام بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی نامیده می‌شود شامل بیرون بقعه (عالی قاپو)، سردر، حیاط بزرگ. رواق، مقبره شیخ صفی‌الدین، حرم خانه، مقبره شاه اسماعیل، چینی خانه (که دارای گچ‌بری‌های زیبا و چندین درِ چوبی و نقره‌ای نفیس است). مسجد جنت‌سرا، خانقاه، چراغ خانه، چله خانه، شهیدگاه و متعلقات دیگری است.ساختمان سردرِ اصلی بقعه و محوطه سه گنبد که مزین به کاشی معرق و کتیبه‌هایی به خط رقاع و کوفی است. عظمت و جلوه خاصی به این مکان داده است.مقبره شیخ صفی‌الدین برجی استوانه‌ای شکل است که گنبدی کوتاهی در بالای آن قرار دارد. در زیر گنبد صندوق منبتی وجود دارد که از جمله آثار نفیس بقعه محسوب می‌شود و در حاشیه آن کتیبه‌ای به خط رقاع حک شده است.

مقبره شیخ امین الدین جبرائیل

با توجه به حکومت ۲۰۰ ساله سلسله صفوی، آنها اقدام به ساخت مقبره‌ها و مساجد زیادی به سبک معماری اسلامی کردند. یکی دیگر از مقبره‌های مهم این سلسله آرامگاه پدر شیخ صفی‌الدین اردبیلی مشهور به سید امین‌الدین جبراییل است.این مقبره در روستای کلخوران شیخ در نزدیکی شهر اردبیل واقع شده است. این آرامگاه در محوطه‌ای به ابعاد ۱۵۰ در ۲۰۰ متر و در میان ساختمانی هشت ضلعی است. ساختمان آجری و سقف آن مقرنس کاری شده است. کاشی‌کاری‌ها و گچ‌بری‌های زیبای آن کمی آسیب دیده اما در کل این بنا خوب حفظ شده است.
مقبره شیخ امین‌الدین جبرائیل از جمله بهترین نمونه مقابر معماری اسلامی ایران محسوب می‌شود. که سادگی و موزون بودن اجزای آن و تزئین فوق‌العاده در سطوح داخلی این بنا، آن را در زمره شاهکارهای معماری دوره صفویه قرار داده است.

جمعه مسجد از جاذبه های گردشگری اردبیل

جمعه مسجد اردبیل، مسجدی در شهر اردبیل در شمال غربی ایران است.این بنا ازمهمترین وقدیمی‌ترین مساجد اسلامی ایران و آذربایجان به شمار می‌رود. این مسجد مربوط به دوران سلجوقیان است که کنار آتشکده ای قرار گرفته و ساختمان قبلی مسجد مربوط به آتشکده بوده‌است. جمعه مسجد شامل حیاط و ایوان و طاق باشکوهی بوده که در حمله مغولها تخریب شده و فعلاً قسمتی از مسجد سالم است.دوره ساخت مسجد مربوط به سلجوقیان می‌باشد. در بدنه مناره مسجد فرمان اوزون حسن آق قویونلو و کتیبه‌ای که تاریخ ۸۷۸ هجری را دارد و ابعاد آن ۸۰/۹ ‍‍‍‍× ۵۰/۱۲ متر می‌باشد. سازه اصلی مسجد از نوع آجر می‌باشد.

این مسجد باقی مانده ی یک بنای بزرگ از دوره سلجوقیان است که در مرکز استان اردبیل و در شهر اردبیل محله ی”پیر شمس الدین” میان گورستانی قرار گرفته است.

 پل هفت چشمه

پل «داشکسن» یا «یدی گوز» در زبان آذری که به فارسی می‌شود هفت چشمه، پلی آجری روی رود بالیق لو است. این پل از جهت قدمتی که دارد جزو جاهای دیدنی اردبیل محسوب می‌شود.پل هفت چشمه در زمان صفوی ساخته شده و جزو معدود پل‌های آجری روی این رودخانه بوده است. عرض کم پل نشان می‌دهد برای عبور و مرور پیاده استفاده می‌شد.حالا یک پل عبور خودرو در کنار آن ساخته شده و یک پل چوبی-فلزی برای عبور پیاده و تماشای پل قدیمی در کنارش ساخته‌اند. با بهبود فضای سبز و پاکسازی محیط، می‌توان چند دقیقه‌ای را در کنار رودخانه گذراند.

پل تاریخی سامیان از جاذبه های گردشگری اردبیل

پل تاریخی سامیان در روستای سامیان و در ۱۵ کیلومتری شهرستان اردبیل و جاده اردبیل به مشگین شهر قرار دارد . این پل در مسیر ارتباطی جاده اردبیل به قفقاز بر روی رودخانه قره سو واقع شده است . بر اساس اسناد موجود قدمت تاریخی و ساخت این پل به دوران حکومت صفویان بر می گردد . از نظر معماری پل سامیان پلی شش چشمه و اجرا شده با بدنه آجری پایه طاق سنگی می باشد. دهانه میانی پل ، بزرگتر از دهانه های جانبی می باشد که بصورت متقارن در دو طرف این دهانه قرار گرفته اند. بزرگتر بودن دهانه وسطی باعث زاویه دار بودن دست انداز و عرشه پل شده است. به نظر می رسد که این پل قبلاً دارای هفت چشمه و بصورت متقارن بوده که به مرور زمان یکی از دهانه ها از بین رفته است.

پل یعقوبیه اردبیل

این پل در ابتدای محله یعقوبیه اردبیل بر دو سوی رود بالیق لی بنا شده که سالهاست راه ارتباطی مردمان دو سوی رود است. این پل نامش را از محل وام گرفته است و تاریخ ساخت آن به دوران صفویان باز می گردد. دارای ۳۷ متر طول؛ ۳ متر عرض و ۵ متر بلنداست. این پل دارای ۵ دهانه است. دهانه وسطی بزرگ تر از بقیه دهانه هاست که باعث زاویه دار شدن عرصه پل شده است . دهانه های دیگر نسبت به آن حالت تقارنی دارند. دهانه های ۱ با ۵ و ۲ با ۴ هم اندازه اند. پل یعقوبیه دارای پایه های سنگی و آجریست که بر روی پایه ها موج شکنهای سنگی مثلثی شکل و پشت بندهای مثلثی بنا شده اند. معماری طاقهای این پل از آجر همراه ملات گچ و آهک است که به صورت طاق ضربی و به فرم جناغی ساخته شده اند.

 خانه تاریخی رضازاده

از دوران قاجاریه ساخت خانه‌های اعیانی در اردبیل رونق گرفت. از حاکمان محلی تا اشراف و تجار هرکدام خانه‌ای با معماری خاص آن دوران ساختند.چند خانه از آن دوران به خوبی حفظ شده و با تغییر کاربری به عنوان جاذبه گردشگری برای بازدید عموم بازگشایی شده است. خانه رضازاده که حالا به نام موزه شهدا شناخته می‌شود. در ابتدا به عنوان اداره كل میراث فرهنگی استان اردبیل استفاده می شد. حالا تصاویری از شهدا، وصیت‌نامه، لباس و لوازم جنگ شهدا در این موزه به نمایش گذاشته‌اند.

خانه تاریخی صادقی اردبیل

خانه تاریخی مجلل و باشکوه صادقی در محله اوچدکان اردبیل واقع شده است . ساخت خانه تاریخی به سالهای ۱۲۷۹ تا ۱۲۸۳ هجری قمری برمی گردد . صاحب این خانه تاجر خوشنامی بنام حاج ابراهیم صادقی است .این عمارت در زمینی به مساحت ۱۴۵۰ مترمربع و با زیربنایی در حدود ۱۷۵۰ مترمربع ساخته شده است. پس از گذشتن از در ورودی، وارد دالانی مستطیل شکل با نمای آجری و سقف چوبی می‌شویم که گویا در زمان‌های قبل سقف این ورودی نیز آجری ضربی بوده است. نمای عمارت، آجری با پنجره‌های ساده چوبی است که منتهی‌الیه ارتفاع آن در طبقه دوم به صورت کنگره درآمده است. نمای دیوارهای ضلع جنوبی و غربی حیاط دارای تاق نماهای آجری است و قسمت اصلی ساختمان در سه طبقه ساخته شده که مشتمل بر زیرزمین، همکف و طبقه بالا است.

خانه تاریخی ارشادی

خانه تاریخی ارشادی در محله اوچدکان شهر اردبیل و در دوره قاجار احداث شده است . این بنا از بدو احداث دارای کاربری مسکونی بوده و از نظر تزئینات معماری و سبک ساخت یکی از بناهای زیبای شهر اردبیل است که در اواخر دوره قاجار ساخته شده است.در دوران پهلوی دوم این بنا را به عنوان مدرسه به آموزش و پرورش واگذار نموده اند.خانه ارشادی باقیمانده ای از یک خانه بزرگ اربابی می باشد که در دوره های مختلف تفکیک، تخریب و نوسازی گردیده است.این بنا از نظر سازه ای با مصالح بنایی اجرا شده، دارای پی های سنگی پر شده با ملات ماسه – آهک و دیواره های بیرونی آجری و داخل خشتی می باشد.

خانه مناف زاده

خانه های تاریخی بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی هر منطقه ای است. چنانچه کوچه رحمانی واقع در محله سرچشمه به عنوان یکی از محله های مرکزی و قدیمی شهر اردبیل. میزبان خانه ای است که با حدود یک قرن قدمت، قصه گوی داستان هایی از تاریخ این شهر و مردمان آن است.از جاذبه های گردشگری اردبیل  خانه مناف زاده اردبیل است .

در اردبیل، در سال ۱۳۵۰ هجری قمری مصادف با ۱۳۰۹ هجری شمسی معمار حاج محمد علی معماری به خواست حسین قلی صادقی خانه ای را در مرکز شهر اردبیل به مساحت هزار و ۳۰۳ متر مربع احداث کرد .که نه تنها در شیوه معماری و ساخت بلکه در استقامت زبانزد مردم شهر شد.

خانه تاریخی ابراهیمی

خانه تاریخی ابراهیمی اردبیل که در کوچه شهیدگاه و تقریبأ در مرکز شهر اردبیل قرار گرفته ، متعلق به مرحوم سید هاشم ابراهیمی بوده است . درحال حاضر تحت مالکیت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل قرار دارد.عرصه این بنا ۳۹۸ متر مربع ، اعیان آن ۴۸/۴۳۶ متر مربع ، زیرزمین ۷۶/۱۹۸ مترمربع و طبقه همکف ۷۲/۲۳۷ متر مربع می باشد.این بنای با ارزش و قدیمی متعلق به دوره زندیه می باشد و در سال ۱۳۷۹ تحت شماره ۳۰۴۱ توسط سازمان میراث فرهنگی کشور در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مرمت خانه تاریخی ابراهیمی از تیر ماه سال ۱۳۸۰ شروع شده و طبق برنامه ریزی زمان بندی شده در سال ۱۳۸۳ کلیات آن پایان یافته است . بعنوان واحد حفظ و احیای اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان به بهر برداری رسید.از سال ۱۳۸۷ خانه ابراهیمی به عنوان واحد یگان حفاظت سازمان میراث فرهنگی مورد استفاده قرار گرفت.

موزه مردم‌شناسی اردبیل

حمام تاریخی آقانقی (ظهیرالاسلام) بعد از سال‌ها متروکه ماندن تبدیل به موزه شد و حالا به نام موزه مردم‌شناسی اردبیل شناخته می‌شود.این موزه در دو طبقه دارای آثار تاریخی مثلا شمشیر، لباس‌‌های جنگ، لوازم کشاورزی و بافندگی، چراغ‌های نفتی، تفنگ، فرش. اسناد و کتاب‌های خطی است.در بخش‌هایی از موزه مجسمه‌هایی با لباس محلی اردبیل نصب شده که آنها را در حین انجام کارهایی مثل فرش‌بافی، حمام، غذا پختن و … نشان می‌دهد.علاوه بر آثار موزه، معماری حمام برای علاقه‌مندان جالب است.

این حمام را شخصی به نام ظهیرالاسلام در دوره ایلخانی بنا نمود و ۲۰۰ سال بعد بخش‌هایی به آن اضافه شد. در زمان قاجار فردی به نام آقانقی مؤتمن‌ الرعایا این حمام را خریداری و بازسازی نموده و به همین جهت است که این حمام به نام هر دو نفر نامیده می‌شود. در سال ۱۳۷۸ خورشیدی این حمام توسط میراث فرهنگی خریداری شد و بعد از انجام بازسازی‌های لازم، به موزه مردم‌شناسی تبدیل شد.

حمام‌های تاریخی اردبیل به جهت توجه ویژه مردم این منطقه به پاکیزگی و نظافت، اهمیت ویژه‌ای دارند. اردبیلی‌ها به دلیل علاقه به پاکیزگی یک روز از هفته را به «روز حمام» یا «حامام گونی» اختصاص می‌دادند. در آن روز افراد خانواده به حمام‌های عمومی مراجعه می‌کردند. حمام‌های اردبیل نه تنها مورد توجه اهالی این منطقه بودند بلکه شگفتی و توجه مورخان و جهانگردان را نیز به خود جلب می‌کردند.

موزه تاریخ طبیعی اردبیل

موزه تاریخ طبیعی اردبیل با داشتن گونه هایی از حیوانات پوست آرایی (تاکسیدرمی) شده. سنگواره ها و سنگهای مختلف. مجموعه ای زیبا از طبیعت استان را در مقیاسی کوچک برای علاقه مندان به تماشا گذاشته است. این موزه در حاشیه شرقی دریاچه شورابیل قرار دارد .در آن ۱۷ گونه پستاندار ، ۸۵ گونه پرنده ، ۲۰ گونه ماهی ، ۱۲ گونه خزنده و دوزیست و نمونه های متنوعی از حشرات و تیپ های مختلف گیاهی و انواع سنگ و سنگواره نگهداری می شود. موزه تاریخ طبیعی اردبیل که در مرداد سال ۱۳۸۱ در زمینی به مساحت چهار هزار و ۵۰۰ متر مربع به بهره برداری رسیده، سالانه پذیرای یکصد هزار نفر بازدید کننده است.

آدرس: خیابان دانشگاه، جنب دانشگاه پیام‌نور.

 موزه صنایع دستی اردبیل

در کوچه شهیدگاه در کنار مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی حمامی به نام حمام شیخ وجود دارد که حالا تبدیل به موزه صنایع دستی اردبیل شده است.حمام‌های عمومی در دوران صفوی تا قاجار رونق داشتند و به همین دلیل در هر شهر چند حمام سنتی وجود دارد. حمام شیخ اردبیل هم در دوران صفوی ساخته شد و ساختار آن شبیه حمام‌های ترکی است.حوض آب کوچکی در میان آن قرار دارد و تزئینات آن را تغییر داده‌اند. با توجه به فعال نبودن حمام، تعدادی از صنایع دستی و لوازم ساخت آنها را در این بنا جمع‌آوری کرده‌اند. با بازدید از این مجموعه می‌توانید با کار هنرمندان صنایع دستی که برخی همانجا مشغول کار هستند آشنا شوید.صنایع دستی مثل معرق، فرش، گلیم، تراشکاری سنگ، زیورآلات و … از جمله آثاری است که به چشم می‌خورد.

آدرس: میدان عالی قاپو، کوچه شهیدگاه، حمام شیخ سابق.

موزه چینی خانه شیخ صفی الدین اردبیل

موزه چینی خانه شیخ صفی الدین اردبیل در قسمت شرقی قندیل خانه یا رواق اصلی مجموعه شیخ صفی الدین قرار دارد. تالاری با چهار شاه نشین و طاق نماهای زیبا و نفیس که از مقرنس گچی ساخته شده اند. با نقاشی ها، طلاکاری ها و رنگ های متناسبی که به سطح مقرنس ها خورده اند. تصاویری اسلیمی به وجود آورده اند. اما زیبایی تنها مشخصه تالار چینی ها نیست. هنر معماری شیخ بهایی چنان استحکام بی نظیری دارد که طبق برآورد کارشناسان حتی با زلزله ای به قدرت ۲/۷ ریشتر هم تخریب نمی شود!موزه چینی خانه شیخ صفی الدین اردبیل از جاذبه های گردشگری اردبیل می باشدکه پیشنهاد می کنیم حتما سری به آن بزنید.

موزه عمارت شهرداری اردبیل

موزه عمارت شهرداری اردبیل یا به عبارتی موزه شهروندی اردبیل با معماری سنتی ایرامی و اسلامی و به لحاظ نمای بیرونی و درونی جزو آثار برجسته شهر محسوب می شود.فرمت بنای موزه عمارت شهرداری اردبیل بیشتر در قالب بارآفرینی هویت تاریخی و شهری اردبیل بوده است. هم اکنون با برخورداری از نورپردازی نوین به عنوان نمادی از تاریخ اردبیل در معرض چشم گردشگران و شهروندان قرار گرفته است. موزه عمارت شهرداری اردبیل که نشان‌ دهنده فرهنگ، تاریخ و معرفی مفاخر و هنر شهر است. در کنار دیگر ذخایر معنوی اردبیل به شهروندان معرفی می ‌شود.

موزه باستان شناسی اردبیل

ساختمان فاخر موزه باستان شناسی اردبیل از جمله طرح های مهم استان اردبیل در زمینه معماری است. این موزه ،که در دو طبقه و با مساحتی بالغ بر ۱۷۰۰ متر مربع در بیست و نهم آبان ماه سال ۱۳۸۷ش تکمیل و تجهیز و راه اندازی شد. یکی از موزه های باستانشناسی مجهز کشور به شمار می رود. موزه باستان شناسی اردبیل در طول چند دهه گذشته تاسیس موزه ها و نگارخانه های متعدد در سراسر ایران زمین بیانگر توجه سران این مرز و بوم به فرهنگ و تمدن است. علاوه برآن توجه به نگاهداری آثار باستانی و حفاظت از آن نیز جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. به طوری که توجه به آثار گذشتگان در حقیقت حفاظت از هویت ملی است. در همین راستا ایجاد موزه های مردم شناسی، صنایع دستی، باستانشناسی و… در جای جای استان اردبیل نشانه عنایات خاص به فرهنگ و تمدن و حفاظت از مواریث گرانبهای این منطقه است.

پیکره سنگی بابا داوود عنبران

یکی از جاهای دیدنی اطراف اردبیل پیکره سنگی بابا داوود عنبران است که در۴۰ کیلومتری شهر اردبیل و در روستای عنبران واقع شده‌ است.ارتفاع این پیکره بی نظیر حدود ۲۰ متر می‌باشد.این پیکره به شکل انسانی که به روبرو نظاره گراست تشکیل شده‌است.
این پیکره شبیه مجسمه ابوالهول در مصر می‌باشد. هرساله عده زیادی از گردشگران جهت دیدن این پیکره به روستای عنبران در شهرستان نمین مسافرت مینمایند.گروهی از دانشمندان و ایرانشناسان این تندیس را همان نگهبان دریای مازندران می‌دانند که در شبرنگ نامه ، کتاب حماسی صده هفتم هجری، از آن یاد شده است.

محوطه باستانی قلعه خسرو

یکی از جاذبه های گردشگری اردبیل که به فاصله ۲۸ کیلومتر شمال غربی شهر اردبیل و ۷۰۰ متری شمال. روستای قوناق قیران و در مختصات طول جغرافیایی ۴۸ درجه و ۴ دقیقه و ۵۲ ثانیه و عرض جغرافیایی ۳۸ درجه ۲۶ دقیقه و ۵۷ ثانیه واقع شده است. از شهر اردبیل جاده ای آسفالته به روستای گندشمین وجود دارد. این جاده آسفالت بر روی جاده قدیمی اردبیل به مشکین شهر و مغان ایجاد شده است.محوطه باستانی قلع خسرو متشکل از دو قلعه و یک گورستان است. یکی از این قلعه ها بر بالای کوه شوش داغی واقع شده و دیگری که بزرگتر بوده و قلعه اولی را نیز در بر می گیرد . تمامی کوه شوش داغی را در برگرفته است. محوطه گورستان در قسمت جنوبی کوه شوش داغی واقع شده و در محوطه نسبتاً وسیعی گورهای آن پراکنده شده است.
این قلعه در ۳۰کیلومتری شمال غرب اردبیل قرار دارد. با شیوه خشکه چین سنگی با مصالح سنگی بدون استفاده از ملات ساخته شده‌ و به دوره مفرغ جدید ۱۷۰۰تا ۱۴۵۰سال پیش از میلاد تعلق دارد.