گنبد سرخ مراغه ،نام یک بنا به ساخت سال ۵۴۲ هجری قمری در دوره سلجوقی است. سبک معماری این بنا به شیوه رازی است. گنبد سرخ یکی از قدیمیترین بنای دورهٔ اسلامی در استان آذربایجان شرقی میباشد که در قسمت جنوب غربی شهر مراغه قرار گرفتهاست. نام بانی بنا و تاریخ احداث آنرا میتوان از کتیبهٔ جبههٔ شمالی و نام سازندهٔ آن را از کتیبهٔ غربی ملاحظه نمود. آنچه از این کتیبهها برداشت میگردد این است که بنای گنبد سرخ در سال ۵۴۲ هجری بهدستور «عبدالعزیز بن محمود بن سعد یدیم» رییس آذربایجان در دورهٔ سلجوقیان و به وسیلهٔ «بنیبکر محمد بن بندان بن محسن معمار» ساخته شدهاست.
با شروع ساخت این بنا دورهٔ رازی در معماری ایران به پایان رسیده و این بنا نقطهٔ عطف و شروع معماری آذری میباشد . تلفیق آجر و کاشی و استفاده از کاشی در تزیین بناهای تاریخی در ایران از مشخصههای این دورهاست. بهطور کلی گنبد سرخ بنایی مربعشکل است متشکل از سردابه و اتاق اصلی که برروی سکوی سنگی قرار دارد . به وسیلهٔ هفت ردیف پله میتوان به آن دسترسی یافت. پنج پله در جلوی سکو واقع شده و پلهٔ ششم و هفتم جزء آستانهٔ درگاه محسوب میشوند. این گنبد دارای ۴ ضلع بوده، کتیبهٔ ضلع شمالی نشانگر اسم و القاب بانی گنبد و تاریخ احداث بنا میباشد . کتیبهٔ ضلع شرقی و جنوبی آن آیات قرآنی و ضلع غربی آن حاکی از نام سازندهٔ بنا میباشد.
کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند این بنا قبل از رصدخانه مراغه برای تعیین ماههای سال و ساعات روز کاربرد داشته است . سوراخهای ایجاد شده بر ضلعهای این بنا نشانگر این امر است. این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۳۴ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست.
معماری گنبد سرخ مراغه
اگر چه تقسیم بندی معماری به سبکهای مختلف در ایران چندان درست نمی باشد. ولی در تقسیم بندی معماری ایران به سبکهای مختلف از نظر پیرنیا با شروع ساخت گنبد کبود، دوران معماری رازی در ایران به پایان رسیده . در واقع این گنبد نقطه عطف و شروعی برای معماری آذری به حساب میآید. ساختار این بنا از آجر و کاشی بوده که از این کاشیها برای تزیین آن نیز استفاده شده است.
در نگاه کلی، گنبد سرخ دارای ساختاری مربعی شکل است که از سردابه و اتاق اصلی تشکیل شده و بخش زیرین این اتاق نیز یک سکوی سنگی است. برای ورود به بخش داخلی این گنبد، باید چند پله را بالا رفت که با عبور از آنها وارد مکانی جالب خواهید شد که سقف بسیار زیبایی نیز دارد. درون گنبد مذکور دو کتیبه وجود دارد که کتیبه ضلع شمالی اطلاعاتی در خصوص بانی و القاب وی دارد و کتیبه ضلع شرقی و جنوبی دارای آیات قرآنی هستند و در ضلع غربی آن نیز نام سازنده بنا قرار گرفته است.
شیوه ی آجر چینی و تزئینات به کار رفته در ساخت این بنا بسیار دیدنی و زیبا هستند چرا که تلفیق کاشی های فیروزه ای رنگ با آجرهایی که تهرنگ سرخ دارند. در تشکیل ساختار خود بنا بسیار مهم و ستودنی می باشد . گفتنی است که تزئینات بنا به بدنه الحاق نشده است بلکه جزوی از خود ساختار آن به شمار می آید .
براساس اطلاعاتی که تاکنون بهدست آمده، گنبد سرخ پیش از رصدخانه مراغه ساخته شده است . بههمین دلیل از سوراخهای موجود در ضلعهای این بنا برای پی بردن به روزها و ماهها استفاده میشد. سقف این بنا نیز ساختار جالبی دارد که تماشای آن هیجانانگیز است.
شهر مراغه
شهرستان مراغه در استان آذربایجان شرقی واقع شده و بعد از تبریز، بزرگترین شهر این استان به حساب میآید. مراغه به عنوان شهری است که در میان باغ قرار دارد و اغلب خیابانهای آن سرسبز و پر از درختان قدیمی هستند. شهرستان مراغه به دلیل کوهستانی بودن، زمستانهای سرد و تابستانهای معتدلی دارد و میزان بارش نیز در این شهر بالا است. گنبد سرخ یکی از آثار تاریخی مهم این شهر به حساب میآید و در جنوب غربی آن واقع شده است. در اطراف آن نیز شاهد فضای سبز هستیم که برای زیبایی گنبد ساخته شده است.
نحوه دسترسی به گنبد سرخ مراغه
رسیدن به گنبد سرخ مراغه برای افرادی که آشنایی زیادی با این شهر ندارند، کار نسبتا سختی است. برای رسیدن به گنبد سرخ باید به کمربندی جنوبی رفت و سپس از طریق خیابانی که در کنار پمپ بنزین قرار دارد به گنبد مذکور رسید. اما چون تابلوهای خیابانی برای مسیردهی به گردشگران برای رسیدن به گنبد سرخ وجود ندارند، بههمین دلیل بهتر است که از مردم محلی میهماننواز این شهر پرسوجو کنید تا خود را به گنبد سرخ برسانید.
آدرس :آذربایجان شرقی٬ مراغه٬ جنوب غربی مراغه، خیابان انقلاب، تقاطع خیابان خیام، بوستان آقالار
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.