دروازه باغ ملی

دروازه باغ ملی یا سردر باغ ملی، از بناهای به جا مانده از اواخر دوره قاجار می‌باشد و در سال‌های ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۴ احداث شده‌ است. این بنا در خیابان امام خمینی (ره) شهر تهران واقع است که در ضلع غربی آن وزارت امور خارجه و در ضلع شرقی آن اداره پست زمان پهلوی اول وجود دارد. سر در باغ ملی و ساختمان‌های مجاور آن به دستور مستقیم رضا پهلوی (وی در آن زمان وزیر جنگ بود) و توسط جعفر خان کاشانی و کمک آلمانی‌ها ساخته شد. در معماری داخلی این اثر زیبا از تصاویر کوروش و مردمان عهد هخامنشی استفاده شده‌است. کاشی‌کاری این بنا را استاد حسین کاشی پز انجام داده است.

این بنا یک ساختمان قدیمی دوران قاجار است که چند صد متر به سمت شمال امتداد دارد و از فضای بین آن برای سالهای طولانی به عنوان زمین رژه ارتش بزرگ (میدان مشق) استفاده می‌کرده‌اند. جدا از کتیبه های متعددی که روی دروازه قرار دارند، کاشی‌کاری‌هایی نیز در دو طرف دروازه وجود دارند که روی آنها توضیحاتی راجب به وسایل جنگی از قبیل توپ و تفنگ‌ها و سربازان نوشته شده است. کتیبه اصلی بر بالای طاق واقع شده است و در بالای آن اتاقی قرار دارد که موسیقی نظامی را در آنجا می نواختند. کتیبه دیگر بیان می‌کند که دروازه ساخته شده از آهن آن در زرادخانه تهران درست شده است.

سر در باغ ملی و پس از آن ساختمان‌های مجاور آن به دستور مستقیم رضا شاه و توسط جعفر خان کاشانی و کمک آلمانی‌ها (پیش از برافروخته شدن آتش جنگ جهانی دوم) در تهران که پایتخت بود ساخته شد. این سردر در جانب شرقی سر در قبلی و با همان ابعاد و شکل ظاهری ساخته شد و پس از آن سر در قبلی ویران گردید.

نمای جنوبی سردر دارای یک گذرگاه بزرگ از میان و دو پیاده‌رو در طرفین است. در نمای خارجی شامل اشعاری از ندیم الملک، نقوش کاشی‌کاری شده با نقش دو شیر که تاجی را در میان گرفته‌اند، پلنگ، شیر و خورشید، تیربار و گلوله‌های توپ به چشم می‌خورد.

نمای داخلی دارای این نقوش است: صحنه تسخیر تهران در کودتای ۱۲۹۹ در نزدیکی دروازه و برج و باروهای تهران (احتمالاً دروازه قزوین)، نگاره تمام قد سربازان لژیون قزاق، مسلسل و نقوش فرشته پیروزی که کم و بیش از حجاری‌های طاق بستان اقتباس گردیده‌است.

بنای دروازه باغ ملی در سال ۱۳۷۶ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۱۹۶۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.