کوهستانهای شمال ایران ۲

موقعیت جغرافیایی ایران در میان دو رشته کوه زاگرس و البرز قرار گرفته و در نتیجه در این خطه، شاهد قلل مرتفعی هستیم. کوهنوردان و صخره نوردان کشور عزیزمان از تمام قله های ایران صعود کرده و می شود گفته که تمام قله های ایران فتح شده اند.در ادامه بحث کوهستانهای شمال ایران کوههای خراسان از حیث برآمدگی ناحیه وسیعی را تشکیل می دهند که گردنه های آن به ارتفاع ۸۰۰تا ۱۰۰۰ متر و رشته های آن از ۲۰۰ تا ۴۰۰ متر به بالا است . در این ناحیه رشته های موازی سنگی از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده است . این کوه ها در حدود دو سوم مساحت خراسان را فراگرفته اند . مابین این رشته ها دره های عریضی مانند دره قوچان مشهد و دره زور آباد قرار دارند . دره های باریک تر آن عبارتند از دره جام که آب فراوان و مراتع زیبا دارد .

از این دره قسمت عمده بهترین راه مشهد به هرات می گذرد . کوههای خراسان را می توان به چهار بخش تقسیم کرد که هر یک از آنها وضع خاصی دارند :
الف : کیپ داغ : که مابین صحرای قراقوم و دره های عریض اترک و کشف رود قرار گرفته و از رشته های متعدد تشکیل یافته که شمالی ترین آنها در خاک ترکمنستان است .
ب : آلاداغ : که در شمال کوههای خراسان قرار دارد .
ج: کوه بینالود که از حیث چین خوردگی منفرد و از حیث حرکات زمینی مرکب و مابین دره کشف رود در شمال شرقی و دره نیشابور در جنوب قرارگرفته است .
د: رشته کوههای منفرد کناره های شمالی دشت کویر : مانند آرمیان , جودانه , کوه جغتای و اسفراین .

تمام کوههای یاد شده را نویسندگان روسی به نام کوههای خراسان و ترکمن نامیده اند .
کیپ داغ از مغرب هریرود به وسیله رشته پیروش که دره کشف رود را از کوه های مزدوران جدا می کند شروع می شود . این کوه ها از ایران به افغانستان می روند و در آنجا هندوکش نامیده می شوند . کیپ داغ در جنوب غربی از حیث ناهمواری به رشته های البرز وصل می شود . رشته کوههای آلاداغ از جنوب شرقی شهر قوچان آغاز شده و به چند ردیف به طرف مغرب به سوی البرز پیش می روند . طول آنها ۳۶۰ کیلومتر با عرض ۱۰ تا ۶۰کیلومتر است . قسمت های مختلف آلاداغ ,عبارتند از کوه سالوک (صعلوک ) در جنوب غربی بجنورد کوه آخر داغ در شمال شرق بجنورد و آلاداغ اصلی مابین میان آباد بجنورد و کوه شاه جهان در شمال شهر و رشته های آلاداغ در ناحیه بیابانی و بیمه بیابانی واقع شده و همه آنها سنگی اند و رطوبتشان کم است . کوههای بینالود از شمال به دره قوچان مشهد محدود می شوند . بلندترین نقطه آنها به نام بینالود ۳۳۲۲ متر ارتفاع دارد . رشته بینالود از نظر سنگ ها بسیار رنگارنگ و از نظر زمین شناسی و چین خوردگی و کوه زایی متنوع است و در آنها چین های هشتی متعدد است که در جنوب شرقی شکست های بسیار دارد . یکی از آن شکست ها در دامنه شمالی این رشته به مشهد می رسد و در مشرق هرات چند صد کیلومتر امتداد می یابد. در این شکست است که مواد کربناته و آهنی و چشمه های آب گرم بیرون آمده اند .

در بخش شمالی دشت کویر , کوههای منفردی وجود دارد که دره های عریض آنها را از البرز و آلاداغ و بینالود جدا می سازد و می توان رشته های جغتای و  اسفراین را نیز جزء آنها دانست . رشته جغتای تقریبا از هامون نیشابور تا دره سفلای کالیمورا با عرض بسیار امتداد می یابد ارتفاع آنها به ۲۷۴۳متر (کوه شوره ) می رسد و در مغرب به تدریج پست می شود (۱۶۰۰متر ) در جنوب شرقی شهر شاهرود , یک ناحیه کوهستانی است , که از دو رشته کوه های زرریش تا ۱۵۰۰ متر و ازمیان جودانه کوه ( تا ۲۷۰۰ متر ) و بندات مرجان تشکیل یافته است و مابین نواحی کوهستانی مذکور دره های میان کوهی و هامون هایی است که عمده آنها دره قوچان است .