صخره‌های زاگرس میزبان گمشده‌های کردستان

سنندج – ایرنا – روستاهای هدف گردشگری کردستان ظرفیت های گمشده و جا گرفته در دل صخره های رشته کوه زاگرس هستند که رساندن آنها به جایگاه اصلی خود برای جذب گردشگر نیازمند توجهی بیشتر از یک روستای معمولی را دارد.
به گزارش خبرنگار ایرنا، اطراف رودخانه ژاورود کردستان به عنوان بخشی از منطقه تاریخی – فرهنگی اورامان است که روستاهای آن از آسیب های دوران گذر سنت به مدرنیته مصون مانده و تمام بافت سنتی و فرهنگی خود را حفظ کرده اند که این روزها برای حفظ این شرایط به عنوان یک پتانسیل گردشگری نیازمند حمایت جدی دستگاه های اجرایی و سرمایه گذارهای بخش خصوصی و دولتی هستند.
مسیر روستای شیان، تخته و حلوان که در کنار رودخانه ای به همین نام در بخش سیروان شهرستان سنندج واقع شده زیر شاخه ای از رودخانه ژاورود کردستان است و بیشتر از سایر روستاهای منطقه شرق اورامان، توانسته معماری بومی و بافت سنتی خود را حفظ کنند بطوریکه بر اساس این ویژگی ها سال گذشته در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند.
برای رسیدن به این منطقه باید پس از طی ۱۵ کیلومتر از سنندج به سمت کامیاران وارد مسیر گردشگری روستای دولاب و گلین شد و در نهایت پس حدود ۴۰ تا ۵۰ کیلومتر به سه روستای روستای شیان، تخته و حلوان رسید.
هر کدام از این روستاها در دل کوه های سر به فلک کشیده در موقعیت های خاص واقع شده و راه های دسترسی به آنها از دل صخره های تراشیده شده امکان پذیر است تا سختی راه را بر مسافران راحت کند، روستاهایی که در این مسیر واقع شده اند همگی پلکانی و بر روی صخره های سنگی بنا نهاده شده اند.

جاده دسترسی این روستاها به علت قرارگیری در دامنه کوه های سر به فلک کشیده کمی باریک تر است که این مساله باعث می شود سرعت کمتری در رانندگی داشته باشی تا با دیدن مناظر کنار جاده که از سر سبزی درختان میوه ها، گیاهان روییده در دامنه کوه و باغ های توت فرنگی تشکیل شده است، لذا بیشتری ببرید.
این سه روستای تاریخی جزء ۱۳ روستای ثبت شده منطقه اورمان کردستان در فهرست آثار ملی هستند و دارای ویژگی های مشترکی از جمله معماری پلکانی با دیوارهای سنگ چین و بافت فرهنگی که شامل لباس های محلی، آیین و رفتار اجتماعی یکسان است و این اشتراکات انسجامی برای ثبت جهانی منطقه تاریخی اورمان در فهرست آثار یونسکو فراهم آورده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان با بیان اینکه می توان فعالیت های گسترده ای با محوریت اورامان در کردستان انجام داد، گفت: برگزاری و معرفی جشن ها و آیین های سنتی این منطقه به عنوان گردشگری رویداد محور می تواند نقطه عطف این فعالیت ها باشد.
سید محسن علوی اظهار کرد: کردستان در روستاهای خود آیین های مختلفی دارد که این رویدادها گنجینه بسیار بزرگی برای اجرای برنامه جذب گردشگر در کنار ایجاد زیرساخت های گردشگری با کمک بخش دولتی و خصوصی است.
وی یادآور شد: در سال جاری بدنبال آن هستیم با برنامه ریزی درست و منطقی حداکثر استفاده از این ظرفیت ها را برده تا از لحاظ جذب گردشگر، توسعه اقتصادی و نهایت بهبود معیشت مردم بویژه در روستاهای هدف گردشگری کاری کرده باشیم.
مدیر پایگاه منظر فرهنگی – تاریخی اورامان نیز می گوید: پیگیری ثبت جهانی منطقه اورامان از ۲ سال قبل به صورت جدی آغاز شده و هم اکنون برنامه های متعددی از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای تحقق این اقدام مهم در دست پیگیری است که ثبت ملی روستاهای این منطقه در این ارتباط بوده است.
پویا طالب‌نیا افزود: در مطالعات معماری نیز تاکنون اطلاعات GIS هشت هزار و ۱۵ خانه در ۲۲ روستای این منطقه ثبت شده که تمام واحدهای مسکونی سه روستای شیان، تخته و حلوان در جمع این واحدهای ثبت شدهریال قرار دارد.
وی اظهار کرد: در این طرح تمام اطلاعات از جمله مالکیت بنا، مصالح مورد استفاده، قدمت، شرایط و امتیازات، امکان استفاده برای خانه های بوم گردی و سایر موارد ثبت می شود.
طالب نیا گفت: با وجود اینکه روستاهای اورامان از عنصر پلکانی بودن بهره گرفته اند اما قسمت های شرق و غرب این منطقه از تفاوت های جزیی اما قابل ملاحظه برخوردار هستند.
به گفته وی، روستاهای شیان، تخته و حلوان که در قسمت شرق این منطقه واقع شده اند در کنار داشتن معماری پلکانی از تفاوت هایی مانند استفاده از کاه گل در دیوارها به علت واقع شدن در منطقه ای معتدل تر نسبت به قسمت غربی اورامان بهره مند هستند.
وی یادآور شد: روستای حلوان در کنار داشتن این ویژگی ها از خصایص دیگری همچون داشتن بام های کوتاه و شیان بر عکس آن از بام های بلند و روستای تخته هم از داشتن ساختمان های دو طبقه بهره می گیرد.
مدیر پایگاه منظر فرهنگی – تاریخی اورامان با بیان اینکه این سه روستا با داشتن این ویژگی ها می توانند تعریف جدیدی از منطقه هورامان در بین گردشگران ارائه دهند، افزود: شبکه بندی معابر روستایی در هر سه روستا، ارتفاع بالای ابنیه ها در روستای شیان، وجود ساختمان های ۲ طبقه در روستای تخته و فضای بازتر در معابر روستایی حلوان از دیگر ویژگی های متمایز این روستاها است.
طالب‌نیا اضافه کرد: این ویژگی ها باعث شده این سه روستا در جمع ۱۳ روستای ثبت ملی منطقه هورامان قرار بگیرند و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بدنبال آن باشد تا در کنار شناسایی پتانسیل های فرهنگی، تاریخی و طبیعی جدید، در راستای حفاظت از بافت معماری آن نیز حرکت کنند.
وی گفت: ابتدا برای تحقق این هدف، ساخت و سازهای جدید بر اساس اصول معماری بومی هر روستا که قبلا بر اثر پژوهش های مختلف علمی بدست آمده اند، انجام می شود.
وی افزود: در دیگر اقدام نیز طبق قانون مقرر شده، دستگاه های خدمات رسان پیمانکاران را مکلف کنند پس از حفاری در معابر روستاهای هدف گردشگری، وضعیت معابر را به وضعیت قبل از حفاری برگردانند.
وی همچنین خواستار تشکیل ۲ کارگروه شهرستانی و استانی برای تحقق برنامه های ثبت جهانی اورامان شد و تاکید کرد: کارگروه شهرستانی در سنندج، سروآباد و کامیاران به ریاست فرمانداران و کارگروه استانی نیز به ریاست استاندار باید برای یکپارچه شدن مدیریت تمام دستگاه ها تشکیل شود.
طالب نیا یادآور شد: لازم است در این کارگروه ها دستگاه هایی از جمله بنیاد مسکن، محیط زیست، منابع طبیعی، امور آب، شرکت گاز، جهادکشاورزی، مخابرات و میراث فرهنگی عضویت داشته باشند تا در کنار تجمیع منابع، برنامه های تدوین شده نیز در راستای شاخص های مورد قبول سازمان جهانی یونسکو انجام گیرد.
وی اظهار کرد: همچنین در کنار این برنامه ها در سال جاری شناسایی و ثبت آثار تاریخی و طبیعی این منطقه در فهرست آثار ملی، ایجاد خانه های بوم‌گردی جدید، پیگیری آسفالت ریزی و اجرای طرح های زیرساختی در روستاها توسط دهیاری ها، شناسایی آیین ها و جشن های مختص هر روستا در برنامه های کاری این پایگاه قرار گرفته است.
فرماندار سنندج نیز در این ارتباط با اشاره به اینکه ثبت جهانی اورامان از دو سال گذشته آغاز شده که برخی روستاهای این منطقه در سنندج قرار دارد، گفت: مدیریت شهرستان اجرای طرح های عمرانی این روستاها را بر اساس پرونده ثبتی آنها اجرا می کند.
محمدابراهیم زارعی اضافه کرد: در خصوص اجرای برنامه های رویداد محور برای ارتقای پتانسیل های گردشگری روستاها نیز تمام تلاش خود در راستای ارتقای سطح گردشگر پذیری روستاها انجام می دهیم.
وی به اجرای طرح های نیمه تمام روستایی در روستاهای هدف گردشگری شهرستان نیز اشاره کرد و افزود: در این منطقه به علت شرایط جغرافیایی و محدویت اراضی مردم همکاری لازم را برای اجرای موفق طرح ها با دستگاه های اجرایی دارند.
زارعی به اهتمام دستگاه های اجرای برای تکمیل طرح های نیمه تمام روستایی اشاره کرد و گفت: امسال ادامه عملیات آسفالت راه روستاهای گردشگری شیان، تخته و حلوان که به علت کمبود اعتبارات ناتمام مانده بود از سر گفته می شود.
بخشدار سیروان سنندج نیز در این ارتباط با بیان اینکه زمینه رشد روستاهای تاریخی و طبیعی اورامان با تکیه بر توان گردشگری میسر است، افزود: هم اکنون برای رسیدن به این هدف طرح شناسنامه دار کردن و گردآوری بانک اطلاعات فرهنگی آیینی و سنتی و روستاهای این بخش شروع شده است.
ایرج فرد افزود: بخشداری با هماهنگی فرمانداری شهرستان سنندج در کنار پیگری طرح شناسنامه دار کردن روستاها، تکمیل امکانات زیر ساختی روستاهای هدف گردشگری از جمله تکمیل آسفالت راه روستایی، گازرسانی به روستاها را در اولویت قرار داده است.
وی یادآور شد: ۶۰ درصد روستاهای بخش سیروان گازدار هستند و روستای شیلن نیز سال ۹۷ مردم روستاهای مورد هدف گردشگری شیان، تخته و حلوان از نعمت گاز بهره مند می شود.
به گزارش ایرنا، هورامان نام منطقه ای تاریخی با بافت پلکانی و آداب و رسوم بسیار خاص است که بخش هایی از شهرستان های سروآباد، سنندج و کامیاران استان کردستان و شهرستان های پاوه، جوانرود، نودشه و نوسود استان کرمانشاه را شامل می شود.
منطقه هورامان در استان کردستان داری یک شهر (اورامان تخت) و ۷۶ روستا است که تاکنون ۱۳ روستای این منطقه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و پرونده ثبتی ۲۲ روستا نیز در حال پیگیری است.
واژه هورامان یا اورامان از ۲ بخش هورا به معنی اهورا و مان به معنای خانه، جایگاه و سرزمین تشکیل شده و در واقع به معنای سرزمین اهورایی و جایگاه اهورا مزدا است.
همچنین واژه هور در کتاب معروف اوستای زرتشت به معنی خورشید آمده است و هورامان جایگاه خورشید نیز معنی می‌دهد، به اعتقاد مردم، هورامان زمانی شهر بزرگی بود و مرکزیت خاصی داشت و به همین دلیل از آن به عنوان تخت یا مرکز حکومت ناحیه هورامان نیز یاد می‌کنند.
استان کردستان دارای یک هزار و ۵۱۹ اثر تاریخی شناسایی شده شامل آثار باستانی، غارهای طبیعی، درختان کهنسال، میراث منقول، قنات و مکان های طبیعی است که ۸۲۸ مورد از این تعداد شامل ۷۶۳ اثر تاریخی، هشت مورد میراث طبیعی، ۴۹ مورد میراث معنوی و هشت مورد میراث منقول است.

منبع: ایرنا