شهر فومن

شهرستان فومَن یکی از شهرستان‌های استان گیلان است که از شمال به شهرستان صومعه‌سرا از جنوب و جنوب غربی به خط‌الراس رشته‌کوه‌های البرز که مرز حوزه های آبخیز کوهستان مزبور حد طبیعی فومن و طارم است. از شمال غرب به ماسال(طالش) و شرق (رشت) محدود می‌شود. این شهر با موقعیت جلگه‌ای در میان کشتزارها و باغهای اطراف خود محصور می‌‌باشد.

جمعیت
براساس سرشماری سال ۱۳۸۵جمعیت فومن (۷,۷۲۸خانوار) برابر با ۲۷,۷۶۳نفر بوده است.کل جمعیت با تفکیک سن وجنس

نام
نام این شهر در گویش گیلکی به فتح اول خوانده می‌شود.

تاریخ
خرابه‌های زیادی در اطراف شهر وجود دارند که از دوران شکوفائی فومن به هنگام مرکزیت این بخش از گیلان حکایت می‌کنند. فومن در دوران اسلامی به عنوان مرکز بخش بیه پس (بخش غربی گیلان) شناخته می‌‌شد. فرمانراوایان این منطقه را عمدتاً از خانوادة‌«آل اسحاق» می‌‌دانند که نسب خود را به خاندان‌های باستانی ایران از جمله به اشکانیان می‌‌رسانیدند. در زمان امیر دیباج، فومن به تصرف مغولان درآمد. پـس از قـدرت یـافتن دودمان صفوی و تصمیم شاه عباس به برچیدن حکومت‌های محلی، «خان احمد» (آخرین فرمانروای لاهیجان از دودمان آل کیا) و «محمد امین خان» آخرین فرمانروای فومن از دودمان آل اسحاق نیز از سپاه قزلباش شکست خوردند و سرتا سر گیلان زیر فرمان حکومت صفویه درآمد.

این شهر تا حدود ۹۸۰ هجری قمری، قبل از انتقال مرکزیت ایالت بیه پس توسط جمشید سلطان به رشت، حاکم نشین این قسمت از گیلان بوده است. شهر فومن با این انتقال به تدریج اهمیت خود را از دست داد و به صورت یک بازار و شهر محلی درآمد و توسعه روزافزون رشت بر روی فومن سایه افکند و تا سالیان متمادی این شهر در گیلان موقعیتی حاشیه‌ای داشت، تا اینکه طی چند سال اخیر مجدداً بصورت یک شهر فعال درآمد.

قیام جنگلی‌ها از تولم آغاز شد و فومن، پناهگاه مهم میهن‌پرستان و آزادی‌خواهان شد.

فومن در ۲۵ کیلومتری غرب رشت قرار دارد و مناطق تاریخی و دیدنی ماسوله و قلعه رودخان در حوزه جغرافیایی این شهرستان واقع شده و برای دیدن آنها باید از این شهر گذشت. آب و هوای این شهر نیز همانند سایر نقاط جلگه‌ای گیلان، معتدل مرطوب خزری است.

شهرستان فومن دارای یک بخش ؛ بخش مرکزی و شش دهستان: آلیان، ماکلوان رودپیش، گشت، گوراب پس و لولمان است. و جمعیت آن بر اساس سرشماری سال ۷۵، ۱۰۳۱۹۲ نفر می‌‌باشد .

دارای رودخانه‌ای است که از کوهستان‌های جنوبی سرچشمه گرفته و پس از مشروب کردن اراضی به دریا و مرداب وارد می‌شوند که عبارت‌اند از: تنیان، سیاهرود، پلنگ ور، ماسوله، رودخان، پسخان و سونگ. رودخانه‌های دیگر که دارای اهمیت کمتری هستند دارا است مانند خوبک، لیشاوندان، پیش روبار، بلگور، زر مخ خاله، اسپند و غیره.

این شهرستان دارای شهرک و مراکز داد و ستد است که مهم‌ترین آن شهر فومن است که مرکز شهرستان است، با مختصات جغرافیایی طول ۴۹ درجه و ۲۱ دقیقه و ۳۰ ثانیه و عرض ۳۷ درجه و ۱۲ دقیقه و ۳۰ ثانیه که به وسیله یک شاهراه عریض و آسفالته ۲۴ کیلومتری با درختان تنومند در دو طرف آن به شهر رشت مرتبط می‌شود.

مردم
مجسمه آناهیتا در فومن ساکنان فومن را گیلک‌ها و تالش‌ها تشکیل می‌‌دهند و روستاهای کوهپایه‌ای واقع در غرب فومن عموماً تالش و تالشی زبان هستند. فومن شهری است که در میان مزارع و باغهای اطراف خود محصور شده است برنجکاری کشت چای و توتون وپرورش کرم ابریشم از فعالیتهای اصلی فومن است که عمدتاً در اطراف شهر دیده می‌شود.