زیرساخت‌های گردشگری برای افزایش سفر در پساکرونا آماده شود

استاد دانشگاه و پژوهشگر گردشگری با بیان اینکه ایران در آستانه جهانی‌ شدن به عنوان یک مقصد نوظهور طبیعت‌گردی و گردشگری روستایی قرار دارد، گفت: زیرساخت‌های گردشگری برای افزایش تقاضای سفر به ایران در پساکرونا باید آماده شود.بیش از یکسال از شیوع ویروش کرونا در جهان می گذرد؛ زندگی، رفتارها و روابط کاری و اجتماعی مردم با پیش از دوران همه گیری کووید۱۹ قابل مقایسه نیست، بسیاری از مشاغل، کسب و کارها و صنایع تحت تاثیر این همه گیری با رکود مواجه شده اند؛ گردشگری از جمله صنایعی است که بخش عمده ای از زندگی مردم از روستاها تا کلان شهرها و همچنین تعداد بسیاری از مشاغل به صورت مستقیم و غیر مستقیم با آن مرتبط است و بیشترین خسارت ها را در این دوران متحمل شده است.

گردشگری در ایران با همه نقاط قوت و ظرفیت ها در جاذبه ها و برخی از کمبودها در زیرساخت ها و تاسیسات تا مهر ماه ۹۹ حدود ۱۴هزار میلیارد تومان خسارت ناشی از کرونا را ثبت کرده است و به گفته علی اصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی «اگر این روند ادامه پیدا کند این صنعت ورشکسته خواهد شد» ؛ اگر چه دولت در مراحل مختلف سیاست ها و بسته های حمایتی از تسهیلات ارزان قیمت، امهال های اقساط وام بانکی و عوارض و مالیات و کمک های بلاعوض برای فعالان گردشگری و تولیدکنندگان صنایع دستی در نظر گرفته است، اما در مورد اینکه چشم انداز و آینده سفر و گردشگری در پسا کرونا چگونه خواهد بود و بخش دولتی و خصوصی چه برنامه و رویکردی باید برای احیای صنعت گردشگری داشته باشند، نظرات و ایده های متنوع و متفاوت میان صاحب نظران و فعالان این حوزه وجود دارد.

حسن رهایی درباره شرایط و وضعیت صنعت گردشگری در دوران شیوع بیماری کرونا و چشم انداز آن در پساکرونا، گفت: گردشگری صنعتی است که بیش از دیگر صنایع، مبتنی بر تعاملات انسانی و فرهنگی بنا شده است و فعالان و صاحبان مشاغل در این حوزه در دوران شیوع بیماری کرونا در جهان، بیشترین خسارت را متحمل شده اند؛ با توجه به اینکه راه مقابله با این بیماری نوپدید، حذف تعاملات انسانی و به حداقل رساندن آن و ایجاد فاصله گذاری های اجتماعی است، می توان گفت کرونا و گردشگری به نوعی در دو راستای کاملا متضاد هم قرار گرفتند و همین موضوع آسیب های این بیماری به اقتصاد گردشگری را شدیدتر کرده است.

عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی اظهار داشت: با فراگیر شدن کووید۱۹ در طول یکسال گذشته مراکز اقامتی و هتل‌ها خالی و کم رونق، بیشتر پروازها لغو و مرز بین کشورها مسدود و موزه‌ها بسته شده اند و حضور در مراکز دیدنی، اجتماعات و گردهمایی ها ممنوع و محدود شده است؛ بدیهی است در این شرایط صنعت گردشگری به شدت و بیش از هر صنعت دیگری متضرر می‌شود. میراث پدیده‌ای همچون کرونا، گردشگری را در مرز ورشکستگی و احتضار قرار داده است و به نظر می رسد چندین سال صنعت گردشگری با این میراث نامبارک دست و پنجه نرم خواهد کرد.

اثرات کرونا بر صنعت گردشگری کوتاه مدت نیست

عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی درباره تحولات صنعت گردشگری در پساکرونا، گفت: اثرات همه گیری کرونا به طور کلی بر اقتصاد و به تبع آن گردشگری، کوتاه مدت نیست که با فرض غلبه بر کرونا در ماه های آینده، این آثار از دنیای اقتصاد و صنعت گردشگری رخت بر بندد؛ بی تردید اقتصاد تا مدت ها درگیر اثرات سوء ناشی از این همه گیری خواهد بود و آثار منفی آن در کشورهای در حال توسعه مانند ایران که اقتصادش متاثر از تحریم‌های این چند دهه و به ویژه دو سال اخیر بوده، بیشتر نمایان می شود.

رهایی افزود: بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول، کرونا بحرانی است که جهان نظیر آن را تا کنون به خود ندیده و در حال حاضر چشم انداز مطمئن و روشنی هم از بهبود اوضاع سلامت و اقتصاد در دسترس نیست، این همه گیری سبب شده کشورهای در حال رشد، بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه خارجی را از دست بدهند و پیش بینی می شود که کرونا می‌تواند یک یا دو سال از آهنگ رشد اقتصادی کشورهای پیشرفته و صنعتی بکاهد، اما همین بحران می‌تواند منجر به آسیبی ۱۰ساله در کشورهای در حال رشد شود.

زیرساخت های گردشگری برای افزایش گردشگر در پساکرونا باید آماده شود

رهایی با ابراز امیدواری برای عبور هر چه سریع تر از بحران کرونا در ایران و جهان گفت: حتی اگر از دوران شیوع هم بگذاریم، اثرات همه گیری بر گردشگری مقطعی و زودگذر نیست و انتظار نمی رود با عبور از بیماری بتوان به سرعت به شرایط عادی بازگشت؛ به نظر می رسد بعد از همه گیری حداقل برای مقطعی با میل بالایی برای سفر و گردشگری در جهان روبه رو شویم، لذا باید از هم اکنون برای آن دوره برنامه ریزی و زیرساخت و بسترهای لازم را برای جذب حداکثری گردشگر فراهم کرد.

مدرس گردشگری بیان کرد: مراکز پژوهشی معتبر جهان، ایران را یکی از مقاصد مستعد و پرجاذبه با ظرفیت های بی نظیر گردشگری در جهان ارزیابی می کنند که می تواند طی سال های آینده به یکی از مقاصد مهم در دنیا تبدیل شود؛ طبیعت بکر، متنوع و زیبا، تعدد بناهای باستانی و تاریخی با جایگاه جهانی، آب و هوای چهارفصل، فرهنگ اصیل و آداب‌ و رسوم جذاب و البته ارزان بودن سفر به ایران، از جمله مواردی است که می‌تواند به جهانی‌تر شدن ایران به عنوان یک مقصد نوظهور در صنعت گردشگری به ویژه در بخش طبیعت گردی، گردشگری روستایی کمک کند.

وی خاطرنشان کرد: بهبود دیپلماسی گردشگری، تبلیغات و بازاریابی، معرفی ظرفیت های گردشگری در سطح جهانی، ایجاد و تکمیل و تقویت زیرساخت ها، می تواند به بهره گیری بیشتر از این فرصت تاریخی کمک کند.

گردشگری روستایی مقصد گردشگران جهان در دهه اول پیش رو

رهایی با بیان این که طبیعت گردی و اکوتوریسم، به ویژه گردشگری روستایی در دنیا با روند افزایشی تقاضا روبه رو است، گفت: ایران در این بخش از ظرفیت و مزیت های بسیار بالایی برخوردار است و با سرمایه گذاری بیشتر در این حوزه می تواند در دهه های پیش رو ، زمینه جذب بیشتر گردشگری را به مقاصد جذاب از روستاها، چشم اندازهای طبیعی مانند: سواحل، کویرها و جنگل های و کوهستان ها کم نظیر، فراهم کند.

هنرهای سنتی شناسنامه فرهنگی ملت ها هستند

عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی، صنایع دستی و هنرهای سنتی را از مهمترین عناصر هویت بخش فرهنگ یک ملت دانست و افزود: هنرهای سنتی به تعبیری شناسنامه فرهنگ و تمدن ملت ها محسوب می شوند، از همین رو است که دست‌بافته‌ها بیش از آن که با معیارهای اقتصادی سنجیده شوند، با معیارهای فرهنگی- هنری در جهان شناخته می شوند؛ صنایع دستی ایران باید به مثابه نمادهایی از فرهنگ، تمدن و هنر مردمان این دیار بیش از پیش مورد توجه و حمایت مادی و معنوی قرار گیرند.

وی با اشاره به خسارت های اقتصادی که در دوران کرونا به هنرمندان و تولیدکنندگان صنایع دستی وارد شده است، بیان کرد: برندسازی و تجاری سازی صنایع دستی می تواند به رونق صنعت گردشگری و بهبود اقتصاد هنر و هنرمندان هم کمک کند؛ از طرفی نام تجاری و برندسازی به ایجاد ذهنیت مثبت در مشتری و ترغیب او به خرید محصولات فرهنگی کمک شایانی می کند.

برندسازی صنایع دستی، اقتصاد گردشگری جوامع محلی را تقویت می کند

رهایی تصریح کرد: گاهی یک اثر هنری آن هم از گروه صنایع دستی می تواند به چنان جایگاهی در جهان برسد که یک کشور، یک شهر و حتی یک روستا را که تا کنون اسم آن کمتر شنیده می شده، مشهور و به یک برند خاص تبدیل کند تا همه مردم دنیا آن را بشناسند؛ البته بسیاری از شهرها و مناطق ایران هم اکنون هم به نام آثار و بناهای باستانی و تاریخی، آیین ها و نمادها و حتی با برخی از محصولات کشاورزی و میوه ها با یک برند خاص در جهان مشهور هستند، اما به هر اندازه که در برندسازی هنرهای سنتی و صنایع دستی سرمایه گذاری بیشتر -چه دولتی و چه بخش خصوصی- انجام شود، دستاورد اقتصادی بیشتری برای صنعت گردشگری و تقویت اقتصاد جوامع محلی خواهد داشت.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: با انتخاب راهبرد تمرکز به برندسازی و بازاریابی محصولات هنرهای سنتی که عمدتا از مشاغل روستاییان و منبع درآمدی خانواده های روستایی است، می توان بخش بزرگی از خسارت های ناشی از شیوع کرونا را در کوتاه مدت جبران و سهم ایران در بازارهای جهانی را افزایش داد.

کرونا بهترین فرصت برای تولید محتوا و معرفی مقاصد جدید گردشگری

رهایی به دوره اولیه شیوع کرونا که یک وحشت و هراس شدید در جامعه ایجاد کرده بود، اشاره کرد و افزود: دوره ای که مردم به «در خانه ماندن» توصیه می شدند بهترین فرصت بود تا ظرفیت های گردشگری، مقاصد جدید گردشگری، فرهنگ گردشگری و اصول گردشگرپذیری برای علاقه مندان باز تعریف شود. فضای مجازی و شبکه اجتماعی بهترین ابزار برای آموزش مبانی گردشگری است که باید از آن به خوبی بهره برداری کرد.

موتور گردشگری نباید خاموش شود، نباید کارخانه صنعت گردشگری تعطیل شود، متخصصان و مدیران اجرایی در صنایع بهتر می دادند وقتی خط تولید در یک صنعت و واحد تولیدی متوقف و کاملا تعطیل شود، راه اندازی مجدد همان خط تولید، بسیار پرهزینه تر و بعضا امکان ناپذیر است؛ به اشکال مختلف باید این صنعت سرپا نگه داشته شود، سفرها و بازدیدهای مجازی حداقل می تواند ذائقه و حس گردشگری مردم را زنده، پویا و کنجکاو نگه دارد که از اولین انگیزه های دعوت به سفر است و آنان را به تجربه های متفاوت گردشگری در پساکرونا هدایت کند.

وی تصریح کرد: تبلیغات و آموزش گردشگری در فضای مجازی باید به گونه ای باشد که گردشگر آماتوری که یک سال در خانه مانده است و به سفر نرفته در پسا کرونا انتخاب های متعدد و غیرتکراری را در سبد گردشگری خود داشته باشد و در پسا کرونا اگر از او سوال شود که کدام مقصد را برای سفر در تعطیلات پیش رو انتخاب می کند، هوشمندانه و هدفمند مقصد جدیدتری که هرگز نرفته را نام ببرد، مقصدی از بیابان های بی نظیر ایران، جنگل ها و آبشارهای بکر در کوهستان ها، روستاهای شگفت انگیز که پیش از کرونا کمتر می شناخته و به آنجا سفر نکرده است.

گردشگری رمز پویایی اقتصاد مقاومتی است

این پژوهشگر حوزه گردشگری با تاکید بر اینکه همه شاخص ها و مولفه ها نشان می دهد گردشگری مزیت استثنایی ایران در منطقه و جهان است، گفت: اگر سیاستگذاران و برنامه ریزان کلان صنعت گردشگری کشور معتقد و مصمم هستند که صنعت گردشگری مهمترین راه نجات از وابستگی اقتصاد به نفت و رمز پویایی اقتصاد مقاومتی است، علاوه بر طرح های زیرساختی گردشگری، باید در رویکردهای مدیران اجرایی در نقطه نقطه کشور نیز تحول ایجادکنند. صنعت گردشگری فرابخشی و فرادستگاهی است، اگر چه وزارت میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی متولی اصلی آن است، اما بسیاری از دستگاه اجرایی دیگر هم در رونق و توسعه آن نقش و مسئولیت دارند و البته بخش خصوصی هم در این فرایند می تواند اثر بخش باشد.