روستای قاسم آباد

روستاهای قاسم آباد و یزدلان از روستاهای شهرستان آران و بیدگل هستند که در نزدیکی شهر ابوزید اباد قرار گرفته اند.

سابقه تاریخی و علل پیدایش :

از علل اصلی پیدایش روستا می توان به موارد زیراشاره نمود:

· در گذشته قنات بوده که اکنون خشک شده اند.

· چاههای عمیق

وجه تسمیه

قاسم اباد:

شخصی به نام قاسم این مکان را بنا نهاده است.

یزدلان:

گفته می شود ابادی های این جا تا یزد ،با هم در ارتباط بوده اند و خروس از پشت بام این مکان تا یزد می رفته است. ( ارتباط منازل مسکونی این منطقه تا یزد.)

عوارض طبیعی

تنها عارضه اطراف روستا کویر و تپه های ماسه ای می باشد.

مردم شناسی

زبان،گویش

کشور ایران یک زبان عام و مشترک دارد که فارسی خوانده می شود و آن زبان رسمی و ادبی است که همه مردمان این سرزمین خاصه آنان که خواندن و نوشتن را می دانند با آن آشنا هستند و آنرا به کار می برند اما در عرض زبان فارسی چندین زبان محلی نیز وجود دارد که از آن جمله می توان به کردی، بلوچی ، لری و … اشاره نمود.

این لهجه ها بر خلاف زبان فارسی در کشور رواج عام ندارد یعنی هر یک در ناحیه محدودی از ایران متداول هستند گذشته از این بیشتر آنها زبان گفتار است یعنی نوشته نمی شود و ادبیات کلی ندارد ، بعضی از این لهجه ها هریک در زمانی دارای آثار ادبی بوده اما بعدها در مقابل رواج فارسی دری این لهجه ها تنزل پیدا کرده و دیگر در نوشتن به کار نرفته اند.

تعداد این لهجه ها به حدی است که تقریباً باید آنها را به تعداد روستاهای موجود در مرکز ایران دانست.

تعدادی از لغات رایج در بین اهالی:

اب: او

حیاط خانه:کیه

محل نگهداری طیور: کرگه دون

صبح: صبا

روسری: چارقد

فانوس: چرابادی

بشقاب: دوری

منزل: کیه

شب: شو

فردا: هیا

دیوار: کَل

پدر: پوِ

محل بستن اب با گل: وار

عصر: دیرگا

ابگوشت: اوگوشت

گاوداری: گوداری

عمو: عُمو

کلید :کل

مغازه: دکن

کفش: کوش

دین و مذهب

به طور کلی اکنون دین ساکنان روستا اسلام ، و مذهبشان تشیع ( دوازده امامی ) است.

اساساً اسلام و شیعه گری در این روستا به تبعیت از ساختار کلی و عمق فرهنگی – اقتصادی منطقه است و از اقبال و توجه خوبی برخوردار می باشد. وجود مساجد متعدد ، امامزاده های معتبر و رسوم و سنن متعدد و پایدار مذهبی در بین ساکنان حتی در وضعیت کنونی موید این مطلب است.

جمعیت

جمعیت مهمترین عنصر اساسی و متمایز کننده مکان ها و تشکیلات فضایی آنهاست،در واقع میتوان گفت جمعیت شخصیت و هویت هر ناحیه، سرزمین،شهر و روستا می باشد و دستیابی به ویژگیهای یک جمعیت چون تعداد،تراکم،توزیع جغرافیایی،ساختارسنی و جنسی ، تحول مکانی و ترکیب و تحولات آن، در زمینه های اقتصادی و اجتماعی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

سیاستگزاران و برنامه ریزان اقتصادی و اجتماعی ناگزیر از توجه به روابط متقابل موجود میان متغیرهایی هستند که نه تنها در تحول اقتصادی و اجتماعی موثرند بلکه سازه های بنیادی در توسعه اقتصادی و اجتماعی نیز محسوب می شوند که شاید مهمترین این متغیرها در برنامه ریزی ،جمعیت و دگرگونیهای آن می باشد.

با توجه به مطالب فوق به بررسی جمعیت در روستای مذکور می پردازیم.

جمعیت کل: ۸۵۲ نفر

تعداد خانوار: ۲۱۳

تعداد زن: ۴۰۲ نفر

تعداد مرد: ۴۵۰ نفر

جمعیت متوسط هر خانوار: ۴ نفر

صنایع دستی

یکی از مکانیسمهای اقتصاد روستائیان ایران صنایع دستی است که بعنوان تولیدی مکمل و جدا نشدنی در زندگی آنها رشد نموده است.

صنایع دستی روستائیان نیاز به سرمایه گذ اری کلان و موسسات بزرگ نداشته واغلب مواد اولیه آن از محل زندگیشان تامین می شود و نهایتا” و با اندک آموزش میتوان به تولید آن اقدام نمود.

وجود صنایع دستی در بین روستائیان از یکسو برای برآورد بخشی از نیازهای داخلی و ازسوی دیگر برای عرضه تولیدات به بازار جهت رفع سایر نیازمندیهای خانوار، نشان دهنده اهمیت و جایگاه صنایع دستی در بین روستائیان می باشد.

با توجه به مطالب فوق در می یابیم که صنایع دستی هر روستا(هر منطقه)بطور مستقل نشأت گرفته از شرایط جغرافیایی و آداب و رسوم آنها می باشد بنابراین لازمه هر تغییر و تحولی در کم و کیف صنایع دستی ، انطباق این صنعت با شرایط اجتماعی، اقتصادی آن می باشد.

در حال حاضر قالی بافی در این روستاها رایج است.

قالی بافی از جمله صنایعی است که در اکثر روستاها به عنوان یکی از مهمترین صنایع دستی وجود دارد و یکی از صنایع مهم درآمد خانوارهای روستایی در کنار مشاغل دیگر محسوب می گردد، به طوریکه زنان و دختران خانه دار از سنین نوجوانی در این حرفه مشغول می شوند.

قالی بافی

قالی یک لفظ ترکی است که از سده هفتم هجری در زبان فارسی متداول شده و پیش از آن لفظ فرش و بساط متداول بوده است. قدمت هنر قالی بافی از تاریخ دیگر هنرها کمتر نیست ولی از آنجایی که پشم خلل پذیر است و در رطوبت و خاک می پوسد کمتر اثری از قالیهای دوران گذشته بجای مانده است.

« کهن ترین نمونه قالی گره بافته پرزدار قالیچه مشهور به (پازیریک) است از عهد هخامنشی- سکایی ، که در سال ۱۹۴۸ میلادی به اهتمام ( رودنکو) باستان شناس شوروی، از گورهای قوم ایرانی تبار سکایی در منطقه پازیریک در جنوب جبال آلتایی کشف شد. این فرش باستانی که از برکت یخبندان سیبری دو هزار و سیصد – چهارصد سال به سلامت برقرار مانده بود اکنون در موزه ( آرمیتاژ) لنینگراد در محفظه مخصوص محفوظ است.

دار قالی بافی

دار قالی بافی به اشکال و انواع مختلف ساخته شده و فرش روی آن بافته می شود و عمدتا” بر دو نوع : دار افقی ، دار عمودی و به طور کلی دستگاهای عمودی را به چهار نوع می توان تقسیم کرد که عبارتند از

· دستگاه ثابت

· دستگاه فندک دار

· دستگاه تبریزی

· دستگاه گردان

جاجیم بافی و گلیم بافی از صنایعی است که در گذشته در این روستا رواج داشته است.

جاجیم بافی

جاجیم بافی یکی از صنایع دستی ایرانی و رایج در بعضی استانها است که از دیرباز بین خانواده‌های روستایی و عشایر رواج داشته‌است. جاجیم به عنوان زیر انداز استفاده می شود وهمچنین هنگام کوچ عشایر برای بسته بندی و جابجایی اسباب و لوازم و گاهی به عنوان بالاپوش گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتی در بین برخی از خانواده‌های روستای جاجیم را به عنوان چشم روشنی و جهیزیه نوعروسان هدیه می‌دهند و به عنوان یادگاری ارزنده سال‌ها در خانوارها باقی می‌ماند.

مواد اولیه جاجیم پشم است و بافت آن شبیه گلیم است با این تفاوت که جاجیم در چهار تخته بافته می‌شود و پس از بافتن به هم متصل و دوخته می‌شود. در منطقه اورامان و ثلاث باباجانی زنان جاجیم‌هایی را با نقوش متنوع و جنس مرغوب می‌بافند که در نوع خود کم نظیر می‌باشد

گلیم بافی

اختلاف شرایط اقلیمی در مناطق مختلف ایران ( کوهستان، دشت و دمن، کویر) عامل تأثیرات و تغییرات در شرایط زندگی است. این تغییرات به نوبه خود تأثیر فراوان در همه مسائل، آداب و رسوم، سنن و هنرهای دستی که بافت گلیم نیز یکی از آنهاست، دارد. بهتر بگوییم یکی از عوامل تنوع و گوناگونی بافتهای ایران همین است که اشاره شد. تفاوت فاحش بافت های ایران هر کدام بیانگر خصوصیات بافندگان ومحیط بافت است که کاملا از هم متمایز و قابل تشخیص هستند.

با تکنیک بافت گلیم، وسایل مختلف تهیه می شود. رختخواب پیچ (چادر شب)، خورجین و سجاده نمونه هایی از آنهاست .

گلیم را می توان از دو جهت بررسی کرد: یکی از نظر بافت و دیگری از نظر نقش. بافت گلیم در ایران چندان اختلاف ندارد و در بیشتر نقاط ساده بافته می شود. در منطقه ای مثل دشت مغان که شاهسونها زندگی می کنند گلیم را به طریق ” سوماک ” می بافند.

نقوش گلیم به دلیل تکنیک خاص بافت، بیشتر به صورت اشکال هندسی است، با وجود این محدودیت، آن چنان تنوع و قدرت هنری وسیعی دارد که حتی در کتب هنری بین المللی دیده شده که دست بافته روستایی ایرانی (کسی که تحصیلی در زمینه فرم و رنگ ندارد) در مقایسه با کار هنری یک هنرمند کسی که تحصیل و تجربه در زمینه هنر دارد . دارای ارزش هنری بیشتری است.

نکته جالب توجه این است که، به دلیل امکانات و تسهیلات ارتباطی که به مرور زمان بین روستاها و شهرها ایجاد شده است، بافندگان، امکان برخورد و آشنایی با دست بافتهای یکدیگر را نیز پیدا کرده اند. این موضوع باعث می شود که هنگام بافت، نقوشی از مناطقی که گذر کرده اند به ذهنشان مانده باشد و یا شبیه آن نقوش را در گلیم خود بیاورند. برای مثال دیده شده است که نقش هایی مشابه، هم در بافتهای آذربایجان و هم در کردستان و یا جاهای دیگر نزدیک به این نقاط بافته شده است.

آثار تاریخی

· قلعه کرشاهی بیرون قاسم اباد

از آنجا که در روزگاران گذشته هر از چندین سال یکبار در گوشه و کنار کشور ما دگرگونیهایی رخ می داد و یا بیگانگان بر گوشه ای از ایران چیرگی پیدا می کردند و برخی از شهرها وروستاها ویران می شد، مردمی که از آنجا آواره می شدند به جاهای دیگر رفته و دژهایی ساخته و در بیرون آن به خانه سازی می پرداختند و سرانجام اگر آرامش به کشور باز می گشت از دژ بیرون آمده و در بیرون آن به خانه سازی می پرداختند. از اینگونه دژها کم و بیش در گوشه و کنار اکثر روستاها وجود داشته و هنوز هم بسیاری از آنها پابرجاست. این دژها بیشتر به گونه چهار گوش و مستطیل مانند ساخته می شود و در پیرامون آنها برجهایی برای دیده بانی و تیراندازی به سوی دشمن وجود داشت و از همان برجها اگرجنگ افزار وجود نداشت و یااندک بود دیگهای آب جوش و قیرهای داغ بر سر دشمن می ریختند تا یا دشمن خسته شده و از گشودن دژ ناامید شود و یا او را در پشت دیوارها نگه داشته تا نیروهای کمکی از جاهای دیگر به یاری آنها بشتابند.

معماری و مصالح ساختمانی:

با توجه به تقسیم بندی قلعه های ایران به دو نوع جلگه ای و کوهستانی،مصالح ساختمانی آنها نیز متفاوت است.
طرح اصلی قلعه های جلگه ای مربع و یا مربع مستطیل است که در چهار گوشه آن برج های مدور برای دفاع ساخته شده اند،مصالح این قلعه ها خشت و گل است و به ندرت از آجر و گچ استفاده شده است.
بارو (دیوار ضخیم) این قلعه ها چینه (دیوارهای گلی که آن را بند بند می سازند) است یا با خشت های قطور ساخته شده است،برای استحکام آن قطر و ضخامت بعضی از بارو ها به چهار متر هم می رسید.
اطراف بعضی از این قلعه ها خندق حفر می کردن و برای رسیدن به قلعه از پل های متحرک بهره می گرفتند.
بعضی از این قلعه ها به دلیل امنیت آن ها محل سکونت کشاورزان و روستاییان شد که با گذراندن خیابانی معمولا شمالی و جنوبی و تامین آب آشامیدنی خانه های روستایی در دو طرف خیابان ساخته می شد.

قلعه کرشاهی قاسم اباد نیز یکی از اینگونه قلعه هاست. این قلعه که روزگاری مأمن روستائیان بوده در حال حاضر به دست فراموشی سپرده شده است.

· آب انبار زیارت

خانه تاریخی بتول آسیه
خانه تاریخی آقای تقوایی
خانه تاریخی جهان
خانه تاریخی آقای حسین یزدلی

· خانه تاریخی آقای ابراهیم زاده

منبع : پرتال اصفهان