روستای بزنگان

روستای بزنگان مرکز دهستان گل‌بی‌بی و روستایی از توابع بخش مرزداران شهرستان سرخس، استان خراسان رضوی است. و در فاصله ۱۰۰ کیلومتری شهر سرخس قرار دارد. این روستا در ۹۰ کیلومتری جنوب شرقی سرخس و در دامنه شمالی رشته کوه بزنگان و ۲ کیلومتری غرب راه مزداوند به چهچه قرار دارد. این روستا از توابع شهرستان سرخس است و در ۱۲۸ کیلومتری شرق مشهد در یک منطقه دشتی واقع شده‌است کوه بزنگان در ۴ کیلومتری جنوب کوه قره داغ و در ۶ کیلومتری غرب و جنوب غربی روستا قرار گرفته‌است آب و هوای آن معتدل خشک است.

معماری روستا

بیشتر خانه‌های روستا در یک طبقه با سقف مسطح و با در و پنجره‌های کوچک ساخته شده‌اند. شکل خانه‌ها و طراحی داخلی آن‌ها از نوع معیشت و فعالیت اقتصادی خانوار تأثیر پذیرفته است. مصالح عمده به کار رفته در ساخت اغلب خانه‌ها از آجر، خشت، گل، سیمان، تیرآهن و مانند آن است. سقف خانه‌های جدید با قیر اندود شده است. سقف بناهای قدیمی کاهگی می باشد. جنبه‌های ساختاری معماری سنتی این روستا، بسیار جالب توجه است.

پوشش گیاهی

پوشش گیاهی در روستای بزنگان در خراسان رضوی وضعیت خوبی دارد و از عمده ‌ترین خانواده‌های گیاهی منطقه، کاسنی، غلات، شب ‌بو و چتریان را می‌توان نام برد. از نظر شکل زیستی ۵۷ درصد گونه‌ها به تروفیت‌ها و ۲۸ درصد به همی کریپتوفیت‌ها تعلق دارد. مطالعات کورولوژی نشان می‌دهد که بیش از ۵۰ درصد گونه‌ها به منطقه رویشی ایران و توران و ۳۰ درصد به ایران و توران اروپا سیبری تعلق دارد.
بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۳۶۹۷ نفر (۹۱۵ خانوار)است.
اولین ساکنین بزنگان طایفه موری‌ها (mouri) بوده‌اند. ریشه فامیل مروی مربوط به زادگاه اصلیشان شهر مرو است، که اکنون جزو کشور ترکمنستان می‌باشد.این شهر زمانی در قلمرو و جزو خاک ایران بود که در زمان حکومت قاجار از کشور ایران منفک گردیده است.
در قدیم عده ای از مالکین بزرگ حکومت به ویژه شاهزادگان قاجار، برای آبادی املاک خود در خراسان رعایای خویش را از سایر نقاط به خراسان شمالی کوچانده‌اند یا تشویق به آمدن کرده‌اند، بدین ترتیب گاه روستاهایی یا گروه‌های قومی و زبانی با لهجه‌های مختلف ایجاد شده است که در حال حاضر نیز این گروه‌ها به اصالت خود وقوف کامل دارند. در اواخر قرن گذشته روستای بزنگان در خراسان رضوی توسط یکی از شاهزادگان قاجار پایه گذاری شد و به افرادی که از مرو، کرمان، گناباد، یزد، تربت حیدریه و هزاره جات بر می خوریم، از همین رو فرهنگ و مردم این روستا را باید ترکیبی از مروی، تربتی، علی میرزایی، کرمانی و … دانست.

شغل مردم روستا

درآمد بیشتر مردم روستا از فعالیت‌های زراعی، دامداری، باغداری و خدماتی تأمین می شود.

محصولات روستا

مهم‌ترین محصولات زراعی این روستا شامل گندم، جو، نخود، عدس، زیره، هندوانه و زعفران است. اراضی زراعی روستا به شیوه آبی و دیم کشت می شوند. آب مورد نیاز کشاورزی از قنات، چشمه و چاه تأمین می شود.
گوشت قرمز و انواع لبنیات، مهم‌ترین تولیدات دامی روستا هستند.
باغداری در روستای بزنگان رونق دارد و انواع میوه‌های سیب، گردو، گیلاس، زردآلو و بادام در آن به عمل می آید. زعفران، محصول درآمدزای مردم این روستا است.

صنایع دستی روستای بزنگان

مهم‌ترین صنایع دستی روستای بزنگان فرش بافی است که با طرح‌های مرکب بلوچی و نقش‌های یعقوب خانی و هفت رنگ بافته می شود.

مردم روستای بزنگان مراسم ملی و مذهبی را باشکوه خاصی برگزار می کنند. مراسم اعیاد فطر، قربان، میلاد پیامبر (ص) و امام رضا (ع)، مهم‌ترین مراسم مذهبی مردم این روستاست. آتش افروزی در چهارشنبه سوری، آئین‌های ویژه عروسی سنتی و مراسم تعزیه، سینه زنی در ایام محرم از دیگر مراسم مردم این روستاست.
تار نوازی در مراسم مختلف روستا رایج است. بهره‌گیری از انواع آهنگ‌ها و ترانه‌های بومی، حال و هوای خاصی به مراسم جشن و شادی مردم می بخشند.
الک دولک، هفت سنگ، کمر بازی و کشتی محلی، بازی های رایج مردم روستای بزنگان می باشند.
استفاده از پوشاک محلی در میان مردم روستای بزنگان رایج نیست، ولی زنان کهنسال همچنان از لباس‌های محلی استفاده می کنند. لباس محلی زنان شامل پیراهن بلند و پرچین و روسری است.
از غذاهای محلی و خوش طعم این روستا می توان به آش کشک، انواع نان‌های محلی، کباب زعفرانی، اشکنه و کالجوش اشاره کرد.

جاهای دیدنی روستای بزنگان

در این روستا قلعه تاریخی ای با نام بزنگان واقع شده‌است که نشان از قدمت دیرینه روستا می باشد.این اثر در تاریخ ۲۳ فروردین ۱۳۴۶ با شمارهٔ ثبت ۶۵۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

غار بزنگان از جمله دیدنی های این روستا می باشد . این غار که در میان روستاییان به غار قدیم معروف است در ارتفاعات روستای بزنگان و در ۸۰ کیلومتری جنوب غرب سرخس واقع شده است. این غار که انتهای آن مشخص نبوده دارای فضاهای زیبا و متنوعی می باشد وجود ستون های آستالاگمیت زیبا نیز بر جذابیت های آن می افزاید. از دیگر ویژگی های این غار می توان به سابقه ی تاریخی آن اشاره کرد که به هزاره دوم قبل از میلاد باز می گردد. همین عوامل موجب شده که این غار سالانه پذیرای تعداد زیادی گردشگر باشد. دهانه این غار، کوچک و حدود ۷۰ سانتی‌متر است. داخل این غار یک مسیر ساده و کوتاه ۴ متری وجود دارد که با در دست گرفتن طناب می‌توان به راحتی فرود و صعود را انجام داد. بیشتر مسیر با شیبی ملایم رو به طرف پایین می‌رود. این غار تقریبا خشک است و از آب و گل اثری نیست. کف غار خاکی و صاف و دهانه آن رو به شمال و آسمان است و داخل آن چشمه‌های آب آشامیدنی وجود دارد. این ار به لحاظ قدمت تاریخی تحت شماره ۶۵۹ در زمره آثار تاریخی به ثبت رسیده‌است .

دریاچه بزنگان دریاچه ای طبیعی است که در فاصله ۷۰ کیلومتری شهر سرخس و ۵ کیلومتری روستای بزنگان واقع گردیده است. آب این دریاچه از بارندگی‌های سالانه و چشمه‌های کوچک حاشیه و کف دریاچه تامین می‌شود. به طور کلی سطح آب در این دریاچه فضایی حدود ۵۰ هکتار و عمق تقریبی ۱۲ متر را اشغال نموده است. مقدار نمک های موجود در دریاچه بزنگان زیاد بوده و این مکان به دلیل ویژگی های خاص تنها زیستگاه طبیعی ماهی قزل آلا در استان خراسان رضوی به شمار می آید. دریاچه بزنگان دارای ویژگی‌های خاص و از اهمیت علمی و تحقیقاتی بالایی برخوردار است که همه ساله در فصل‌های پاییز و زمستان و اوایل بهار زیستگاه بسیار مناسبی جهت زمستان گذرانی پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی است.

این منطقه که به لحاظ ویژگی های خاص طبیعی آن به مهم ترین زیستگاه پرندگان شمال شرق کشور تبدیل شده در حال حاضر زیستگاه حدود ۱۵۰ نوع پرنده مهاجر و بومی می باشد. از مهم ترین پرندگان مهاجر و بومی این منطقه می توان به فلامینگو؛ هما، دال، حواصیل، عقاب، هدهد و انواع کرکس اشاره کرد. تعداد زیاد این پرندگان موجب شده سالانه جمع کثیری از گردشگران و طبیعت دوستان برای بازدید و پرنده نگری به این منطقه آیند. دریاچه بزنگان دارای ویژگی‌های خاص و از اهمیت علمی و تحقیقاتی بالایی برخوردار است . سازمان حفاظت محیط زیست در جهت حفظ و بهره‌وری معقول از این پدیده طبیعی و با حفظ اصالت تعادل اکولوژیکی آن، برنامه‌هایی در دست اقدام داشته و در آینده نزدیک یکی از مراکز مهم علمی پژوهشی و تفرجگاهی خواهد شد. این دریاچه به‌عنوان تنها «اثر طبیعی ملی» استان خراسان شناخته می‌شود و در ۶ کیلومتری غار بزنگان واقع شده است .
زیارتگاه کل بی بی از مکان های مقدس وقابل احترام اهالی می باشد که از نقاط محبوب روستا محسوب می شود .
مسجد محله بالا و مسجد محله پایین نیز از دیگر آثار و مکان های مذهبی روستا می باشند .

سوغات بزنگان

اگر قصد سفر به روستای بزنگان را داشتید از سوغاتی های این روستا غافل نشوید و زعفران، گیاهان دارویی و انواع لبنیات مرغوب را برای خود و عزیزانتان خریداری کنید.