جشن زادیک مسیحیان در اصل عیدی است که به شادمانی رستاخیز حضرت عیسی در فاصله زمانی ۲۱ مارس تا ۲۶ آوریل برگزار می گردد .البته در تقويم كليسائى اعياد زاديک و رستاخيز جدا از هم ذكر گرديده است. ولى در زبان ارمنى و كليساى ارمنى ، اصطلاح زاديک نماينگر رستاخيز عيسائى است.
در انجيل ها چگونگى رستاخيز به تفصيل شرح داده است.عيد رستاخيز و عيد تولد حضرت مسيح دو واقعه بسيار مهم عالم مسيحيت است و در دوران نخستين پيدايش آئين مسيح اعياد منحصر بفرد عموم مسيحيان بود و اعياد ديگر بعدها رواج يافته است.
در بامدادان اين روز مردم دسته دسته بسوى كليساها ميروند و در باداراگ مخصوص شركت و پس از آن تبرك ميشوند.شاراكان خاصى كه با سخنان شيوا چگونگى رستاخيز مجسم شده در اينروز اجرا ميشود.در همين هنگام وعده رستاخيز همگانى به مردم داده ميشود و رفتگان و درگذشتگان به حيات دوباره و رستاخيز بزرگ اميدوار ميشوند.
آنگاه انجيل هاى چهارگانه خوانده ميشود و مراسم باداراگ همچنان ادامه مى ياد. اصطلاح زاديک بطور قطع و يقين تجزيه نشده و مأخذ و معنى آن كاملأ روشن نيست. بعضى زاديك را بعمنى قربانى نمودن گوسفند يا گوساله مي دانند. برخى آنرا به عيد باسک كليميان تشبيه ميكنند. بطوريكه ميدانيم باسک مظهر يک واقعه بزرگ تاريخى بود ، واقعه ايكه يهوديان را از خاك مصر به بسر زمين موعد رهنمون گشت.
در ترجمه كتاب مقدس به زبان ارمنى ، باسك به زاديک ترجمه شده و بعمنى نقل مكان ، جدائى و دور شدن به كار رفته است.بدانسان كه يهوديان ترك خاك مصر و رفتن بسوى ارض موعود را يك واقعه نورانى و شادى آفرين مى پندارند ، همانطور هم ، مسيحيان واقعه رستاخيز را نقطه پايان رنجها و سختيها وآلام حضرت عيسى ميدانند و جالب آنكه ، مصلوب شدن حضرت عيسى و رستاخيز او با جشن هاى باسك يهوديان همزمان بوده است.
آزمنولوگ نامدار استپان مالخاسيان در مورد زاديك می گويد :
اصطلاح زاديک از يک عيد يهودى كه نشانگر رفتن يهوديان بسوى ارض موعود و عبور از بحر احمر می باشد گرفته شده است. باسک به معنى گذر و عبور ميباشد كه در زبان ارمنى زاديک خوانده ميشود. در اينروز رسم چنين است كه گوسفند و گوساله قربانى كنند و همين كار را يهوديان در شب حركت بطرف ارض موعود انجام دادند. زاديک در مسيحيت ، نمايانگر رستاخيز عيسائى است و بطور كلى معنى عيد و شادمانى را می دهند.
پاترياك تورگوم در كتاب ” مقدسين و اعياد ” خود ، شرح زيرين را در مورد لغت زاديك مينويسد : پيشينيان در اصطلاح زاديك ريشه كلمه آزادى را بدست داده و آنرا آزاد شدن معنى نموده اند پاره اى هم ريشه كلمه جدا شدن (زاد) را در آن ديده بياد جدا شدن قوم يهود از خاك مصر و عبور از درياى سرخ ، واقعه مزبور را زاديك ترجمه كرده اند. تحقيقات خير بيشتر بر معنى جدا شدن تكيه دارد و يك تعريف نجومى نيز بر وصف سابق اضافه شده است.
البته كسانى هم هستند كه هيچكدام از فرضيه هاى سابق را نمى پذيرند و ميكوشند ثابت كنند كه اصطلاح زاديک ريشه فارسى دارد و معنى آن قربانى كردن را ميدهد. هاير آليشان روحانى و محقق بزرگ ارمنى ، تشابه فراوان ميان زاديک ارمنيان ، زاد گرجيان ، ساد مصريان وسات هنديان مى بيند و بعنوان يک الهه بزرگ و مشترک شرقى از آن ياد مى كند.
بزعم او زاديک مظهر قربانى كردن و در اصل از اساطير و داستانهاى افسانه ئى ارمنى گرفته شده و همانند عيد شم السنيم مصريان هنگام فرا رسيدن فصل بهار با قربانى نمودن گوسفند برگزار می شده.با توجه به اين تحقيقات مى توان گفت كه زاديک بطور كلى معنى جشن و شادكامى را می دهد و عوام به همين جهت ، زاديک را در موارد مختلف بكار برده و زاديک هاى بزرگ و كوچک را براى خود بوجود آورده اند.
جالب آنكه درست مقارن با عيد زاديک ، حشره اى كوچک ديده مى شود كه عوام آنرا زاديک می نامند. اين حشره كه داراى پوست گرد و سرخ رنگ با خال هاى سياه است ، در روزهاى زاديک پديدار می شود و تنها حشره اى است كه با نام اعياد شناخته شده و نسبت و رابطه آن با عيد زاديک روشن نيست.
به هر جهت ، در ترجمه ارمنى كتاب مقدس ، اصطلاح زاديک زياد بكار رفته و از آن پس تاكنون ميان ارمنيان رواج يافته و همواره جشن و سرور شادمانى از آن آزاده شده است.
مورد ديگرى كه ذكر آن حائز اهميت می باشد آنست كه از اصطلاحات باستانى ؛ تنها زاديک است كه در كتاب مقدس بارها آمده و از اصطلاحات ديگر مانند وارداوار ، زاغگازارد و غيره در كتاب مقدس هيچگونه يادى نشده است.
وقتى آداب و رسوم توده مردم مطالعه قرار مى گيرد ، مى بينيم كه عوام هنگام بعضى از اعياد ، از خانه هاى خود بيرون آمده و دسته دسته به دشت و صحرا ميرفتند و مراسم خاصى را در هواى آزاد و در ميان طبيعت برگزار ميكردند. البته بيشتر اين رسوم مقارن با فصل بهار و تجديد حيات طبيعت بود و زاديک نيز يكى از همان اعياد به شمار ميرفته است.
متاسفانه امروزه از آن همه آداب و رسوم دل نشين باستانى ، فقط مراسم رنگ كردن تخم مرغ و بازى تخم مرغ به يادگار مانده و روايات زير نمايشگر آن آداب و رسوم ديرينه می باشد :
۱. مى گويند پس از آنكه مريم ماگدالينى به رم عزيمت كرد ، در راه اشاعه آئين مسيح كوشش بسيار نمود و بحضور تزارتيبريوس باريافت و يك تخم مرغ سرخ رنگ به وى هديه نموده و سرگرم تبليغ انجيل شد. بديهى است كه اين روايت افسانه اى بيش نيست و فقط از نظر آنكه پيرامون تخم مرغ حكايت مى كند بذكر آن پرداختيم.
۲. تخم مرغ در اديان اهميت خاصى دارد و يونانيان و روميان قديم براى خدايان خود تخم مرغ هديه ميدادند تا بدينوسيله از گناهان دنيوى پاك دنيوى پاك و منزه گردند.
در دائرة المعارف كاتوليك راجع به تخم مرغ توضيح زير داده شده است.
(تخم مرغ در روزگاران باستان نشانه طبيعت محسوب مى شد. در آغاز بهار مردم به يكديگر تخم مرغ تعارف مى كردند ، پس از ظهور مسيحيت و مرسوم شدن روزه هاى مختلف ، استعمال تخم مرغ تا اندازه اى محدود و جزو مراسم مذهبى و كليسائى گشت.
در حال حاضر تخم مرغ زاديک نشانگر سنگ قبر حضرت عيسى و رنگ كردن و هديه دادن آن يك آئين مذهبى است.)
بطور كلى تخم مرغ نزد تمام ملل از مظاهر تجديد حيات بوده و رنگ كردن برنگ سرخ ، نشانه شادمانى و در عين حا ل قربانى بشمار می رفته. بنابر اين رنگ كردن و هديه دادن آنن از اعصار كهن بيادگار مانده است.
پس از مسيحيت ، تخم مرغ سرخ رنگ سمبول خون حضرت مسيح اعلام شد و وارد تشريفات كليسائى گشت.
زردشتى ها هنوز هم در مراسم خود از تخم مرغ استفاده مى كنند و ايرانيان برسم روزگاران باستان ، بر روى سفره هفت سين تخم مرغ قرار مى دهند.
بطوريكه حكايت مى كنند سلطان جلال الدين ملكشاه سلجوقى شاهنشاه ايران هنگام عيد به اطرفيانش تخم مرغ هديه مى كرد و اين عمل جزو مراسم درباى ايران بوده است. در شب عيد درباريان بالباس تمام رسمى بحضور شاهنشاه بار مييافتند و از دست شاهنشاه تخم مرغ هاى طلائى ميگرفتند. بعد بنوبه خود بزيردستان تخم مرغ سرخ رنگ ميدادند. بشهادت تاريخ ، ارمنيان نيز در فصل بهاران تخم مرغ رنگ كرده هديه ميدادند.
در قوانين كليساى ارمنى ، دستورهاى صريح و روشن در اين مورد موجود است و اجراى آن در مراسم زاديك اجبارى است و اما زاديك چنانكه گفتيم عيدى است كه در فاصله زمانى ۲۱ مارس تا ۲۶ آوريل هر سال برگزار مى گردد.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.