در متون پس از اسلام قدیمی‌ترین جایی که نام ایران دیده می‌شود، کتیبه کشف شده‌ای در قلعه سمیرم است. این کتیبه سندی برای رد اظهارات کسانی است که معتقدند قدمت ایران بعد از اسلام کم است.
قلعه سمیرم به قلعه سنگی و قلعه بهمن شهرت دارد. این قلعه ناشناخته نیست بلکه بیشتر باستان‌شناسان مطرح به سراغ آن رفته و گزارش‌هایی نیز درباره آن منتشر کرده‌اند. این قلعه یکی از قلعه‌های صدر اسلام است و البته برخی از محققین، قدمت آن را به پیش از اسلام هم رسانده‌اند. برخی از پژوهشگران درباره کتیبه‌های آن نیز سخن گفته و حتی مقاله نوشته‌اند. این قلعه از معدود جاهایی است که نشان از زنده بودن خط و کتابت پهلوی در کنار کتیبه‌هایی اسلامی با خط کوفی و نسخ کهن تا سده چهارم دارد.
این کتیبه از آنجا که اطلاعات جدیدی به ما می دهد بسیار مهم است همچنین برای کسانی که روی کلمه ایران کار می کنند بسیار اهمیت دارد. یکی از دلایل مهم بودن کتیبه این است که چون عده ای نام ایران را می خواهند حذف کنند و می گویند ایرانی وجود نداشته است، این سندی برای رد صحبت آنها می تواند باشد. برخی می گویند که در شاهنامه نام ایران آورده شده است اما شاید عده دیگری بگویند که شاهنامه سند غیر تاریخی است اما روی این کتیبه دیگر نمی توانند بحثی کنند.
سال گذشته، خبر کشف و بازخوانی کتیبه‌ای در قلعه سمیرم منتشر شد که دربردارنده نام «ایران» بود. اگرچه کتیبه‌های پیش از اسلام و متون ادبی و جغرافیایی و سده‌های نخست دوره اسلامی نیز مملو از کاربرد نام ایران است، اما این اولین باری است که پژوهشگران و باستان‌شناسان توانسته‌اند کتیبه‌ای متعلق به نیمه دوم قرن سوم بیابند که اسمی از ایران در آن آورده شده است. همچنین ممکن است در کتیبه‌های دیگر نام ایران با اسامی دیگر نوشته شده باشد اما در کتیبه کشف شده از قلعه سمیرم به صورت واضح و خوانا نام ایران ذکر شده است
از این جهت این کتیبه اهمیت بسیار دارد و می توان کشف و خوانش این کتیبه را کشفی بزرگ دانست. به واقع این کتیبه که از نظر تاریخی و باستان شناسی نیز قابل توجه است، می تواند سندی قاطع در رد اظهارات کسانی باشد که کاربرد و موجودیت ایران پس از اسلام را بسیار متاخرتر می دانند.
قدیمی ترین جایی که در متون پس از اسلام می توان نام ایران را پیدا کرد روی همین کتیبه است. در واقع قدیمی ترین کاربرد واژه ایران خواهد بود. بعد از آن در هند هم داریم. چهار کتیبه در غاری در شهر بمبئی است که یکی از آنها مربوط به سال ۳۹۰ یزدگردی است که می گوید از ایران به اینجا آمده اند. کتیبه دیگر متعلق به مسیحیان ایرانی است چون مسیحیت در زمان ساسانی زیاد بود. در آنجا هم نام ایران آمده است. ساسانیان اولین بار کلمه ایران به مفهوم سرزمین ایران را به صورت رسمی وارد کتیبه و دستگاه های اداری خودشان کردند. در اوستا نیز واژه ایران فراوان دیده می شود.
شناسایی و خوانش این کتیبه به دست عمادالدین شیخ الحکمایی مسئول بخش کتیبه‌ها و اسناد مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران و کارشناس پژوهشی مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران انجام شد. او به خوانش این کتیبه پرداخت و توانست از شعر عربی نوشته شده در این کتیبه نام ایران را بیابد.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.