جستجوی شهر به شهر :
رزرو هتل رزرو هتل های شهر وان ترکیه

آنچه باید درباره فرش ایران بدانیم ۲

تاریخ بروزرسانی :
۱۱ آبان ۱۳۹۸

در ادامه آنچه باید در باره فرش ایران بدانیم این است که قالی بافی در دوران اسلامی با دو تغییر ساختاری مواجه شد؛ اول اینکه به سبب منع شبیه سازی در اسلام نقوش فرش فاقد تصویر انسان و پیکر موجودات ذی روح گردید و دوم اینکه از فرش های زینتی و گوهر نشان اجتناب شد. اگر چه پیامبر سادگی را دوست داشت اما با روی کار آمدن حکومت های اموی و عباسی و شکل گیری کاخ های پر شکوه دوباره فرش ایرانی جانی دوباره یافت ( حشمتی رضوی، ۱۳۸۷). هرچند نمونه های ویژه ای از فرش سده های نخستین دوره اسلامی در دست نیست، ولی به اعتبار کتاب های و نوشته هایی که در اختیار است، وجود فرش در آن موقع در ایران محقق است. جغرافی نویسان آورده اند که ایالت مازندران در سده سوم ه.ق یکی از مراکز مهم قالی بافی بوده و درسده چهارم ه.ق شهر بخارا رقیب آن گردیده است و از آن پس ایالات خوزستان و فارس به شهرت مرکزیت قالی بافی دست یافتند( فریه ، ۱۳۷۴)

دوره سلجوقی نقطه عطفی در هنر و معماری ایران بود. این دوران مصادف با زمان برقراری روابط بین ونیز در اروپا و سلجوقیان آسیای صغیر بوده است. به این دلیل احتمال داده می شود اولین مرحله صادرات فرش به صورت انبوه به اروپا در این زمان بوده باشد.قدیمی ترین فرش که از ترکان سلجوقی باقی مانده است تکه فرشی است با نقوش هندسی متعلق به قرن هفتم هجری که اکنون در موزه اوقاف شهر استانبول نگهداری می شود.
از حمله مغول در سال ۶۱۵ه.ق به ایران تار رسمیت یافتن حکومت صفوی در سال ۹۰۷ه.ق تنها فرش باقی مانده تکه فرش پاره ای متعلق به عهد تیموری است. کلیه اظهار نظرها و روایت های مبنی بر وجود فرش در ایران از منابع نوشتاری و همچنین نقوش نگارگری های آن زمان است که در آن ها نقشه فرش طراحی و نشان داده شده است. به طور مثال در سه نسخه از این نگارگری- هایی که به بهزاد نسبت داده شده است؛ یعنی بوستان سعدی ، ظفرنامه و نسخه خطی دیوان خواجوی کرمانی، نقش های قالی طراحی و تزیین شده است. در بسیاری از این تصاویر انواع فرش ها با نقوش متعدد اعم از هندسی، لچک و ترنج های امروزی و اسلیمی های زیبا دیده می شود که بدون شک زیبایی آن ها حاصل دست نقاشانی چیره دست، همچون بهزاد و شاگردان او بوده و بیانگر وجود این قسم از هنر بافندگی و پیشرفت آن می باشد ( ژوله ،۱۳۸۱).

دوره صفوی اوج هنر و معماری ایران دوره اسلامی است. یکی از پژوهندگان معتقد است: تمدن صفوی، شاید برای نخستین بار در تاریخ، قالی بافی را از ایل ها و طایفه های متحرک و کوچنده و روستاها و آبادی های کوچک به شهرهای بزرگ آورد. کارگاه های بافندگی بزرگ و متمرکز در شهرها پدیدار شد و به همراه آن ها دگرگونی های کمی و کیفی در هنر صنعت قالی بافی، که متناسب با نیازهای اشرافیت شهری بود ایجاد شد. قالی های گران قیمت بزرگ اندازه که نه دارهای کوچک عشایر و روستاییان از عهده آن ها برمی آمد و نه مورد نیاز چادر نشینان و ساکنان کلبه ها و خانه های کوچک روستایی بود، در خور کاخ ها و تالارها بافته شد و گاه ابریشم و رشته های زر و سیم در آنها به کار رفت. طرح و نقشه نیز برای نخستین بار با دست هنرمندان و نقاشان و مینیاتوریست های زبردست شهری، ناگزیر از طرح ها و نقش و نگارهای بغرنج و فاخر و پر شوکتی الهام می گرفت که در دیگر هنرهای شهری رواج داشت ( حشمتی رضوی،۱۳۸۷). یک نمونه از فرش های این دوره فرشی است که شاهان صفوی برای مقبره نیای خود، شیخ-صفی الدین اردبیلی، دستور بافت آن را صادر کردند.
در دوران افشاریه و زندیه بافت فرش های زینتی کاهش یافت، ولی هرگز بافتن فرش متوقف نشد و فرش بافی در اغلب ایلات و عشایر و روستاهای مملکت دایر بود.به طور مثال “جنی هاوسکو” تصویری از چهره نادر شاه را در کتاب هنر ایران نشان می دهد که روی پرده ای منقوش است و نادر روی فرش نشسته است. این فرش دارای ترنج مرکزی است و اطراف آن بندهایی متشکل از گل های سرخ و غنچه های نیلوفر آبی است و حاشیه آن با نقش گل هایی تزیین یافته است. وی این پرده نقاشی شده را با یک قالی ” بندی دسته گل ” که احتمالاً مربوط به سده دوازدهم ه.ق ، بافت خراسان است مقایسه می کند. قالی مذکور که در حال حاضر در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری می شود، مشابهتی با فرش تصویر شده نادرشاه دارد.

در زمان کریم خان زند غیر از فرش های فارس چند جا از فرش خراسان سخن در میان است که از رونق تولیدات این ایالت حکایت دارد. از زمان کریم خان زند دو تخته فرش باقی مانده است یکی از آن ها تاریخ دار است و در سال ۱۱۷۹ ه.ق به سفارش تقی خان درانی حاکم وقت کرمان به منظور وقف بر حرم امام زاده زید، احتمالاً در شیراز در نیمه دوم سده دوازدهم هجری قمری بافته شده است.

فرش 1 آنچه باید درباره فرش ایران بدانیم 2

به این مطلب چه امتیازی می دهید؟
[امتیاز: 0 میانگین: 0]
           
برو بالا
 

نظر کاربران :

  • کامران فاضلي

    بحث فرش چند مدتی است که با تاسیس رشته‌های فرش در چندین دانشکدهٔ مختلف در ایران و برپایی نمایشگاه‌های سالانه بین‌المللی فرش در کشورمان رونقی تازه پيدا کرده

    ۱۳ بهمن, ۱۳۹۷ پاسخ دادن
  • نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *