کلیسای مریم مقدس جلفا

کلیسای مریم مقدس جلفا در منطقه دره شام از توابع شهر جلفا واقع در غرب این شهرستان از استان آذربایجان شرقی واقع شده است. در در محل تلاقی دو رودخانه آق چای و ارس در سطح وسیعی و صافی که به صورت طبیعی است و در حاشیه جنوب ارس می توان این کلیسارا مشاهده کرد. این کلیسا که تا به امروز نیز زیارتگاه ارمنیان ایران است در سال ۱۵۱۸ به دست ارمنیان ساکن همان روستا بنا شده است. نازار گورویانس، نویسنده و محقق ارمنی که بین سالهای ۱۸۹۰ تا ۱۸۹۸ به این منطقه سفر کرده است. وجود روستاهای ارمنی نشین در این منطقه را تائید میکند.

محقق ارمنی دیگری نیز به نام یرواند فرانگیان که در سال ۱۹۰۵ به منطقه مزبور سفر نموده است در خاطرات خود به حضور حدود ۳۰ خانوار ارمنی در روستاهای منطقه و نیز فعال بودن این کلیسا اشاره نموده است. کلیسا دارای یک پلان مستطیلی شکل است به جهت شرق به غرب که سقف و گنبد آن بر روی چهار ستون تکیه دارد به صورتی که هر یک از ستونها توسط چهار قوس در چهار جهت به ستونهای مقابل و دیوارهای بنا متصل اند.

پیشنهاد می کنیم مطلب جاهای دیدنی جلفا ، شهری در دو سوی مرز آبی را نیز مطالعه بفرمایید.

معماری کلیسای مریم مقدس جلفا

ارتفاع قوسهای شرقی و غربی بلندتر از ارتفاع قوسهای شمالی و جنوبی بوده است. قسمت مربعی شکل زیر گنبد و بالای قوسهای شمالی و جنوبی چهار طاقچه یا پنجره نما قرار دارد.  قسمت پائین گنبد چهار نورگیر بزرگ و در بالای آنها دوازده نورگیر کوچک قرار دارد. در قسمت پایین گنبد چهار نورگیر بزرگ و در بالای آنها دوازده نورگیر کوچک قرار دارند. ورودی اصلی کلیسا در قسمت غرب بنا قرار دارد که در جلوی آن بقایای بنایی که احتمالا ناقوسخانه کلیسا بوده است به چشم میخورد.

مصالح بکار رفته در ساختمان این بنا سنگ و ملاط میباشد و سطح دیواهای داخلی با گچ پوشانده است. محراب کلیسا که در سمت شرقی آن بنا شده است دارای حجاریهای ساده ولی زیبائی است. در دو سمت محراب دو اطاق چهارگوش ساخته شده است. برروی سردر ورودی کلیسا نوشته ای به زبان ارمنی در ارتباط با تاریخ بنای کلیسا نصب شده است.همچنین در بافت دیوارهای داخل کلیسا و کنار نورگیرها صلیب سنگهائی به چشم میخورد که به احتمال زیاد در زمان بازسازی کلیسا در این دیوارها کار گذاشته شده اند. در اطراف کلیسا بقایای ساختمانهائی به چشم میخورد که احتمال میرود در گذشته محل اسکان راهبان این کلیسا بوده است. در فاصله کمی از این محل قبرستان قدیمی کلیسا با سنگهای حجاری شده واقع است.

مشخصات فنی کلیسای مریم مقدس جلفا

بنا دارای مصالح سنگی می باشد که در دیواره ها به صورت لاشه چینی و گنبدهای تمام سنگی اجرا شده است و در فضای داخلی دارای اندود گچی می باشد و در بخش اندکی نقاشی نیز دیده می شود.
مساحت کلیسا ۵۴۰ مترمربع می باشد.

نوع بهره برداری و خصوصیات بارز بنا

بنا درحال حاضربه صورت متروکه رها شده است. در مواقعی محل نگهداری احشام بوده ولی در گذشته دارای کاربری مذهبی بوده است. می تواند بعد از مرمت و احیاء بنا و روستا مورد استفاده گردشگران و پژوهشگران قرار گیرد . بنا دارای ساختاری سنگی می باشد که به صورت لاشه دیوار چینی شده است. بنا دارای گنبد سنگی است و در حاشیه شرقی روستای دره شام  واقع شده است.

نکات امنیتی منطقه مرزی

اگر همپای رود ارس مسافرت می‌ کنید، توجه داشته باشید که برای گرفتن عکس یادگاری با این رود پر پیچ و خم نباید خودرو خود را متوقف کرده و پیاده شوید، اینجا منطقه‌ای مرزی است و شما اجازه توقف یا عکسبرداری ندارید. برای حفظ آرامش سفرتان هم که شده به این نکته دقت کنید.