چالش های گردشگری مجازی در ایران

چالش های گسترش گردشگری مجازی (e-tourism) در کشوری مانند ایران که با حداقل ۷ میلیون کاربر اینترنت و صدها شرکت ارائه دهنده خدمات اینترنتی (ISP) بسیار گسترده است.
علی‌محمد آقازمانی- اگر بخواهیم درباره راهکارهای توسعه زیرساخت های بنیادی در تقویت گردشگری از طریق مولفه های فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور، اشاراتی داشته باشیم، موضوعات ۳ گانه ای که در ادامه می‌آید که سرفصلهای خوبی برای این موضوع مهم هستند. گردشگری مجازی، یعنی استفاده همه جانبه از پتانسیل های صنعت IT یک کشور در جهت توسعه زیربنای صنعت گردشگری.
مسئله ای که امروزه، بسیاری از کشورهای طراز اول جهان و حتی کشورهای جنوب شرق آسیا، به آن اهتمام جدی ورزیده اند. اگر مشاهده می کنیم که کشوری مانند مالزی یا سنگاپور و یا حتی چین، از دهه نود میلادی تاکنون، این کشورها با تبلیغات و بازاریابی دیجیتالی، ظرفیتهای خود را در سطح وسیعی و با حداکثر اثر بخشی اطلاع رسانی، به جهانیان ارائه کرده‌اند. توانمندی فوق العاده ای که صنعت گردشگری در کنار فناوری اطلاعات، جهت ارتقای درآمد ملی (NI) و توسعه رشد ناخالص ملی(GNP) می تواند ایفا کند، در کمتر صنعتی می توان سراغ داشت. پس بر دولت و مجلس کشور است که با درک نیازهای گسترش گردشگری در سرزمین پر پتانسیلی مانند ایران، ICT را برای توسعه گردشگری بسیج کنند. عزمی ملی برای کاهش شکاف های موجود در صنعت آی تی و گردشگری نیازمندیم و این اهتمام، با کمک تمامی دستگاهها و قوای سه گانه جمهوری اسلامی ایران، قابل وصول است. فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) یکی از عناصر اساسی محیط بیرونی در صنعت گردشگری است که توسعه آن در سال‌های اخیر باعث نوآوری‌هایی در این صنعت شده است. واژه گردشگری الکترونیکی(e-Tourism) به معنای کاربرد کسب و کار الکترونیکی(EBusiness) در مسافرت و گردشگری است و ۳ مجموعه متمایز مدیریت کسب و کار، نظام‌های اطلاعاتی و مدیریت و گردشگری را شامل می‌شود.
● کاربرد ICT در گردشگری
کاربرد ICT در گردشگری را می‌توان به سه حوزه شبکه‌های داخلی (Internet)، شبکه‌های خارجی(Extranet) و اینترنت تفکیک کرد. کاربرد ICT در شبکه‌های داخلی صنایع گردشگری موجب افزایش کارایی و اثربخشی می‌شود و در بخش‌های مختلف شرکت‌ها بکار می‌رود. از سوی دیگر، کاربرد ICT در شبکه‌های داخلی و اینترنت موجب همبستگی قوی بین فعالیت‌های متفاوت واحدهای فعال در گردشگری شده است، به گونه‌ای که از دهه ۱۹۸۰ به بعد کاربرد ابزارهای ICT به شکل CRS (نظام ذخیره جا)، GDS (نظام توزیع جهانی) و DMS (مدیریت مقصد) در صنایع حمل و نقل هوایی و هتل‌ها و خدمات مسافرتی از توسعه فراوانی برخوردار بوده است. ابزار ICT منجر به تغییر روند گردشگری و ایجاد سازوکارهای جدید راهبردی و مدیریتی در این صنعت شده است. ازجمله مهمترین استفاده‌های ICT در شرکت‌ها، تقویت یکپارچگی افقی و عمودی و کاهش عدم صرفه‌های مقیاس در شرکت‌های کوچک و متوسط گردشگری(SMTE) بوده است. اما در این میان صنعت گردشگری ایران به دلیل گسیختگی فعالیت‌ها، تعداد کم گردشگران خارجی، عدم مدیریت راهبردی طی دهه‌های گذشته و معضلات تعامل با جهان خارج، درحال حاضر متشکل از تعدادی واحدهای خرد و کوچک است که برای نیل به اهداف بلند مدت برنامه چهارم و برنامه بیست ساله نیاز به سازماندهی مجدد و تجدید ساختار دارند. ICT مهمترین ابزاری است که می‌تواند یکپارچگی صنایع موجود گردشگری را تقویت و با ایجاد صرفه‌های مقیاس و افزایش کارایی و اثر بخشی به توسعه آن کمک کند.
▪ نکته اول: وب‌سایت
یکی از عالیترین زمینه های اطلاع رسانی توان گردشگری یک کشور، استفاده از تارنماهای اینترنتی است. وب سایت ها به دلیل ارزش اطلاع رسانی فوق العاده ای که در سرزمین دیجیتالی ایترنت با یک میلیارد کاربر با سواد دارند، فرصت خوبی برای معرفی چندزبانه و چند رسانه ای قابلیتهای گردشگری یک کشور است. در بین سایت های اطلاع رسانی مربوط به گردشگری یک کشور در وب، سایت های رسمی (دولتی) یک کشور، از اهمیت خاصی برخوردار است. سایت های رسمی، سخن گوهای دیجیتالی یک کشور در اینترنت هستند و هر چقدر این پایگاه ها قوی تر و با به روزرسانی گسترده و چند زبانه همراه باشند، مخاطب پذیری آنها افزایش می یابد.
برهمین اساس جامعه مخاطبان ۱ میلیارد نفری رسانه اینترنت بیش از هر زمان دیگر از سایتهای دولتی برای دریافت اطلاعات رسمی کشورها استفاده می کنند که این امر به دلیل سهولت و سادگی کسب دیتای دقیق و رسمی از کشورهای مختلف دنیا می باشد. اکنون بسیاری از کشورهای غربی با استفاده از سایت های رسمی خود در جهت تبلیغات الکترونیکی رفتارهای فرهنگی و سیاسی عرصه های داخلی و بین المللی خود بهره می گیرند و به نوعی از طریق وب سایت یک جنگ تبلیغاتی مبتنی بر وب را رهبری می کنند که این امر به خوبی از روی ادبیات نوشتاری- فرمت طراحی سایت و به روز رسانی آن قابل مشاهده است. بنابراین با چنین ظرفیتهایی که در اینترنت سراغ داریم می توانیم به خوبی از این بتانسیل استفاده کرده و وجهه مناسب از کشور در دنیای وب ارائه کنیم.
با وجود راه اندازی قریب به ۱۰۰۰ سایت اینترنتی دولتی وابسته به سازمان ها و نهادهای دولتی کشور که روند راه اندازی آن ها در چند سال اخیر سیر صعودی داشته است، لکن در تطبیق روند فعالیت این بایگاه های دولتی با بایگاه های دولتی کشورهای آسیایی، ملاحظه می کنیم که معضلاتی در این سایتها قابل مشاهده است که امکان اطلاع رسانی صحیح سازمان به مخاطبان داخلی و خارجی در راستای نیل به دولت الکترونیک را سلب می کند. بر همین اساس و به جهت ایجاد بستری اکتیو و هدفمند جهت اطلاع رسانی به موقع و ارائه فرمت های الکترونیکی اطلاعات قابل انتشار نهادهای دولتی به مخاطبان وب، مناسب است تا مرکز مدیریت سایت های دولتی ایران توسط یکی از نهادهای فعال در زمینه فناوری اطلاعات کشور مثل شواری عالی فناوری اطلاعات ایران تاسیس گردد.بنابراین، پایگاه های رسمی معرفی کننده توانمندی های گردشگری ایران در وب، باید توسط یک مرکز مدیریت سایت های ملی گردشگری ایران در وب، هدایت و سازماندهی شوند. نباید در سایت رسمی سازمان ایرانگردی http://www.iranmiras.com، چارت سازمانی یا فرمی برای ارتباط با بخشهای مختلف سازمان، دراختیار نداشت. باید در تمامی سایتهای دولتی ایران در وب، سایتهای رسمی و ملی گردشگری ایران در وب، مثل سایتهای موزه ها، سفارت‌خانه‌ها، مراکز دولتی مربوط به این صنعت، معرفی و تبلیغ شود. پیشنهاد می کنیم تا مرکز مدیریت سایتهای گردشگری ایران در وب توسط سازمان ایرانگردی، طراحی و راه اندازی شود.
▪ نکته دوم: طرح جامع ICT در گردشگری
طراحی و استقرار یک طرح جامع ICT در گردشگری، یکی ازالزامات مهم در توسعه زیرساختهای گردشگری کشور با استفاده از فناوری اطلاعاتی روز است. این طرح می تواند با تعیین چشم اندازی مشخص، ماموریت مراکز مختلف کشور را برای گسترش بهینه توانمندی های گردشگری کشور با قابلیت آی تی فراهم کند. باید پذیرفت که با فقدان یک طرح جامع و عدم وحدت فرماندهی (unity of command) در صنعت گردشگری، نمی توان آینده ای خوب برای آن تصور داشت. طرح جامع آی تی در سازمان ایرانگردی، خوشبختانه توسط مرکز طرح جامع آی تی سازمان به مدیریت مهندس شادمهر، درحال انجام است و شورایعالی اطلاع رسانی نیز از طریق طرح توسعه و کاربرد فناوری اطلاعات کشور (تکفا) http://www.takfa.ir، کمکهای شایانی به این مجموعه کرده است که امیدواریم نتایج برنامه های این مجموعه را در آینده ای نزدیک شاهد باشیم.
علی محمد آقا زمانی
منبع : مسافران