جشن باستانی اردیبهشتگان

جشن باستانی اردیبهشتگان یا گلستان جشن از جملهٔ جشنهای دوازدگانهٔ سال ایران باستان بوده‌است و از شمار جشن‌های آتش است. روز سوم از هر ماه باستانی به نام اردیبهشت می‌باشد و بر اساس گاهشماری امروزین، دوم اردیبهشت خورشیدی، برابر با جشن اردیبهشت‌گان است.
پس از «فروردینگان»، دومین جشنِ ماهانه‌ی ایرانیان «اردیبهشتگان» است که در روز اردیبهشت از ماهِ اردیبهشت ـ سومِ اردیبهشت‌ماهِ گاهشماریِ یزدگردی و دومِ اردیبهشت‌ماه به گاهشماریِ کنونی ـ جشن گرفته می‌شود؛ چراکه ایرانیان بر این باور بودند که شادیْ اهورایی و غم و اندوهْ اهریمنی است، زین‌رو، جشن و شادی نزد ایشان کاری دینی بوده و چنان بلندپایه بوده است که شاهنشاهانِ هخامنشی در سرِ بیشترِ سنگ‌نبشته‌هایشان آفرینش شادی را همتای آفرینش مردم و زمین و آسمان دانسته‌اند. این جشن به نوعی جشن گل ها نیز بدل شد؛ جشنی که اکنون در هلند نیز تقریبا همزمان با جشن اردیبهشتگان برگزار می‌شود.

جشن باستانی اردیبهشتگان ، روز سوم هر ماه و ماه دوم هر سال خورشیدی به نام اردیبهشت امشاسپند، برگزار می شود. سومین یشت از اوستا به نام همین امشاسپند است. این امشاسپند نماینده قانون ایزدی و نظم اخلاقی در جهان است.نگاهبانی آتش بر دوش او قرار دارد، آتشی که در سرتاسر جهان سپندینه است. در اردیبهشت یشت، زیباترین امشاسپند نام نهاده شده است.

واژه اردیبهشت به معنای راستی و درستی است .ا اردیبهشت از واژه اشاوهیشتای اوستایی گرفته شده که به چم(معنی) بهترین اشویی است. این واژه در پهلوی ارتاوهشت خوانده می شده است که ما اکنون در زبان پارسی آنرا اردیبهشت می گوییم. «اشه وهیشته» که واژه اوستایی اردیبهشت است، از «اشه» و «وهیشته» ساخته شده است. «اشا» در گاتهای اشوزرتشت اسپنتمان ۱۸۰ بار تکرار شده است و معنای بسیار گسترده‌ای دارد. قانون و آیین ایزدی، راستی و درستی، پاکی و … تفسیرهایی هستند که از این واژه شده است. «وهیشته»که بخش دوم این واژه است، به چم «بهترین» است. و اینگونه است که «اردیبهشت»، «بهترین راستی و درستی» معنی می‌دهد.

نام دیگر اردیبهشتگان، “گلستان جشن” است و اگر بخواهیم از تاریخچه جشن اردیبهشتگان دانیم، باید بگوییم که قدمت آن به هزاران سال پیش می‌رسد. در آن زمان، ایرانیان در سومین روز اردیبهشت، لباس سپید رنگ بر تن می‌کردند و این لباس سپید نشانی از پاکیزگی داشت. همچنین مردان کلاه سپید و زنان روسری سپید بر سر می‌کردند. در این روز شهریاران و پادشاهان، بار عام اعلام می‌کردند تا مردم به دربار بیایند و موبد موبدان آیین مخصوص را در حضور پادشاه به جای می‌آوردند . در این جشن شهریاران بار عام می دادند و موبد موبدان آیینی را که مرسوم بوده در حضور پادشاه برگزار می کرد و همه را اندرز می گفت. سران هر گروه به پادشاه معرفی می شدند و هنرمندان مورد مرحمت واقع می شدند و به دریافت پاداش افتخار نائل می شدند.. در این روز می‌بایست یشت خوانده شود و به آتش ادای احترام شود. امروزه نیز زرتشتیان با پوشیدن لباس سپیدی به آتشکده اصلی شهر می‌روند و به نیایش اهورامزدا می‌پردازند.

محمد حسین بن خَلَف تبریزی، نویسنده فرهنگ لغت برهان قاطع که در قرن یازدهم هجری قمری در هند زندگی می‌کرده، درباره جشن اردیبهشتگان در آثار خود آورده است که: «در این روز نیک است به معبد و آتشکده رفتن و از پادشاهان حاجت خود خواستن و به جنگ و کارزار شدن و معنی ترکیبی این لغت “مانند بهشت” باشد، چه “ارد” به معنی شبیه و مانند آمده است و چون این ماه وسط فصل بهار است و نباتات در غایت نشو و نما و گل‌ها و ریاحین، تمام شکفته و هوا در نهایت اعتدال، بنابراین اردیبهشت خوانند.»

ابوریحان بیرونی در کتاب «آثارِ باقیه از مردمانِ گذشته» در بخش «گفتار درباره‌ی ماههای ایرانی»، بند ۲۷، درباره‌ی اردیبهشتگان می‌نویسد: «اردیبهشت‌ماه: که روز سومِ آن «روز اردیبهشت» جشن است، نیز ازبهرِ سازواریِ دو نام «اردیبهشتگان» نامیده شود؛ و معنای آن «راستی و نیکی»، یا چنان‌که هم گویند «منتهای خیر» باشد.