شهر اهر یکی از شهرهای مهم استان آذربایجان شرقی می باشد که پیش از اسلام اوزانلار نام داشته و به نام میمد نیز مشهور است. بعد از ظهور اسلام به نام اهر یا اهریچ خوانده شد که حاکم نشین قره داغ بود. شهرستان اهر در منطقه ای کشاورزی قرار گرفته و در زمینه ی کشاورزی، دام پروری و باغ داری از امکانات طبیعی و نیروی انسانی خوبی برخوردار است. در شهرستان اهر؛ جاذبه های طبیعی و تاریخی بااهمیتی می توان دید. به همین سبب این شهرستان در صنعت گردشگری نیز ایفاگر نقش قابل توجهی است.
جنگل های زیبای ارسباران، چشمه های آب معدنی گازدار عربشاه، آّب معدنی مشک عنبر، آب معدنی دره آبش احمد و آب معدنی آبریس همراه با سایر عوامل طبیعی از جمله رودخانه ارس، دشت اهر و تالاب ها و ارتفاعات منطقه؛ چشم انداز زیبایی از طبیعت شهرستان اهر را به نمایش می گذارند. پیشینه ی تاریخی و کهن شهرستان اهر؛ سبب وجود تپه ها، مساجد، اماکن عمومی، قلعه ها و کاروان سراهایی در این منطقه شده است. بازار اهر، حمام کردشت و بقعه شیخ شهاب الدین اهری از جمله مهم ترین این بناها به شمار می آیند.
فهرست
بهترین زمان سفر به اهر
نزدیک‌بودن اهر به جنگل های ارسباران و مناطق گردشگری مشگین شهر و هوراند موقعیتی منحصربه‌فرد برای این شهر پدید آورده است. این شهر در منطقه کوهستانی واقع شده است. همین امر تابستان‌هایی معتدل با حداکثر دمای ۳۵ درجه و زمستان‌هایی بسیار سرد و خشک، با دمایی تا ۳۰- درجه را برای این شهر رقم زده است. در زمستان، یخبندان‌های طولانی در این شهر اتفاق می‌افتد برای تردد در جاده‌های آن حتماً نیاز به استفاده از زنجیر چرخ است. در فصل‌های بهار و پاییز اهر در زیباترین حالت طبیعی خود قرار دارد، پیشنهاد ما برای سفر به این شهرستان هم این دو فصل است.
جاذبه های طبیعی اهر
گردنه گویجه بیل
اولین منطقه‌ای که تغییرات پوشش گیاهی را در آن به شکل محسوس حس می‌کنید، گردنه گویجه بیل است، نام این گردنه را در زبان فارسی می‌توان معادل «کمربند سبز» گرفت.
سد ستارخان
سد ستارخان که روی رودخانه اهرچای احداث شده، حدود ۱۵ کیلومتر با شهر فاصله و در شمال غرب ایران قرار دارد. این سد علاوه بر زیستگاه آبزیان و پرندگان متنوع، به یکی از جاذبههای گردشگری این شهر تبدیل شده است. سد ستارخان زیستگاه ماهی سوف و میزبان پرندگان مهاجر در فصل تابستان است، لک‌لک‌ها و مرغان ماهی‌خوار در فصل مهاجرت، دریاچه این سد را برای استراحت خود انتخاب می‌کنند. رودخانه‌های متعدد شهر به سد ستارخان می‌ریزند و آب شرب منطقه را تأمین می‌کنند. وجود این سد در کنار بارش مناسب و خاک حاصلخیز موجب رونق کشاورزی در منطقه شده است.
ارتفاعات قوشاداغ
اهر در میان کوه‌های قره داغ و قوشاداغ قرارگرفته است. چمنزارهای سرسبز و پوشیده از گل، فضای مناسب برای احداث کمپ و شیب مناسب، قوشاداغ را به تفرجگاهی مناسب برای طبیعت‌گردان تبدیل کرده است.
تالاب قوچ گولی
کوه‌نوردان و گردشگرانی که صعود به قله قوشاداغ را ادامه می‌دهند، فرصت می‌یابند تا در کنار تالاب کوچک قوچ‌گولی استراحت کنند. این تالاب در ارتفاع ۲هزار و ۵۰۰متری قرار گرفته است؛ اما راه‌سازی‌های اخیر حیات تالاب را تهدید می‌کنند. آب گوارای این تالاب را عشایر منطقه استفاده می‌کنند. از دیگر جاذبههای طبیعی اهر می‌توان به تالاب یوسفلو، تالاب دیبسیز، کوه شیورداغی، رودخانه‌های کیچیک‌چای، اهرچای، علیرضاچای و رنگول چای اشاره کرد.
جاذبه های تاریخی اهر
بقعه شیخ شهاب الدین اهری
این مکان، محل خانقاه و بقعه شیخ شهاب الدین اهری است که قدمت آن به اوایل دوره صفوی می‌رسد. در ضلع شرقی صحن بقعه، مسجد شیخ شهاب الدین محمد ساخته شده است. در تزیینات این مسجد کتیبه‌هایی به خط شیخ بهایی، شاه عباس سوم و ابوالقاسم به چشم می‌خورد. خانقاه این مجموعه در سال ۱۳۷۴ به موزه ادب و عرفان تبدیل شد. مجموعه بقعه در زلزله ورزقان آسیب دیده و در حال بازسازی است.
موزه ادب و عرفان
این موزه تخصصی در سال ۱۳۷۴ در سرسرای اصلی خانقاه شیخ شهاب الدین تأسیس شد؛ اما در زلزله سال ۱۳۹۱ ورزقان آسیب دید و فعالیتش به مدت ۲ سال متوقف شد. این موزه هم‌اکنون با دربرداشتن نسخه‌های خطی، کتب نفیس و قرآن‌های خطی، دست‌نوشته‌های ادبا و عرفای منطقه آذربایجان پذیرای گردشگران علاقه‌مند است.
بازار تاریخی اهر
بازار تاریخی اهر از دیرباز اهمیت اقتصادی فراوانی داشته و از راسته‌های مسگران (مسگرخانه)، بازار کلاه‌دوزان، راسته آهنگران، میدان دوآب، میدان تره‌بار، کفاشان و جعفرقلی خان تشکیل شده است. بنای بازار تاریخی در بعضی بخش‌ها دارای تزیینات گچ‌بری است که در کمتر بازاری در ایران مشاهده می‌شود. این بازار به نام نصیر بیگ نیز شهرت دارد.
قلعه نوردوز یا نقدوز
این قلعه که به قلعه داغ نیز معروف است یکی از قلعه های تاریخی منطقه ارسباران است. قدمت این قلعه را که برای مقاصد نظامی ساخته اند و بر کوهستان های اطراف خود تسلط کافی دارد، ظاهرا منسوب به دوره ساسانی است. این قلعه در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۴۵ با شماره ثبت ۶۲۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه دکتر قاسم خان اهری
بنای تاریخی خانه قاسمخان اهری، اولین چشم‌پزشک ایرانی، از دوره قاجار باقی مانده است و همچون کوشکی در وسط باغ و حیاط خانه قرار گرفته است. این خانه از یک سرسرا، اتاق‌های متعدد، طنبی (ایوان) و پنجره‌های ارسی تشکیل شده است. نکته جالب توجه در معماری این بنا، تعبیه دو در ورودی به‌صورت قرینه در دو سمت ساختمان است.
خانه بشیر آمر
بشیر آمر از نوادگان پسری عباس میرزا بوده است و خانه وی یکی از بناهای تاریخی شهر اهر است. این خانه شامل اتاق‌ها، اندرونی، زیرزمین، یخچال و سرسرا می‌شود و مساحتی حدود هزار و ۲۰۰ مترمربع دارد. قدمت این بنا به ۱۱۰ سال پیش باز می‌گردد. این خانه هم‌اکنون تحت تملک فرزندان وی است.
کاروانسرای شاه عباسی گویجه بیل
قدمت این بنا متعلق به دوران صفویه است. این کاروانسرا جمعاً از ۱۰ سالن تشکیل شده و دارای معماری معمول کاروانسراهای شاه عباسی در مناطق کوهستانی است. از ویژگی‌های کاروانسراهای کوهستانی می‌توان به پلان مستطیل‌شکل، سقف آجری، گنبدهای عرقچین و عدم وجود حیاط مرکزی اشاره کرد. این نوع کاروانسراها در دوران صفویه برای استراحت و استفاده مسافران در مناطق سردسیر و پربرف ساخته شده‌اند.
کتیبه سقیندل
این کتیبه در دل کوهی در روستایی به همین نام در بخش ورزقان قرار دارد. کتیبه اورارتویی قدمتی بیش از ۲هزار و ۵۰۰ سال دارد و متعلق به ساردوی دوم است که در ۱۰ سطر فرمانی را نقل کرده است. لازم است بدانید این کتیبه توسط دکتر جواد مشکور کشف و خوانده شده و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مسجد جامع اهر
مسجد جامع اهر در کوچه جمعه شهر اهر واقع شده و قدمتش منتسب به دوره سلجوقیان است. این مسجد دارای ۲۱ گنبد است که در دوره‌های مختلف به بنای مسجد اضافه شده‌اند. این مسجد از نظر معماری یکی از زیباترین مساجد آذربایجان محسوب می‌شود. در کتیبه سردر مسجد نام بانی و تاریخ ساخت مسجد نیز حک شده است.
غذاهای محلی اهر
در منوی رستوران‌های این شهر به‌ندرت می‌توان خوراک محلی پیدا کرد. اما آشنایی با غذاهای محلی آن خالی از لطف نیست. یکی از این غذاها خوراک «سوغان سوی» است که با نان سرو می‌شود و ترکیبی از پیاز، روغن، رشته، تخم‌مرغ و آب است. «خیتاب» نیز نوعی پیراشکی سبزیجات است که با سبزی کوهی منطقه قره‌داغ طبخ می‌شود و طعم منحصربه‌فردی دارد. «اریشته» خوراک رایج مردمان آذربایجان، به‌ویژه ساکنان اهر است، اریشته یا همان رشته پلویی دست‌ساز را در کمی روغن تفت می‌دهند و در غذاهای مختلف استفاده می‌کنند. استفاده از اریشته به دلیل عدم رواج استفاده از برنج رونق داشته و می‌توان آن را ماکارونی سنتی آذربایجان نامید.
سوغات اهر
اهر تنوع بی‌نظیری در سوغات دارد. از صنایع دستی این شهر که شهرت جهانی پیدا کرده است می‌توان به «ورنی» اشاره کرد. ورنی نوعی گلیم بدون پرز است که در انواع پشمی و ابریشمی بافته می‌شود و در نوع بافت با گلیم تفاوت‌هایی دارد. نقوش ورنی این شهر مختص منطقه قره داغ است و اهر نیز پایتخت ورنی کشور نام گرفته است. تاکنون ۸ دوره جشنواره ملی ورنی در این شهر برگزار شده است که گواهی بر اصالت و کیفیت عالی این صنعت دست ارزشمند در شهر اهر دارد. از دیگر سوغات شهر این شهر می‌توان به شیرینی اهری، نان یتی قات، نان یوخا، رشته پلویی و سیب قرمز اشاره کرد.
نحوه دسترسی به اهر
برای رفتن به صورت مسیر زمینی ، جاده ۲۷ اهر را از شمال به شهر خمارلو در مرز جمهوری آذربایجان می‌رساند. جاده ۱۴ نیز این شهر را از جنوب به تبریز و از شرق به اردبیل متصل می‌کند. اگر تمایل دارید با سفر هوایی به این شهر سفر کنید، باید از فرودگاه تبریز در فاصله ۹۰کیلومتری اهر استفاده کنید.
مطالب مرتبط :