آسیاب والی تهران

آسیاب والی مربوط به دوره قاجار است و در تهران، خیابان مازندران ـ خیابان والی واقع شده و این اثر در تاریخ ۳ بهمن ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۰۲۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.نخستین سند ملکی باقیمانده از آسیاب والی متعلق به محمد خان و علی خان والی از فرزندان قاسم خان است که در حال حاضر تولیت آسیاب والی تحت نظر موقوفه در اختیار نوادگان این دو قرار دارد.آسیاب آبی والی در سال‌های اخیر اگر آبی هم به خود دیده، باشد،‌آبی است که در روزهای بارندگی سال بر سرش فرو می‌ریزد و روز به روز خرابترش می‌کند. تقریبا۳۰ سال است که آسیاب والی نه آبی دیده است نه چرخش آسیابی. سالهاست ساختمان‌ها در اطرافش قد می‌کشند و آسیاب در تلی از خاک پنهان می‌شود. به درونش قدم بگذاری حکایت‌ها برای گفتن دارد.
در دل همین تهران بزرگ، سی سال پیش، آسیابی بود که با نیروی آب، گندم آرد می کرد و تنورهای چندین نانوای دور و نزدیک شهر را تامین می‌کرد. آسیابی که چون به آب وابسته بود، اطرافش مثل بهشت سر سبز بود، اما این آسیاب آبی هم اینک مخروبه‌ای است که حتیی برای آسایش ساکنان محله نیز دردسرساز شده است.
زمین آسیاب حدود ۳۰۰ مترمربع مساحت دارد و بنای آن به طور کامل زیر زمین قرار گرفته تا بتواند از آب قنات برای به حرکت درآوردن سنگ آسیاب بهره جوید. این بنا از ۲ اطاق چشمه گنبدی و ۳ دهانه طاق آهنگ تشکیل شده و دارای ۸ فضای اتاق مانند است که توسط یک راهروی زیرزمینی به چهار فضا در جبهه غربی تقسیم می‌شود. بنایی فاقد تزئینات که کلیه سطوح آن خارجی آن در دل خاک قرار گرفته و سطو ح داخلی ش نیز آجری ساده با بندکشی گچی است.
آسیاب‌های آبی اصولا باید در مجاورت رودخانه ساخته شوندو این آسیاب نیز تا قبل از انقلاب در مسیر آب سرداری قرار داشت و به نوعی می‌توان گفت که آب رودخانه‌ای بود که از خیابان رسالت نظام آباد منشعب می‌شد و به این منطقه می‌آمد و باعث کار این اسیاب و رونق کشت و کار و سرسبزی منطقه می‌شد.
در حال حاضر با این‌که اثری از این آب و رودخانه نیست، اما با احیای این اسیاب می‌توان امیدواربود که آیندگان و جوانان با گذشته تاریخی تهران و حوه کار و زندگی این شهر آشنا شود و با میراث خود انس بگیرند.
در حال حاضر سه متولی این اسیاب آبی، به دلیل عدم توافق و همکاری با هم هیچ کاری را برای جلوگیری از تخریب آن انجام نمی‌دهند و همین مساله باعث شده است که اسیاب آبی والی که می‌توانست، پای گردشگران را به این محل باز کند، در حال حاضر محل تجمع افراد ولگرد و معتاد شده است.

آدرس : تهران – خیابان مازندران ـ خیابان گرامی – انتهای خیابان شهید انتظاری – کوی امامی

منابع:
بزنیم بیرون
ویکیپدیا