منطقه حفاظت شده کرخه

منطقه حفاظت شده کرخه در استان خوزستان بین N3140 عرض شمالی و E4825 طول شرقی واقع شده است. مساحت آن در ۱۳۹۹۵ هکتار می باشد.

پوشش گیاهی: گز, پده ,‌جاز و سریم.

پستانداران : گوزن زرد ایرانی ,‌گرگ ,‌ روباه , گربه جنگلی , خدنگ ,‌شغال ,‌ کفتار ,‌ تشی ,‌شنگ ,‌گراز و انواع پرندگان و جوندگان.

گوزن زرد ایرانی یکی از کمیاب‌ترین گونه‌های گوزن در سرتاسر جهان است. به جرات می‌توان گفت که این گونه را می‌توان تنها در حاشیه دز استان خوزستان یافت.
دو نوار باریک حاشیه دز و کرخه باقی‌مانده جنگل‌های ۴۰۰ هزار ساله بین النهرین هستند. جنگل‌های نمونه حمیدیه در اطراف دزفول از جمله این جنگل‌ها هستند که گونه گوزن زرد ایرانی را در خود جای دادند.
این منطقه از قدیم الایام زیستگاه گوزن زرد بوده که زیر نظر اداره محیط زیست دزفول و شوش قرار دارد. در منطقه حفاظت شده کرخه گونه‌هایی از گوزن‌های زرد وجود دارند که به دلیل تکثیر در دهه ۴۰ به آلمان فرستاده شدند و با گونه اروپایی اختلاط پیدا کردند و هم اکنون این گونه‌ها با اختلاطی جزیی در زیرگونه در منطقه کرخه محافظت می‌شوند ولی گوزن زرد ایرانی نوع منحصر به فردی است که در منطقه حفاظت شده دز قرار دارد.
این نوع گوزن طبق IUCN اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت جزو گونه‌های در معرض خطر انقراض است. متاسفانه تخریب زیستگاه و وجود عوامل مزاحم از قبیل عوامل انسانی و طبیعی این گونه را تهدید می‌کند.
گوزن‌های زرد ایرانی پستانداران بسیار حساسی هستند و اگر منطقه آنها آرام نباشد و حیوان احساس ناامنی کند جفت گیری صورت نمی‌گیرد و تعداد گونه‌ها سال به سال کاهش می‌یابد.
وسعت منطقه، امکانات محدود، تعداد زیاد عشایر و بی توجهی آنها به اهمیت مساله باعث شده تا این گونه در معرض نابودی بیشتری قرار دارد.

موقعیت جغرافیایی
این منطقه بین ۳۲ درجه و ۵۷ دقیقه و ۳۱ درجه و ۳۶ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۳۲ دقیقه و ۴۸ درجه و ۱۰ دقیقه طول شرقی مشخص می شود.
جنگل های کرخه با طول حدود ۱۸۰ کیلومتر در دو سوی رودخانه کرخه از سرخه شیخ عزیز در شمال غربی شوش شروع و در امتداد جنوبی رودخانه کرخه ضمن برگرفتن جنگل ها در دو طرف رودخانه ادامه یافته و بعد از عبور از غرب شهر شوش تا روستای الهایی پیش رفته و سپس تا روستای حلاف کشیده می شود.
منطقه حفاظت شده و پناهگاه حیات وحش کرخه ۱۳۹۹۵ هکتار مساحت دارد از این مقدار ۵۳۰۱ هکتار مربوطه به پناهگاه می باشد.

راه های دسترسی
منطقه کرخه در ۵ کیلومتری غرب جاده ترانزیتی اهواز – شوش بصورت نوار سبز رنگی در حاشیه رودخانه کرخه قرار گرفته است. جهت رسیدن به منطقه می توان از جاده ترانزیتی اهواز – اندیمشک استفاده نمود. همچنین جاده آسفالته سراسری اهواز – دزفول در بخشی از مسیر خود، در مجاورت رودخانه کرخه امکان دسترسی به منطقه را در ساحل شرقی میسر ساخته است.

معرفی جاذبه های گیاهی
پوشش گیاهی منطقه را می توان به سه دسته درختان – درختچه ها وبوته های یکساله تقسیم کرد اشکوب بالایی منطقه را درختان پده وگز – اشکوب میانی درختچه های نظیر سریم – بنگله – علف مار و تمشک و… اشکوب تحتانی را انواع گیاهان لگومینوز و گرامینه و… تشکیل می دهند.
در جنگل های دز فراوانی درخت پده بیش از دیگر گیاهان و در جنگل های کرخه غالبیت گیاهان با درختان و درختچه های گز می باشد.
معرفی گیاهان منطقه :
در کل عرصه های زیستگاههای کرخه ودز مجموعاً ۳۱۵ گونه در قالب ۶۴ خانواده شناسائی گردیده است.
خانواده Compositae با ۴۸ گونه بیشترین جمعیت را از نظر تنوع گونه ای داراست.

معرفی جانوران منطقه
جنگل کرخه زیستگاه اصلی جانوران زیادی در منطقه خوزستان می باشد که مهمترین آنها گوزن زرد است که از گونه های نادر ایران وجهان بشمار می رود علاوه بر آن گونه های جانوری با ارزشی نظیر انواع پرندگان شامل بلبل خرما، لیکو، دراج و… در منطقه زندگی می نمایند. از پستانداران با ارزش منطقه رودک عسل خوار و گربه جنگلی را می توان نام برد.

راههای دسترسی جهت مشاهده حیات وحش :
جهت دیدن حیات وحش می توان از ۵ کیلومتری غرب جاده ترانزیتی اهواز – شوش وارد منطقه شد و در کل منطقه می توان از مشاهده حیات وحش زیبا لذت برد.

آثار تاریخی – فرهنگی و مذهبی
از آثار مذهبی منطقه می توان امامزاده شچاخ در نزدیک پاسگاه حفاظتی هلوه را نام برد. تپه آپادانا و تپه اکروپل، قلعه شوش از بناهای تاریخی در شهرستان شوش در نزدیکی منطقه حفاظت شده کرخه هستند.
مقبره حضرت دانیال بنی (ع) در شهرستان شوش از آثار مذهبی منطقه می باشد. به دلیل اعتقادات مذهبی بسیار عمیق مردم، امامزاده و سادات این منطقه از احترام بسیار زیاد برخوردارند بطوری که در ایام و مناسبت­های مذهبی مردم با حضور بر مرقد سادات، اراده خود را به اهل بیت نشان می دهند.

جاذبه های اکوتوریستی
در این منطقه جنگل های زیبایی نظیر، جنگل قلعه نصیر وجود دارد که از چشم انداز بسیار زیبایی برخوردار است. از محل های دیدنی دیگر سرچشمه رودخانه شاوور را می توان ذکر نمود. رودخانه زیبای کرخه که از وسط منطقه کرخه عبور می کند و جنگل های انبوه پناهگاه از آثار وپدیده های زیبای منطقه می باشد. از آثار مذهبی منطقه می توان امامزاده شچاخ در نزدیک محیط بانی حفاظتی هلوه را نام برد. تپه آپادانا و تپه اکروپل، قلعه شوش از بناهای تاریخی در شهرستان شوش در نزدیکی منطقه حفاظت شده کرخه هستند. مقبره حضرت دانیال نبی (ع) در شهرستان شوش از آثار مذهبی منطقه می باشد. به دلیل اعتقادات مذهبی بسیار عمیق مردم، امامزاده و سادات این منطقه از احترام بسیار زیاد برخوردارند بطوری که در ایام و مناسبت های مذهبی مردم با حضور بر مرقد سادات، اراده خود را به اهل بیت نشان می دهند. به دلیل نزدیکی منطقه به شهرستان شوش می توان از امکاناتی اقامتی در این شهرستان بهره برد.

وضعیت عمومی اقتصادی و اجتماعی
اکثر روستاهای پیرامون منطقه به گویش عربی تکلم می کنند گاومیش داری وکشاورزی از مشاغل عمده مردم منطقه می باشد در این منطقه زندگی بصورت طایفه ای می باشند وهر روستا عمدتا از یک یا چند طایفه وهرچند روستا از یک عشیره تشکیل شده است.

منبع : کویرها و بیابان های ایران