مدرسه خیرآباد بهبهان، در روستای خیرآباد و در مجاورت رودخانه خیرآباد واقع شده است. این قلعه مدرسه تنها مدرسه در دوران صفوی در خوزستان بوده است. یکی از منسجم ترین بناهای آموزشی این دوران می باشد که از لحاظ خوانایی، هیئت و هموزنی بنا، آجرکاری و فنون طاقزنی از جایگاه والایی برخوردار بوده است. بنای مدرسه خیرآباد بهبهان در سال ۱۰۸۹ هجری قمری در زمان حكومت شاه سليمان صفوی به دستور حسينعلی خان زنگنه والی بهبهان و كهگيلويه ساخته شد. به دلیل اين كه در اين مكان علوم دينی به طلاب آموزش داده می شد ، مدرسه خيرآباد نامیده شد. این اثر در تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۸۴۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه مدرسه خیرآباد بهبهان
مدرسه خیرآباد معروف به قلعه مدرسه در شهرستان بهبهان واقع شده است. حسین علی خان زنگنه فرزند شیخ علی خان زنگنه کرمانشاهی، وزیر دانشمند سلاطین صفوی با آنکه مردی صحراگرد و ایلاتی بود. از علوم رسمی زمان، به خصوص علم فقه آشنایی کامل داشت. وی برای ترویج علم و کمال، در کنار رودخانه خیرآباد مدرسه ای به وسعت ۹۹۴۳ مترمربع بنا کرد که از آجر پخته و گچ ساخته شده است. دارای طاق های کوتاه و بلند، مسجد، بازارچه، حجره برای معلمان، آشپزخانه و حیاط داخلی بود. که هم اکنون تنها بنای اصلی مدرسه باقی مانده و آثار بقیه بناها از بین رفته است.
معماری بنا
تاریخ بنای مدرسه را که با حروف ابجد و با عبارت «منزل علم و دانش است و ادب» نگاشته اند معادل ۱۰۸۹ هجری قمری است. این بنا به صورت چهار ایوان، حیاط مرکزی و حجره های اطراف آن است، همه پوشش ها به صورت طاق و قوس و چهار طرف بنا گنبد خانه دار که پوشش آنها به صورت دورچین و یا چهاربخشی است. مدرسه خیرآباد بهبهان با تبعیت از الگوی تاریخی و استفاده از عدد چهار، دارای چهار ضلع مساوی (پلان مربع در صورت تکامل)، چهار باغچه و چهار ایوان بوده که هر کدام از ایوانها به جز ایوان رو به قبله، دارای ورودی میباشد.
این موضوع بیانگر آنست که این مدرسه یا فضای عبادی آن کارکرد خصوصی نداشته و مورد استفاده عموم قرار میگرفت. به طور کلی مدرسه خیرآباد دارای یک حیاط مرکزی، چهار ایوانچه در نقاط تلاقی اضلاع و شش ایوانچه (حجره) در هر ضلع میباشد که در مرکز آنها یک ایوان بزرگ قرار دارد. بنای تاریخی قلعه مدرسه تا سال ۱۳۶۶ جزو استان کهگیلویه وبویراحمد شهرستان گچساران بوده است. ولی در تقسیمات کشوری جدید در محدوده استان خوزستان شهرستان بهبهان قرار گرفته است.
علمای مدرسه خیرآباد بهبهان
مدرسه علمیه خیرآباد از همان تأسیس تا سال های بعد، دارای اهمیت بود . جمعی از علما در آن به تدریس اشتغال داشتند و گروهی از فضلا از آن برخاستند. اشخاص به نامی چون آيت الله وحيد بهبهانی از اساتید اين مدرسه بوده اند. دانشمند نامی سید عبدالله جزایری، در تألیف خود به نام اجازه کبیر که در سال های ۱۱۶۸ هجری قمری نوشته است از فضلایی که با آنها ملاقات کرده از جمله آقا محمدرضا فرزند ملاهادی که فاضلی محقق و بلندپایه و مدرس بود، نام برده است.
در سال ۱۱۳۵ هجری قمری که علمای اخباری در بهبهان شهرت یافتند. آیت الله وحید بهبهانی از نجف اشرف به بهبهان عزیمت و ۳۰ سال را در این شهر اقامت داشت. وی به مباحثه و مبارزه علمی با علمای اخباری پرداخت، به گونه ای که این عالمان راه دیگری جز ترک بهبهان و اقامت در مدرسه خیرآباد نیافتند، از آن پس به قلعه مدرسه تغییر نام یافت.
مرمت و بازسازی
مرمت بنا که در سال ۱۳۸۲ آغاز و در سال ۱۳۸۷ به پایان رسید. شامل احداث حصار و ديوار دور بنا و محوطه آن بوده است. پی یابی و آواربرداری قسمت های فرو ریخته بنا، مرمت طاق های فرسوده، دوخت و دوز ترک ها، عایق و شیب بندی بام. کف سازی آجری حجره های داخلی و حیاط، محوطه سازی اطراف و نورپردازی بنا بوده است. با این اقدامات، قلعه مدرسه خیرآباد پس از چندین قرن از تولد خود، دوباره نفسی تازه کرده و در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
نحوه دسترسی
این مدرسه در جنوب شرقی شهرستان بهبهان، در ۲۵ کیلومتری مسیر راه بهبهان به شهرستان گچساران و در کنار رودخانه خیرآباد، در نزدیکی روستای خیرآباد واقع شده است.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.