قلعه جوشین ورزقان یا جوشون در ۲۶ کیلومتری غرب ورزقان به سوی جلفا و در ۶ کیلومتری روستای جوشین واقع شده است. راه دسترسی به این قلعه بسیار سخت و کوهستانی است و تنها راه ارتباطی آن یک گذر کوهستانی باریک است که فقط یک یا دو نفر میتوانند از آن با زحمت زیاد صعود نمایند. این قلعه کارکرد دفاعی داشته و از سنگ لاشه و ملاط گچ و آهک ساخته شده است. گفته میشود قدمت این قلعه به هزاره اول قبل از اسلام میرسد که در قرون اولیه اسلام تا قرن ششم هجری قمری کاربرد داشته است. در این قلعه سفالهایی متعلق به سدههای نخستین اسلامی یافت شده است. این اثر در تاریخ ۲۷ اسفند ماه سال ۱۳۸۶، با شماره ۲۲۵۴۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قدمت قلعه
قلعه جوشین در مرکز ناحیه تاریخی دیزمار ارسبارن و مابین روستای گال و جوشین به مرکزیت شهر باستانی خاروانا واقع شده است. منطقه باستانی است كه بیش از شش هزار سال قدمت دارد و گنجینه باستان شناسان به شمار می رود. آنچه از دل خاک آن بیرون آمده، ثابت كرده كه زندگی در این منطقه با دوران آغاز شهرنشینی در فلات مركزی ایران و بین النهرین همزمان است. در زمان حمله اعراب در زمان خلیفه دوم، قلعه جوشین مرکز مقاومت مردم قره داغ بوده است. و اعراب که بارها شکست خورده بودند، در نهایت با خدعه توانستند این قلعه را تسخیر کنند. در این قلعه اتاق هایی با سنگ و ملات آهک و گچ جهت زندگی افراد در بالای کوه تعبیه شده و حوضچه هایی جهت ذخیره آب در دامنه کوه ایجاد شده و آثار آن باقیست.
قلعه بر فراز کوهی است که سه طرف آنرا شیب های دیوار مانند احاطه کرده است . و تنها راه ارتباطی آن یک گذر کوهستانی تنگ است که فقط یک یا دو نفر می توانند به زحمت از آن بالا روند. به این علت نگاهبانی و دفاع از این قلعه حتی با تعدادی معدود هم ممکن بوده است.
ارتفاع این قلعه از پای کوه برای کوهنوردی چندان دشوار نیست اما برای صعود به این قلعه نیاز به مهارت های حرفه ای است. برای فتح قله جوشین باید لوازم فنی و صخره نوردی بهمراه داشت.
اشیا کشف شده
در لايه نگاری های صورت گرفته توسط تیم کاوش و باستان شناسی، آثار، اشيا و آويزهايی از دوره های مختلف تاريخی به دست آمده است . که قديمی ترين آنها سفال های مربوط به اواخر دوره نوسنگی يعنی حدود ۶۵۰۰ سال پيش است.سفال هایی مربوط به دوره های ساسانی، هخامنشی و عصرآهن، پيکرک های گلی و سفال های مفرغ قديم. درفش های استخوانی و ابزار سنگی، اجاق هايی مربوط به عصر مفرغ، سرنيزه های آهنی، اشيا و آويزهای مختلف مفرغی آثاری هستند که در اين تپه شناسایی شده و به دست آمده اند.
قلعه جوشین بر فراز یک کوه صخرهای در یک منطقه کوهستانی زیبا در شمال غربی شهر ورزقان واقع شده كه ارتفاع قله از سطح دریا در حدود ۱۸۰۰ متر است. پله های ورودی این قلعه از سنگ تراشیده شده و همینطور به قوت خود باقی ماندهاند، از بقایای قلعه دو صخره بزرگ در جناحین شرقی و غربی که احتمالاً برای دیدبانی استفاده می شده . حوضچه های حفر شده در داخل سنگ ها که برای ذخیره آب بکار می رفته است. تعدادی گودال های کوچک استوانه ای را نیز می توان نام برد که محل استقرار مشعل بوده. این قلعه در زمان قدیم یک مرکز فرماندهی و در پایین آن محل سکونت نیروهای دفاعی قرار داشته است.
در گذشته قلعه دارای یک آسیاب و سه استخر سنگی بوده که بطور کامل با دست تراشیده شده بودند. دره رود جوشین ارتفاعات رشته کوه پیرسقا را از ارتفاعات قلعه جوشین جدا کرده است. در گذشته گردنه صعب العبور گال در مجاورت قلعه جوشین عمدهترین مرکز تجمع راهزنان بوده است.
جاهای دیدنی اطراف قلعه
قلعه های علی بيگ و آغجه از ديگر آثار تاريخی منطقه خاروانا است.خاروانا از شهرهای قديمی ورزقان و منطقه «ديزمار» بوده و اوج شکوفايی آن به عهد سلجوقيان بر می گردد که به لحاظ قدمت طولانی، قلعه ها و آثار تاريخی بسياری را در خود گنجانده است.
نظر کاربران :
در توركي ميگن جوشون قالاسی اين قلعه اب انبار هاي بسيار زيبا و ديدني داره كه همگي با دست ساخته شدن