عمارت عزیزیه تهران

عمارت عزیزیه یا خانه ملیجک که ساختمان فعلی کتابخانه مجلس شورای اسلامی است با عنوان خانه اصلی ملیجک شناخته شده و یکی از بناهای تاریخی پایتخت محسوب می شود.عمارت ملیجک در محوطه و مجموعه بهارستان در تهران واقع شده است. تاریخ ساخت این عمارت، بر اساس خاطرات ملیجک، سال ۱۳۱۳ هجری قمری است. مجموعه بهارستان در کل متعلق به میرزا حسین خان سپهسالار بوده است و عمارت ملیجک اندرونی باغ سپهسالار است.

سپهسالار چون فرزندی نداشت املاک خود را وقف کرد و سرپرستی آنها را به ناصرالدین شاه سپرد (که از جمله موقوفات وی مسجد سپهسالار و مدرسه سپهسالار است). پس از فوت او عمارت بیرونی به مجلس شورای ملی اختصاص پیدا کرد و عمارت اندرونی در اختیار همسر او قمرالسلطنه قرار گرفت. پس از فوت قمرالسلطنه، عمارت اندرونی به تملک ناصرالدین شاه در آمد. ناصرالدین شاه اندرونی را از قمرالسلطنه خرید و بنابر روایتی دیگر، پس از فوت قمرالسلطنه، آنجا را به تملک خود درآورد.
به هر حال ناصرالدین شاه پس از مدتی مجموعه اندرونی سپهسالار را به ملیجک و همسر وی که دختر ناصرالدین شاه به نام اخترالدوله بوده می بخشد و این واقعه مربوط به ۷ رمضان ۱۳۰۹ هجری قمری می‌باشد که سال فوت قمرالسلطنه نیز همین بوده است. پس از اینکه مجموعه به عزیز السلطان (ملیجک) واگذار می‌شود، این مجموعه عزیزیه نام می‌گیرد.

آنچه که از خاطرات ملیجک به دست می‌آید، این است که یقیناً تا سال ۱۳۲۸ هجری قمری در آن مجموعه زندگی می‌کرده است و عمارت ملیجک و همچنین عمارات اندرونی سپهسالار متعلق به وی بوده است. بعدها به دلایلی، سید حسن مدرس به رئیس مجلس پیشنهاد می‌کند که مجلس، ملک عزیزیه را خریداری کند و چنین نیز می‌شود.
بین سالهای ۱۳۳۴ تا ۱۳۳۹ هجری قمری، ملیجک ملک را تخلیه کرده و به طور موقت در اختیار فردی به نام دکتر کردستانی قرار می‌دهد. بین سالهای ۱۳۴۱ هجری قمری (افتتاح مجلس چهارم) و ۱۳۴۴ هجری قمری (پایان مجلس پنجم) مجموعه عزیزیه به مجلس شورای ملی واگذار می‌شود. از سال ۱۳۳۰ هجری شمسی که مجلس سنا تشکیل می‌شود، عمارت ملیجک تبدیل به دفتر کار اولین رئیس مجلس سنا یعنی سید حسن تقی زاده می‌شود و جلسات سنا نیز در همان عمارت مجلس شورای ملی تشکیل می‌شده است. در همان زمان، قسمت جنوب شرقی این عمارت را تیغه کرده و به کتابخانه مجلس سنا اختصاص می‌دهند که توسط مجلس سنا، این تیغه‌ها برداشته می‌شود. این مطالب در اسناد حسابداری مجلس شورای ملی منعکس است.
قبل از کودتای ۲۸ مرداد، سپهبد فضل‌الله زاهدی در مجلس متحصن می‌شود و این ساختمان که در آن هنگام، ساختمان شماره ۵ مجلس نامیده می‌شد محل سکونت و کار سپهبد زاهدی بود.
این ساختمان تا اوایل انقلاب اسلامی ایران، تحت تصرف کمیسیون عرایض مجلس بود. بعد از انقلاب اسلامی عمارت در اختیار مسئولین کمیته امداد امام خمینی قرار می‌گیرد و افرادی مانند آقایان شفیعی، نیر و عسکراولادی در آنجا کار می‌کردند و زیرزمین عمارت به محل نگهداری اموال مصادره شده و نمازخانه اختصاص پیدا می‌کند.

دلیل این علاقه و محبت ناصرالدین شاه به این کودک چندان مشخص نیست. مهدیقلی خان مجدالدوله که به شاه بسیار نزدیک بود و حتی شاه را «تو» خطاب می‌کرد حکایت می‌کند که : «آن هنگام که ناصرالدین شاه دیوانه‌وار به عزیزالسلطان مهر می‌ورزید، روزی در خلوت به او گفتم تو که فرزندان و نوه‌های زیبا و دوست‌داشتنی بسیار داری چرا به کودکی زشت و زردرو و الکن دل بسته‌ای و با همه قدرت و وقار در مقابل او اختیار از کف نهاده‌ای؟ شاه از گوشه چشم زمانی در من نگریسته گفت: اگر جز تو هر کس این سؤال را از من کرده بود سخت مجازت می‌شد ولی به تو می‌گویم که خود نیز به راستی دلیل آن را نمی‌دانم. شاید از آنجا که می‌باید کسی بدون چند یا حداقل یک عیب نباشد خداوند مهرورزی به ملیجک را عیب من قرار داده و در محبتش بی اختیارم ساخته. بارها خواسته‌ام از خواستنش بگذرم ولی نه تنها نتوانسته‌ام از او دل برکنم بلکه بیشتر به وی مایل گشته‌ام».

آدرس : خیابان مصطفی خمینی – روبری میدان بهارستان – ساختمان کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

مسیر مترو ایستگاه مترو بهارستان واقع در خط دو مترو تهران در چند قدمی این عمارت تاریخی قرار دارد.

منبع : بزنیم بیرون