روستای الله ده

اَلَّدی کجاست؟

الَّدی alladi نام محلی و معروف روستایی ییلاقی و باستانی و بسیار قدیمی ست که در بخش اسالم شهرستان تالش واقع در استان گیلان قرار گرفته است.

این آبادی قدیمی محل سکونت گروهی از اهالی اسالم بوده که در اسالم به نام اَلَّه ایجallaeij یا اَلَّدجallad,j یعنی اهل اَلَّدی معروف بوده و هستند.

برای رسیدن به روستای اَلَّدی باید مسیر جاده اسالم به خلخال را بیش از چهل کیلومتر بپیمایید تا به یکی از آبادی های لَرزرِه larz,re یا چارَسو charasu برسید. سپس باید به طرف پایین جاده و به طرف روستای وَزبنَه vaz,b,na حرکت کنید. برای رسیدن به وَزبنَه اگر در لَرزرِه باشید باید به سمت جنوب بروید و اگر در چارسو باشید باید به سمت شرق حرکت کنید. به هر حال از هر دو مسیر بعد از طی حدود دو تا سه کیلومتر به وَزبنَه می رسید. البته مسیر لرزه به وزبنه کوتاه تر از مسیر چارسو به وزبنه است.اگر در چارسو باشید می توانید با اتومبیل تان به وزبنه برسید چون جاده ماشین رو دارد ولی اگر در لرزره باشید مجبور هستید با پای پیاده به طرف وزبنه بروید. یعنی باید از کِکَمَه دلَه kekamadela بگذرید و بعد به وزبنه برسید. از آن جا مسیرتان به طرف وزبنه به دو مسیر نسبتاً جدا از هم تبدیل می شود. یعنی ادامه راه ماشین رو یک مسیر است و طی سراشیبی با پای پیاده هم یک مسیر دیگر می شود.

۱) راه ماشین رو: با اتومبیل تان (البته نباید احتیاط را فراموش کنید) همان مسیری را که آمده اید حدود یک کیلومتر ادامه می دهید و به طرف آبادی دزدی قَلَه d,zdi ghala می روید. مسیر را تا خاندَمِرَه کَش khandamerekash یا همان جایی که به چراغَلی دوکون ch,raghali dukun معروف است می روید تا به جاده قدیمی و باستانی (روخون rukhun ) اسالم و پره سر به خلخال می رسید. مسیر را به طرف اَلَّدی می روید به اَلّدی می رسید(البته باید راهنما و بلد راه همراه تان باشد) ادامه مسیر تان از این جا به بعد کمی هموار و بعد کمی سراشیبی ست.

۲) راه غیر ماشین رو: بعد از رسیدن به وَزبنَه از هالی می پرسید که الّدی کجاست. البته اگر راهنما و بلد راه داشته باشید مشکلی نخواهید داشت. ولی اگر نداشته باشید بعد از اتمام خانه های وزبنه مستقیماً به طرف پایین حرکت می کنید. ته دره روستای اَلَّدی قرار دارد. درست در جایی که قله زیبا و بلند بَرزوکو barzuku به دره منتهی می شود. در این مسیر پس از گذشتن از بوکی زمی buki zami و مازوئَه ژییَهmazuwa jhiya به اَلّدی خواهید رسید.

البته هر دو راه در نزدیکی های مازوئَه ژییَه mazuwa jhiya به هم می رسند و در ادامه به الّدی ختم می شوند.

در روستای اَلَّدی در فصول سرد سال امروه فقط یک و یا حداکثر دو سه خانوار از چوپان های منطقه ساکن اند.ولی در فصول گرم سال حداکثر و در واقع فقط یک خانواده دو نفره یعنی یک پدر و یک پسر با نام های شعبانعلی جوانمرد(پدر) و علی که به رحمان و مولو معروف است ساکن اند. این پدر و پسر وفادارترین الدج های دنیا به روستای اَلّدی هستند که دوازده ماه سال را در آن جا ساکن اند.

اَلَّدی در گذشته ها
آن طور که پیران می گویند اَلّدی در گذشته ها دارای رونق زیادی بود. از آن جا که این روستا در مسیر گذر روخونی(راه بین ییلاق و جلگه که معمولاً از کنار رودخانه ای می گذرد) بود که مسیر تردد جمع زیادی از اهالی خلخال و روستاها و آبادی منطقه بود،در فصول مختلف جمعیت این روستا کم و زیاد می شد. می گویند اهالی خلخال در روزهای سه شنبه هر هفته که زمان برپایی بازار روزسه شنبه در پره سر بود،تا ظهر در آن جا خرید می کردند،و بعد از ظهر از آن جا حرکت می کردند و تا غروب خود را به یکی از کاروانسراهای مسیر راه یعنی (( اژدر )) می رساندند. شب را در آن جا می ماندند و صبح فردا حرکت می کردند و تا شب هنگام خود را به الّدی یا کمی بالاتر از آن جا یعنی مغازه(یا کاروانسرای) چراغعلی دوکون (چراغعلی عموی پدرم بود) که در جایی به نام خاندَمِرَکَش می رساندند. می گویند این کاروانسرا طویله ای داشت به طول سی متر که ترک های خلخال که مسافران مسیر بودند اسب ها و الاغ ها و قاطر های شان را در آن می بستند. گویند در برخی شب ها چنان مسافر در آن مغازه جمع می شد که کل طویله سی متری از چهارپایان شان پر می شد و تعدادی از چهارپایان باربر را در بیرون از ان جا و یا در طویله کوچک دیگری که تعبیه کرده بودند، می بستند. ترک ها شب هنگام در ان جا می ماندند و پذیرایی می شدند و فردای ان روز بعد از تسویه ی حساب های شان به سوی خلخال حرکت می کردند و بعد از گذر از گردنه الماس به خلخال می رسیدند. هنوز نام دره ای که از طرف ییلاق کِرمون به طرف پایین می اید معروف ترکی کَه ربار می باشد.
پدرم می گفت و از بسیاری دیگر از بستگان و دیگران هم شنیده ام که در گذشته ها ترک های زیادی در این مسیر و خصوصاً در قسمت های بین الَدی و الماس بر اثر سرما و برف و بوران می مردند و رفقای شان نمی توانستند جنازه های آن ها را با خود به خلخال ببرند. در نتیجه جسد های شان را یا رها می کردند و یا در زیر برف دفن می کردند . در هنگام بهار برخی از اهالی الدی و یا دیگر آبادی های اطراف با کندن قبر برای شان در همان نقطه دفن شان می کردند. من حتی برخی از آن ها را دیده ام.مسیر عبور کاروان ها هنوز هم معلوم است.