محققان رصدخانه ملی ایران، سایت گرگش را پس از یک مطالعه طولانی هشت ساله که در آن وضعیت آب و هوایی تمام کشور را مورد مطالعه قرار دادند انتخاب کردند. از آن زمان تا کنون فعالیت‌های بسیاری در طرح انجام شده اند از جمله احداث جاده اختصاصی ۱۱/۲ کیلومتری رصدخانه ملی که قله گرگش (قله گرگش در جنوب غربی کاشان واقع شده و ۳۶۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد، زمینی به شعاع ۲ کیلومتر به مرکز قله برای احداث رصدخانه ملی ایران اختصاص داده شد.)را به شبکه راه‌های جاده‌ای کشور متصل می کند. هم اکنون بخش ثابت ساختمان محفظه و ساختمان سرویس و لایه‌نشانی در سایت گرگش در حال ساخت هستند و طبق برنامه ریزی در سال ۱۳۹۸ پایان می‌یابند.رصدخانه ملی ایران هنوز کامل نشده و درحال ساخت می باشد .
در راستای نقش پیش بینی شده رصدخانه ملی ایران برای تبدیل به یک سکوی بین المللی علم نجوم، این رصدخانه میزبان امکانات رصدی مختلفی خواهد بود. نخست تلسکوپ اصلی، INO340 که تلسکوپ اپتیکی Ritchey-Chrétien با قطر ۳/۴ متر و میدان دید ۲۰ دقیقه قوس در کانال اصلی کاسیگرین است. وضوح تصویر این تلسکوپ بهتر از ۰/۵ ثانیه قوس (FWHM) در سراسر میدان است. برای تلسکوپ INO340 سه درگاه جانبی در نظر گرفته شده‌اند که هر کدام دارای میدان دید ۸ دقیقه قوسی می باشند و بدین ترتیب تلسکوپ می تواند به طور همزمان به چهار دستگاه علمی مجهز باشد. محدوده طول موجی تلسکوپ اصلی ۳۲۵ تا ۲۵۰۰ نانومتر است، هرچند در ابتدای کار بر روی محدوده نور مرئی تمرکز خواهد داشت. این رصدخانه همچنین به یک آرایه چند لنزی با میدان دید باز مجهز است که INOLA نام دارد. این آرایه برای مطالعه سیستم‌های با درخشندگی سطحی پایین و در طول موج های نور مرئی طراحی شده است. علاوه بر این، سایت گرگش یک پایشگاه خودکار دارد که شامل سه عنصر می باشد: پایشگاه خودکار دید نجومی (Auto DIMM)، دوربین دید ۳۶۰ درجه آسمان و ایستگاه هواشناسی.
ساخت تلسکوپ INO340
اصلی ترین فعالیت‌های طرح رصدخانه ملی ایران شامل طراحی، ساخت، نظارت و بهره‌برداری از تلسکوپ ۳/۴ متری INO340 و زیرساخت‌ها و ابزارهای آن می‌شوند. از جمله ابزارهای مکمل تلسکوپ اصلی می‌توان به حسگر جبهه موج، ردیاب خودکار، ابزار نور سنجی/تصویربرداری و طیف نگار اشاره کرد. انجام این مسئولیت‌ها در مرحله اول بر عهده تیم مدیریت و سپس با بخش‌های مختلف طرح از جمله تیم اپتیک، اپتیک فعال، مکانیک، سیستم کنترل تلسکوپ و تیم سایت گرگش است. تجهیز و نگهداری از زیرساخت‌های طرح خود یکی از مهمترین نکات حائز اهمیت است که می تواند بخش قابل توجهی از زمان و امکانات طرح را به خود اختصاص دهد. بخشی از زیرساخت‌های رصدخانه ملی عبارتند از ساختمان خدمات و لایه نشانی، جاده اختصاصی رصدخانه ملی، مجموعه رصدسرا و … .
توسعه فناوری
در کنار تیم اصلی متخصصان و مهندسین طرح که مستقیماً بر روی بخش‌های مختلف تلسکوپ INO340 متمرکز هستند، یکی از مهمترین بخش‌های پیشرو در مجموعه طرح رصدخانه ملی که نقش مؤثری در طراحی و اجرای زیرساخت‌های سخت افزاری و نرم افزاری طرح داشته است، تیم توسعه فناوری است. این گروه تا کنون با انجام پژوهش‌های گسترده و تلاش‌های نوآورانه به دستاوردهای ارزشمندی برای طرح رصدخانه ملی دست یافته است که از جمله می توان به طراحی و اجرای سامانه سنجش خودکار دید نجومی رصدخانه ملی (INO Auto DIMM) و همچنین طراحی و اجرای سامانه میدان دید باز INOLA که نخستین سامانه فعال رصدی در سایت رصدی گرگش است اشاره کرد. هر دوی این سامانه‌ها بصورت اتوماتیک از راه دور کنترل می شود.
آموزش و بسترسازی
از آنجا که این طرح، یک طرح ملی است و در چشم‌انداز خود اهدافی همچون تبدیل شدن به یک سکوی بین‌المللی علمی برای نجوم را دارد، یکی دیگر از فعالیت‌های مهم طرح، برنامه‌ریزی، بسترسازی و آموزش نجوم پایه برای عموم به خصوص نسل جوان است. یکی از مخاطبان اصلی این بخش ساکنان مناطق اطراف سایت رصدی گرگش هستند که شیوه زندگی آن‌ها و استفاده از منابعشان بطور مستقیم بر روی جریان کاری رصدخانه ملی تأثیر می‌گذارد. تا کنون حدود ۱۴۰۰ دانش‌آموز در ۲۲ مدرسه در مناطق شهری و روستاهای اطراف سایت گرگش در زمینه آشنایی پایه با علم نجوم و مشکلات حاصل از آلودگی نوری برای رصدخانه ملی آموزش داده شده‌اند. همچنین طرح رصدخانه ملی برای علاقه‌مندسازی عموم به علم نجوم در حال راه‌اندازی صفحات خود در فضای مجازی است.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.