حمام تاریخی خامنه

خامنه شهری تاریخی و از توابع شهرستان شبستر می باشد ، شهرستان شبستر با وسعت ۲۶۲۹ کیلومترمربع در غرب استان آذربایجان شرقی قراردارد. این شهرستان با قرار گرفتن در شاهراه ارتباطی و تاریخی ری به تبریز ، خوی و استانبول از دیرباز جزو مناطق مهم آذربایجان بوده است . تاثیر فرهنگی بزرگان برخاسته از خامنه و شبستر همواره بر جامعه فرهنگی منطقه و ایران سازنده بوده است .
شهر خامنه در شش کیلومتری شمال غربی مرکز شهرستان شبستر واقع شده است ، حمام تاریخی خامنه و مسجد میرپنج دو اثر تاریخی و معماری این شهر محسوب می شوند.
حمام تاریخی خامنه دارای ۸۰۰متر مربع عرصه و ۳۸۰ متر مربع اعیانی می باشد ، پس از ورود به هشتی ، و پایین رفتن از ۱۸ پله وارد سربینه هشت ضلعی حمام می شویم یک حوض سنگی در وسط سربینه خودنمایی می کند ، در پیرامون سربینه هشت ضلعی حمام سکوهای مرمرین آن ، نظرها را به خود جلب می کند . سقف گنبدی شکل به ارتفاع ۶ متر با کاربندی های گچی از دیگر تزئینات معماری حمام خامنه محسوب می شود .
این بنای تاریخی در سال ۱۳۷۶ توسط شهرداری خامنه تملک و جهت مرمت در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفته و متعاقبا عملیات استحکام بخشی ، مرمت و تغییر کاربری توسط سازمان میراث فرهنگی به اجرا درآمد .
حمام خامنه تحت شماره ۱۹۵۷۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و پس از پایان عملیات مرمت و تجهیز آن در سال ۱۳۸۶ به عنوان (( موزه هدایای خامنه )) در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۸۶ همزمان با روز جهانی موزه توسط دکتر حسین جعفری معاونت محترم سازمان میراث فرهنگی کشور و مقامات استانی و شهرستانی افتتاح شد
توضیح قسمت های مختلف موزه هدایا
بعد از ورود از درب چوبی موزه که با ((گل میخ )) های مربوط به دوران قاجاریه تزئین بافته است از درب سمت چپ وارد کتابخانه موزه می شویم در این قسمت کتابهای مربوط به تاریخ ایران و اسلام و همچنین عکس هایی از بازسازی موزه هدایا در مدت ۱۰ سال مرمت آن در معرض دید قرار گرفته است
در روی دیوار پله های منتهی به هشتی حمام نقشه ایران مربوط به ۲۳۰۰ سال قبل ایران که از دانشگاه آتن توسط مهندس احمد عظیمی نژاد خریداری شده است نگهداری می شود این نقشه یکی از معتبرترین اسناد (( خلیج فارس)) است که در موزه هدایای خامنه نگهداری می شود علاوه بر این تابلوی باارزش در این قسمت عکس های شخصیت های شهر خامنه وتصاویری از مکان های دیدنی شهر خامنه به چشم می خورد .
در قسمت هشتی و بر روی چهار سکوی مرمرین آن هدایای دوران نخست وزیری مهندس میر حسین موسوی که از سال ۱۳۶۰ به بعد هدیه گرفته است نگهداری می شود از شاخص ترین وسایل این قسمت می توان به : کلید طلای شهر توکیو – سکه های نقره سازمان ملل متحد – جعبه نقره ای هدیه نخست وزیر ایتالیا – یادبود پارلمپیک ۱۹۸۶ سئول – سکه یادبود هدیه رئیس جمهور برزیل – ماکت طلایی قدس هدیه یاسر عرفات – سینی منقش هدیه مسلمانان چین و وان یکاد مرمرین هدیه وزیر خارجه پاکستان -¬¬¬ شتر های سرامیکی هدیه کشور چین –تابلوهای صدفی و سرویس نقره اشاره کرد
یک راهرو ارتباطی به ارتفاع ۱۸۰ سانتی متر سربینه حمام را به گرم خانه حمام متصل می کند قبل از رسیدن به گرم خانه به قسمت مردم شناسی می رسیم
ازجمله وسایلی که در این قسمت می توان مشاهده کرد عبارتند از : سنگ قبر های مربوط به ۳۰۰ سال قبل که از قبرستان قدیمی شهر بدست آمده اند و لباس های محلی – وسایل آشپزخانه قدیمی و وسایل ریسندگی و باغبانی و همچنین گواهینامه دوچرخه ،پایان خدمت و گذرنامه مربوط به سال ۱۳۲۰ شمسی اشاره کرد
در این قسمت از چند فسیل مرجان دریایی که از شهر خامنه بدست آمده است نگهداری می شود این فسیل ها نماینگر این مطلب است که در زمانی در حدود ۲ میلیون سال قبل شهر خامنه جزئی از یک دریای بزرگ بوده است

بعد از گذشتن از قسمت مردم شناسی وارد گرم خانه حمام می شویم در این قسمت هدایا نخست وزیری مهندس میر حسین موسوی نگهداری می شود از جمله این وسایل می توان به قالیچه آرم جمهوری اسلامی ایران هدیه هنرستان هنرهای زیبای اصفهان – شمشیر طلایی و خنجر نقره ای اهدایی وزیر تجارت عمان – دومین اسکناس ۲۰۰۰ ریالی ایران هدیه بانک مرکزی – تندیس چوبی هدیه کشور سوریه – آرم شهربانی هدیه رئیس شهربانی کشور – تابلو سوزن دوزی – مینا کاری روی چوب – بشقاب بلوری با عکس پل یوکوهاما – شکلات خوری هدیه کشور یونان – بشقاب صدفی هدیه سفارت ایران در مانیل – تابلوی چوبی هدیه سفارت ایران
در غنا – تابلو نقاشی با پنبه مسجد شهید مطهری تهران هدیه کشور ارمنستان اشاره کرد
در سمت راست گرمخانه اربابی حمام قرار گرفته که در زمان قاجاریه محل استحمام میهمانان حکومتی بود و در کاربری جدید محل نمایشگاهی در موزه هدایای خامنه را شامل می شود .
بعد از گذشتن از اربابی وارد خزینه آب گرم حمام می شویم در این قسمت هدایای و وسایل حسین خان میرپنجه سردار توپخانه مظفرالدین شاه قاجار نگهداری می شود
حسین خان میرپنجه در سال ۱۳۱۷ قمری توسط مظفرالدین شاه قاجار به درجه سرداری منصوب شد و محل ماموریت وی شهر خامنه تعیین شد.
وسایل و هدایای وی در مسجد میرپنج خامنه نگهداری می شد که بعد از افتتاح به موزه هدایای خامنه منتقل شد و در معرض دید قرار گرفت از جمله وسایل این قسمت می توان به : حکم سرداری حسین خان که در سال ۱۳۱۷ قمری نوشته و به تائید مظفرالدین شاه رسیده است و همچنین به شمشیر مربوط به سال ۱۲۷۴ قمری که توسط سرداری به نام غلام نظام به او هدیه شده است .کشکول ، کلاه نمدی و تبرزین ، سپری از پوست کرگدن ، شیپور جنگ و کلاه جنگی حسین خان از دیگر وسایل این قسمت است .
بعد از خزینه آب گرم وارد خزینه آب سرد حمام می شویم
بعد از افتتاح موزه هدایای خامنه و اهداء اسناد توسط مردم به موزه تصمیم گرفته شد قسمتی با عنوان اسناد در موزه ایجاد شود به همین منظوراین اسناد در خزینه آب سرد حمام نگهداری می شود از جمله این اسناد می توان به سند منزل شیخ محمد خیابانی که در شهر خامنه است اشاره کرد در این سند که بعد از ترور شیخ محمد خیابانی در تبریز نگاشته شده است همسهر شیخ محمد (( خیرالنساء خانم )) خانه مذکور را به قیمت ۲۰۶ تومان قران جدیدالضرب سلطانی به خانواده احمدیان خامنه می فروشدوحاج مسعود احمدیان این سند را در سال ۱۳۸۶ به موزه هدایای خامنه اهدا کرده است در این سند نام فرزندان شیخ
محمد نیز ثبت شده است
دستخط این سند متعلق به مجتهد بزرگوار وپدر محترم مقام معظم رهبری حضرت آیت الله حاج سید جواد خامنه ای است .
از دیگر اسناد این قسمت سند ازدواج کربلای صادق خان خامنه می باشد
صادق خان خامنه از مبارزین دوران مشروطه و یکی از آموزگاران تیراندازی به سربازان مشروطه بود وی در سال ۱۳۱۷ قمری با ساره خانم توپچی خامنه ازدواج می کند. سند این ازدواج در این قسمت قرار دارد
عکسی از آموزش تیراندازی به سربازان مشروطه نیز که توسط صادق خان انجام می شود و به سال ۱۳۲۶ قمری مربوط می شود نیز در کنار سند ازدواج وی قرار گرفته است
یکی دیگر از اسناد جالب توجه این قسمت سند وکالت نامه مردم شهر خامنه در سال ۱۳۱۲ شمسی به معتمدین شهر جهت خرید شهر از ارباب وقت (( نظام الدله رفیعی )) است آن چنان که در این اسناد آمده است شهر خامنه به مبلغ ۱۱۰۰۰ تومان از نظام الدوله رفیعی خریداری می شود و در سال ۱۳۱۵ شمسی خامنه به شهر تبدیل می شود
سند دیوانخانه (( دادگستری )) خامنه که متعلق به سال ۱۲۵۱ قمری است از دیگر اسناد جالب توجه این قسمت است
در ضمن یک نقاشی که در سبک سوررئال و با استفاده از تکنیک رنگ پوستر و حرارت توسط مهندس میرحسین موسوی کشیده شده است و وقایع روز عاشورا را بیان می کند در این قسمت نگهداری می شود
در بخش دیگر موزه اسناد مدرسه معرفت خامنه نگهداری می شود
مدرسه معرفت خامنه در سال ۱۳۱۷ قمری به همت حاج اسدالله معرفت خامنه ای در شهر خامنه بنا نهاده شده است و دومین مدرسه نوین ایران بعد از مدرسه رشیدیه تبریز محسوب می شود و به دلیل اینکه این مدرسه تا به امروز تعطیل و تخریب نشده است اولین مدرسه نوین مستمر ایران نیز نامیده می شود
عکس فارغ التحصیلان مدرسه معرفت از سال ۱۳۱۲ به بعد همراه با معدلشان در چند آلبوم آماده و در معرض دید قرار گرفته همچنین عکس معلمین مدرسه از بدو تاسیس تا سال ۱۳۵۰ در یک آلبوم قرار دارد
عکس های دسته جمعی این مدرسه از سال ۱۳۲۰ قمری به بعد نیز یکی از جالب ترین و تماشایی ترین عکس های این مجموعه با ارزش را شامل می شوند
علاوه بر عکس ها اسناد این مدرسه نیز برجای مانده است که از جمله آنها که در این قسمت به نمایش گذاشته شده است می توان به :
اصل نظامنامه مدرسه معرفت خامنه که مهمترین سند این مدرسه محسوب می شود که متن کامل نظامنامه در قسمت مدرسه معرفت آورده شده است
اسناد قرار داد معلمان مدرسه برگه های امتحانی – برگ ورود به جلسه – بلیط های آفرین و ورقه های امتیاز مربوط به سال ۱۳۲۲ قمری همچنین عکسهایی از نودمین سالگرد تاسیس مدرسه معرفت را می توانید در این قسمت مشاهده فرمائید
در بخش پایانی حمام تاریخی خامنه تفنگ های سر پر – سرنیزه های مربوط به جنگ جهانی دوم – سپر از جنس پوست کرگدن سماور های مربوط به دوران نیکای روسیه و دوربین عکاسی مربوط به ۷۰ سال قبل به نمایش گذاشته شده است
سرکار خانم اشرف باباخانی و همسر محترمشان جناب آقای حسن شفیعی در سال ۱۳۸۷ در یک اقدام خیر خواهانه ۲۴۵ متر مربع زمین را به عنوان کمک به توسعه موزه به موزه هدایای خامنه هبه نمودند که اینک این زمین با تزئینات سنتی به عنوان حیاط موزه هدایا خامنه مورد استفاده قرارمی گیرد .