جشن زغال‌اخته

چندهفته‌ای است که زغال اخته هم به جمع میوه‌های تابستانی اضافه شده. میوه‌ای که تولید کننده عمده‌‍‌اش استان قزوین است. چند روز پیش خبرگزاریها خبر از رسمی دادند که قرار است در روستای هیر استان قزوین برگزار شود: جشن زغا‎ل اخته. اهالی روستا روز ۱۱ شهریور همزمان با برداشت زغال‌اخته جشن شکرگزاری می‌گیرند، ساز می‌زنند و برنامه اجرا می‌کنند و به مهمانان زغال اخته می‌دهند. همین خبر چنان شوری به وجود آورد که بلافاصله تورهایی به مقصد هیر شروع به ثبت نام کردند. این اتفاق نشان داد برای رونق گردشگری کارهای پیچیده لازم نیست. در خیلی از کشورها جشن‌ها و رسم‌های متنوعی با موضوعیت میوه برگزار می‌شود و حالا که ایران اینهمه در تولید میوه غنی است بهتر است برای مشتاق کردن مردم به سفر از آنها بهره بگیرد. این کار به افزایش نشاط ملی هم کمک می‎کند. قبول ندارید؟

زغال اخته از محبوب‌ترین میوه‌هاست و به دلیل اینکه میوه چندان ماندگاری نیست و تولید انبوه نمی‌شود گران هم هست و چندان نمی‌شود به خرید کیلویی آن فکر کرد و معمولاً در حد یک سیر و دو سیر خریداری می‌شود. تا چشم به هم بزنی فصلش آمده و رفته.

هیر، روستایی در ۷۰ کیلومتری شمال قزوین و قطب تولید زغال‌اخته است و در سالهای پربار بالغ بر ۲۰۰ تن زغال اخته از باغ‌های این روستا به سراسر کشور ارسال می‌شود. یعنی ۱۱ شهریور قرار است چند تن زغال اخته را یکجا ببینیم. چشممان عادت ندارد.

زغال اخته این روستا مرغوب‌ترین زغال اخته در کشور به شمار می‌آید و شاید به همین علت متولی جشن زغال اخته است. گرچه پیش از این در کلیبر (ناحیه‌ای در استان آذربایجان شرقی و نزدیکی تبریز) تلاش‌هایی برای برگزاری جشنواره زغال اخته صورت گرفته. کلیبر، به خاطر قرار گرفتن در میان کوه‌های بلند، دارای آب و هوای خاصی است که مشخصا برای بار آوری زغال اخته مناسب است و حتا گفته‌اند زغال اخته سمبلی از هویت کلیبر است.

علاوه بر میوه چوب این درخت هم از محبوبیت زیادی برخوردار است. برخلاف چوب‌های دیگر در اب غوطه‌ور نمی‌شود و از آن در ساخت دست ابزار و قطعات ماشین استفاده می‌کنند. در گذشته با این چوب اسلحه و نیزه و کمان هم می‌ساختند. در سالهای گذشته چوبدستی‌های تهیه شده از درخت زغال اخته بصورت عمده در شهر اهر معامله می‌شد. از آنجا که اغلب این چوب‌ها از جنگلهای ارسباران می‌آمد، دولت برای حفاظت از محیط زیست خرید و فروش اینگونه چوب دستی‌ها را محدود کرده است.