تیمچه اکبریان که الان به سفره خانه سنتی طهرون قدیم تغییر نام داده‌است از قدیمی‌ترین تیمچه‌های تهران است که در محله قدیمی اودلاجان قرار دارد. جالبه بدانید این بنا با قدمت ۲۶۰ سال اولین بانک و صرافی ایران است. به نقل از اصغر شعرباف قدمت تیمچه اکبریان به دوران قاجار برمی‌گردد و به عصر فتحعلیشاه قاجار نسبت می‌دهد و توسط داود کلیمی با کاربری بانک تا اوایل انقلاب استفاده میشد.نحوه کار بانک به این صورت بود که مردم اجناسی را که برای گرو می‌آوردند و به امانت در بانک قرار می‌دادند، از طریق سوراخی در کف طبقه همکف و در مجاورت دیوار، به صورت مخفیانه و دور از دید مردم، به زیر زمین انتقال می‌دادند.
تیمچه اکبریان در قسمت غربی چهار طبقه و در قسمت شرقی دارای سه طبقه است. وقتی از ورودی وارد فضای هشت ضلعی اصلی می‌شویم با یک حوض مستطلیلی که از شمال تا جنوب کشیده شده است، رو به رو می‌شویم. در طبقه اول و همکف اتاق‌های کوچک وجود دارد که حجره هم گفته میشد و از آنها به عنوان بانک استفاده میشد. ساختمان تیمچه اکبریان را به صورت قرینه ساخته‌اند. دو سالن در شمال و جنوب و حجره‌ها در دو طرف این اتاق‌های بزرگ این معماری قرینه را وفور نشان می‌دهد.
فهرست
تاریخچه تیمچه اکبریان
بنای تیمچه اکبریان مربوط به دوره حکومت قاجاریه است. این بنا هم‌زمان با دومین سال حکومت آغامحمدخان قاجار، سرسلسله قاجاریه در تاریخ ۱۱۵۳ هجری شمسی ساخته شد. تیمچه ابتدا ازسوی کلیمی‌ها به صنوف صراف‌ها و زرگرها اختصاص داده شد و در سال ۱۱۷۱ هجری شمسی هم‌زمان با دومین سال حکومت فتحعلیشاه قاجار، به اولین بانک رهنی ایران تغییر کاربری داد. این بنا به‌مدیریت داوود کلیمی با همین کاربری تا اوایل انقلاب دایر بود. اجناسی که مردم برای امانت در بانک قرار می‌دادند، ازطریق سوراخی در کف طبقه همکف و در مجاورت دیوار، به‌صورت مخفیانه و دور از دید مردم، به زیرزمین انتقال داده میشد. این بنا در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. طی مرمتی که در سال ۱۳۹۰ هجری‌شمسی با هزینه شخصی انجام گرفته، به سفره‌خانه سنتی تغییر کاربری داده و تا امروز با این کاربری برقرار است.
معماری
تیمچه اکبریان زیربنایی به مساحت ۵۵۰ مترمربع و چهار اشکوب دارد. در قسمت غربی، سه اشکوب در قسمت شمالی و جنوبی است. ابتدای ورود، در چوبى و بزرگ با کنده‌کارى هنرمندانه چشم را می‌نوازد. پس از گذر از ورودی، با فضای هشت ضلعی اصلی با معماری کاملا قرینه مواجه می‌شویم. بنا در قسمت جنوبی و شمالى دو سالن بزرگ دارد و در اضلاع شرقی و غربی آن، اتاق یا حجرههای کوچکى قرار دارند. وجه تمایز قسمت شرقى و غربى این است که اتاق‌هاى ضلع شرقى به هم راه داشته‌اند؛ یعنی هر اتاق دو در داشته که ارتباط را با سایر اتاق‌های مجاور برقرار می‌کرد. بنابراین غلام می‌توانسته به تمام اتاق‌ها دسترسی داشته باشد و به‌همین دلیل این فضا به غلام‌گردشی معروف است.
فضای صحن اصلى هشت ضلعى است. حوض بزرگ آبی رنگی که از شمال تا جنوب کشیده شده نیز وسط آن قرار دارد. حجرههای طبقه فوقانی با راهرویی باریک و نرده‌های چوبی به هم راه پیدا می‌کنند. اگر کنار نرده‌ها بایستید و به پایین نگاه کنید، به‌خوبی می‌توانید فضای کل تیمچه را از نظر بگذرانید. حجره‌ها و ایوان‌های هر دو طبقه به‌صورت قرینه اطراف فضای زیر گنبد قرار دارند و سقف گنبدی شکل نیز از همان طبقه همکف بنا پیدا است. بنا زیرزمین، آب‌انبار، طبقه همکف و اول دارد. تزیینات ساختمان نیز شامل آجرکاری، در و پنجرههای چوبی و شیشه‌های رنگی است.
سفره‌خانه سنتی طهرون قدیم
فضای سفره‌خانه آرام و دنج است. در هر طبقه اتاق یا حجرههای کوچک با ظرفیت دو تا پنج نفر وجود دارد. طبقه بالای ساختمان تیمچه اکبریان دو اتاق بزرگ با ظرفیت ۲۰ نفر نیز قرار دارد. تزیینات هر اتاق شامل تخت با فرش لاکی‌رنگ، پشتی تکیه داده شده به دیوار، ظروف قدیمی روی طاقچه، تابلوهای قدیمی و… است. هر حجره یک در با شیشه‌های رنگی دارد که به زیبایی هرچه بیشتر آن کمک می‌کند. داخل برخی حجره‌ها پنجرههای کوچک چوبی نیز وجود دارد. حوض آبی‌رنگ وسط تیمچه میزبان ماهی‌های سرخ رنگی است که رقص‌کنان سراسر حوض به جلوه‌گری مشغول هستند. دو عدد ویترین شیشه‌ای دو طرف حوض قرار گرفته‌اند که جایگاه ظروف قدیمی و عتیقه‌اند و دیدن هرکدام جذابیت خاص خودش را دارد.
از حجره بزرگ ضلع شمالی طبقه همکف نیز حتما دیدن کنید؛ این بخش به‌تنهایی شبیه به موزه گذر زمان است. شاید همان لحظه پیرمرد صاحب سفره‌خانه را هم ببینید که با دقت هرچه‌تمام‌تر گوشت و دنبه را وزن می‌کند؛ طوری که مو لای درزش نمی‌رود. در تیمچه اکبریان کسب روزی حلال که مرام قدیمی‌ها بوده است، هنوز پیدا می‌شود.
شاید تنوع غذاهای این سفره‌خانه به‌اندازه سایر رستوران‌های معروف بازار نباشد و تنها به دیزی، کشک‌بادمجان و چای کفایت کند،؛ اما ساعتی نشستن در این فضای خاص و دنج آن‌هم در مقایسه با رستوران‌های بازار و صف طویل مردم، خالی از لطف نیست. پیشنهاد میکنم خوردن لذیذترین دیزی بازار آن هم در قدیمی‌ترین تیمچه تهران را حداقل یک بار تجربه کنید. دیزی همراه با نان‌سنگک تازه، سبزی‌خوردن و پیاز سرو می‌شود و در صورت تمایل می‌توانید سایر مخلفات مثل ترشی، دوغ و… را هم سفارش دهید. چای دبش خوش‌رنگ نیز در استکان کمرباریک همراه با نبات در این سفره‌خانه وجود دارد.
نحوه دسترسی به تیمچه اکبریان ( سفره خانه سنتی طهرون قدیم )
آدرس :خیابان پانزده خرداد، مقابل بازار آهنگران، داخل بازارچه عودلاجان، مقابل کوچه حکیم، پلاک ۸۲
نظر کاربران :
سلام
من و دوستانمون خیلی وقت بود میخواستیم از این مکان تاریخی دیدن کنیم و دیزی های معروفش رو امتحان کنیم. بالاخره دیروز رفتیم . بنای زیبای تاریخی و حوض باصفا ..برخورد پرسنل هم که همه سن بالا بودن خیلی گرم و صمیمی بود..ولی یک سری مواردی رو دیدیم که اصلا انتظار نداشتیم.
در مورد فضا ، میشد خیلی بهتر بهش رسیدگی بشه.. فرش روی تختها کثیف ، محیط خجره پر آشغال و خاک بود.
در مورد دیزی: نان بیات ، پیازی که معلوم بود خیلی وقته پوست گرفته شده و چاقو خورده، در صورتی که پیاز باید موقع مصرف بریده شه و اضافش نگهداری نشه.
بعد از دیزی چای سفارش دادیم که متاسفانه در کمال تعجب برامون چای کیسه ای در قوری آوردن . در همچین مکانی انتظار چای دمی داشتیم.
در کل فکر کنم تنها بخاطر تاریخی بودن بنا هست هست که مراجع زیاد داره و من فکر میکنم برای یکبار دیدن بنا رفتنش خوبه ولی جاهای بهتری برای دیزی و چای با کیفیت بهتر و قیمت مناسبتر در همون اطراف میشه پیدا کرد.