تنگ زندان ، دره ای در میان کوههای مرتفع زاگرس

تنگ زندان ، دره ای در میان کوههای مرتفع زاگرس می باشد که در استان چهار محال و بختیاری واقع است. منطقه حفاظت شده سبزکوه با مساحت ۵۴ هزار و ۲۹۱ هکتار در چهارمحال و بختیاری واقع شده است .دره تنگ زندان سبزکوه در این منطقه یکی از مرتفع ترین و خشن ترین کوه های این استان بین شهرستان های اردل، لردگان و بروجن قرار دارد و دارای چشم اندازهای طبیعی، مرتعی، جنگلی و کوهستانی است . به دلیل شیب زیاد و نبود راه مالرو، که حتی اجازه ورود به عشایر را نمی دهد شاید تنها نقطه بکر استان باشد. این دره زیبا حدود ۱۰ آبشار مرتفع را در دل خود جای داده است که آبشارهای آتشگاه ، دره عشق ، تونل کوهرنگ و تنگ زندان از مهم ترین و زیباترین آنها هستند.

تنگ زندان مجموعه ای زیبا از کوهستان ،‌آبشار ، جریان آب ،گیاهان خودرو و حیات وحش است .آبشار ۱۰۰ متری تنگ زندان با هشت آبشار کوچک در شمال منطقه حفاظت شده سبزکوه قراردارد که بزرگترین آبشار ایران بوده و در بین بومی های منطقه به آبشار کرودی کن معروف است که پس از سرازیر شدن از دل صخره در نهایت به رودخانه سبزکوه می ریزد و در ادامه به رودخانه کره بس می پیوندد.

تنگ زندان پر از آبشار و حوضچه است که یکی پس از دیگری پیش روی شما قرار می گیرند و عبور از آنها نیازمند فن سنگ نوردی و تجهیزات کافی است.گذر خط گسله از لبه دامنه جنوبی تا جنوب غربی کوهستان هزار دره و بریدگی رودخانه کره بس در پای آن سبب گردیده شیب این دامنه بسیار تند و در بسیاری از قسمت ها به صورت دیواره ها، پرتگاه ها و صخره های سترگ رخ بنماید، به همین خاطر صعود از دامنه های جنوبی بسیار مشکل و فنی بوده، اما توان طبیعی بسیار مناسبی را برای ماجراجویان ماهر و خبره فراهم می کند. دامنه های شمالی این کوهستان شیب ملایم تر دارند و مسیر مناسب برای صعود عمومی از این بخش انجام می گیرد.

پوشش گیاهی

منطقه حفاظت شده سبز کوه و همچنین سایر نقاط این منطقه از سلسله جبال زاگرس بسیار ناهموار است و مراتع آن بیشتر در بخش های مرتفع منطقه قرار گرفته اند. بالغ بر ۲۷۲ گونه گیاهی از ۵۰ خانواده و ۱۷۴ جنس در منطقه شناسائی شده است.

زیست جانوری

پوشش گیاهی متنوع منطقه حفاظت شده سبز کوه به نوبه خود زیستگاههای مختلفی را برای انواع جانوران وحشی در کنار توپوگرافی، اقلیم و منابع آبی فراهم ساخته که حدود ۲۴ گونه پستاندار، ۲۱ گونه خزنده، ۴ گونه دوزیست و ۱۲ گونه ماهی را در خود جای داده است. تعداد این گونه ها از این میزان نیز بیشتر است که با توجه به شرایط سخت طبیعی منطقه، تنها گونه های برجسته قابل شناسایی بوده اند. گونه هایی مثل انواع چکاوك، انواع گنجشک، کل و بز، پلنگ، گربه وحشی، جغد کوچک، کفتار، هدهد، راسو، کبوتر چاهی، رودك، کبوتر کوهپایه ای، خرس قهوه ای، کبک، سنجاب ایرانی، کبک دری، روباه، تیهو، شغال، دلیجه، پایکا، عقاب طلائی، خفاشها، جی جاق، تشی، سارگپه، شنگ، کلاغ ابلق، خارپشت، زاغی، گراز، کلاغ نوك قرمز، خرگوش، کلاغ نوك زرد، گرگ، مار جعفری، مار پلنگی، انواع مارمولک، انواع لاك پشت، مار قیطانی، شترمار، افعی، تیر مار در منطقه حفاظت شده سبز کوه زندگی می کنند.

بهترین فصل سفر به این منطقه از اردیبهشت تا مرداد ماه می باشد و در این زمان خصوصا در بهار ، طبیعت آن بسیار زیباتر و خطرات آن بسیار کمتر است. در ماههای دیگر سال سرما یا گرمای شدید ، کمبود آب در منطقه، کوتاه بودن طول روز خصوصا در زمستان ، احتمال گم کردن راه و نشانه ها ، خطر ریزش سنگ و سنگریزه هنگام نا آرامی آسمان ، همگی دلیل بر نامناسب بودن زمان اجراست.

نحوه دسترسی به تنگ زندان

مسیر ۱ که به ترتیب از فرخ شهر ، بروجن ، گندمان ، گردنه مروارید در جاده لردگان ،کنارک صفلی و منارک علیا ، مورچگان و وستگان گذشته و مسیر ۲ که به ترتیب از شهرک ، طاقانک ، شمس آباد ، خراجی ، شلمزار ، گهرو و…..می گذرد .. پس از گذر از روستاها جاده خاکی می شود . در نهایت هر دو مسیر در جاده خاکی به هم پیوسته یکی می شوند . جاده را ادامه می دهیم تا جایی که باید از میان رود خانه ای که در تابستان کم آب یا خشک است عبور کنیم و از میان باغات سیب روبه روی جاده که روی یک تپه هستند رد شویم.هم‌چنین یک نکته ای که باید در نظرگرفت این است که وقتی به اخرین روستا که وستگان است رسیدیم نزدیک به آخر آبادی وقبل از پل درست در کنار آخرین خانه آبادی جاده خاکی سمت چپ ما وجود دارد که باید وارد آن شویم وجاده خاکی را ادامه دهیم.

در ۱۸ کیلومتری روستای وستگان که در جاده خاکی پیموده می شود سمت چپ ما یک تابلوی زرد رنگ و جود دارد که روی آن نوشته شده (منطقه حفاظت شده سبزه کوه) در کنار این تابلو یک راه به سمت چپ می رود که از اینجا ۲۳ کیلومتر تا آخرین جایی که ماشین رو است مسافت داریم . حدودا یک کیلومتر که جلوتر برویم تعاونی روستائی عشایری نشان دیگری برای مسیریابی صحیح است .بعد از گذشتن از تعاونی حدود ۵ دقیقه یک چشمه در سمت چپ ما وجود دارد. از منطقه عشایری چهارطاق نیز عبور می کنیم. در این مسیر و بیشتر در آخر مسیر راه های انحرافی وجود دارد که مسیر ماشینهای عشایری است . باید فقط در مسیر اصلی حرکت کرد و در دو راهی ها به سمت راست می رویم تا جایی که مسیر تمام شود. این آخرین جایی است که ماشین می تواند تردد کند.

توجه: این منطقه بسیار صعب العبور است و نیاز به امکانات فنی و راهنمای محلی دارد. همراه بردن کودکان، سالمندان و زنان باردار به هیچ عنوان توصیه نمیگردد.

سایر اطلاعات مورد نیاز

امکان استفاده از باربران محلی: نیسان در منطقه موجود است.
نزدیکترین شهر یا شهرها: بروجن، گندمان
پمپ بنزین و پاسگاه های بین راه: پمپ بنزین گندمان و برای برگشت پمپ بنزین سه راهی لردگان – بروجن
نزدیکترین مراکز امدادی و درمانی: گندمان
امکانات رفاهی و تفریحی: چشمه مادر و دختر در گندمان

توصیه ها

همراه شدن با گروهی که این مسیر را قبلا با موفقیت طی کرده اند ضروری است.
برای طی مسیر در تنگ زندان باید تیم کاملا فنی و مجهز به وسایل سنگ نوردی باشد.
اگر قصد برگشت از مسیر معدن را دارید آب زیاد نیاز است.
برای ادامه مسیر جریان آب تمام افراد باید شنا بلد باشند.
آنتن دهی فقط در روستای معدن امکان پذیر است. در تنگ امکان آنتن دهی وجود ندارد.
در دره های عمیق هوا زود تر تاریک میشود لذا شب مانی در این تنگ ضروری است لذا قبل از حرکت با خانواده ها هماهنگ شوید تا باعث نگرانی نشوید.
مسیر دسترسی به این آبشار از دامنه های جنوبی سبزه کوه بوده و دسترسی به آن تنها با کمک گرفتن از راهنمایان محلی امکان پذیر است.
تنگ زندان، کوه هزار دره و سبز کوه و همچنین دامنه های جنوبی آن تا روستای معدن جزو مناطق حفاظت شده می باشد، به همین جهت برای ورود به منطقه هماهنگی با سازمان مربوطه ضروری است.
توجه داشته باشید که مسیر نیز ریزشی است و هر لحظه امکان مسدود شدن مسیر وجود دارد.
بدون راهنما یافتن آبشارامکان پذیر نیست.
مسیر ها سنگلاخ است و فقط انتهای مسیر نزدیک روستای معدن راه وجود دارد.