دارالمومنین سبزوار شهر دیرینه های پایدار در طول تاریخ طولانی خود همواره به عنوان یکی از مراکز مهم اقتصادی و تجاری خراسان و شرق کشور مطرح بوده است.
یکی از نشانه های وجود مرکزیت اقتصادی و بازرگانی در شهر سبزوار از چندین قرن گذشته تا به امروز وجود بازارسنتی این شهر است که در میان مردم محلی به عنوان بازارچه حاج زمان ، بازارسنتی سبزوار شناخته می شود.
بازار حاج زمان که در فهرست آثار ملی ایران به شماره ۵۱۸۴ به ثبت رسیده، متعلق به دوره قاجاریه ست. این بنا که به ˈحاج زمانˈ معروفه به همراه سرای پشت بازار توسط حاج زمان ساخته و وقف شده است. بنای بازار حاج زمان در کنار آرامگاه امامزاده یحیی (ع) و در حاشیه خیابان بیهق فعلی سبزوار واقع شده است. این مجموعه شامل بازار و یک سرا که در ضلع شمالی آن قرار داد مربوط به دوره قاجاریه است.
بازارچه و سرای حاج زمان هرچند تنها بخشی از بازاربزرگ سبزوار در قرون گذشته هستند که امروز هم پا بر جای باقی مانده اند و در حال حاضر متاسفانه در طراحی مغازه ها ، اجناس موجود و فضای کلی بازار نماد های چندانی که نشان دهنده بُعد تاریخی این بازارباشند ، مشاهده نمی شود ، اما از آنجایی که بافت کلی آن یک بافت قدیمی است و کسبه عمدتا بازاریان قدیمی سبزوار هستند که نسل اندرنسل در آنجا حضور داشته اند ، بازهم هنگام قدم زدن در این مکان ، حس و حال حضور در یک بازارسنتی به هر عابری دست می دهد.
نگاهی به دو بازار قدیمی سرپوش و حاج زمان سبزوار
شهر سبزوار به دلیل تجاری بودن در گذشته ، دارای بازارهای متعددی بوده که در حال حاضر فقط ˈبازار سرپوشˈ و ˈحاج زمانˈ برجای باقی مانده است .بازارچه و بازار حاج زمان هر دو قسمتی از باقی مانده بازار قدیم سبزوار هستند که درسال ۱۳۱۶ برای احداث خیابان بیهق تخریب شد.بازار سرپوش در امتداد بازار حاج زمان بود که به دلیل احداث خیابان بیهق این دو بازار از همدیگر فاصله گرفتند .
بازار سرپوش حدود ۱۴۰ متر طول دارد ؛ در راستای شمال به جنوب قرار داشته و در مجموع ۹ مسیر ورودی و خروجی دارد که چهار خروجی آن مربوط به خیابان اسرار و سه خروجی مربوط به سراهای دو در ،پنبه ای ها و هاشم آبادی ،یک خروجی به راسته قناد ها و خروجی آخر که در واقع مسیر اصلی بازار است مربوط به خیابان بیهق می شود.
در حال حاضر بازار سر پوش ۸۵ حجره و مغازه دارد که اغلب به کار طلا فروشی و پارچه فروشی مشغول هستند و این مجموعه اخیرا در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است .
راسته بازار به وسیله طاق و چشمه پوشش داده شده و در انتهای راسته هشتی قرار گرفته است که طاق گنبدی بزرگی دارد ودر نهایت سرای حاج زمان قرار دارد که در واقع انبار حجره های بازار است .
بازار حاج زمان در راستای شمال به جنوب قرار دارد و یک سر بازار به سرا و تیمچه باز می شود و سر دیگر آن به خیابان بیهق می رسد. این بازار امروز مرکز خرید و فروش لوازم خانگی و پلاستیکی است .
منظور از بازار قدیمی سبزوار ، بازاری است که به دو بخش عمده تقسیم می شد: یک بخش آن شامل بازاری است که از دروازه نیشابور در شرق آغاز و تا دروازه عراق در غرب ادامه داشته و بازاری از میدان ارگ حدود باغ ملی امروز تا چهاراه امامزاده یحیی (ع) امتداد دارد.
شعری از ابن یمین فریومدی شاعر برجسته و قطعه سرای مشهور ادبیات فارسی در وصف بازارسبزوار:
در خطّـۀ سبــزوار دیـدم امســال
حـالـی که نمـانـد برِ فـــــــــــرزانـه مَجـال
در رستـۀ بـــــــازار کُلَـه دوزانـش
بُرجی است در او جمع به هم بَدر و هِلال
دیوان ابن یمین ، ص ۶۸۴
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.