چشمه‌کیله یا رودخانهٔ مرز بزرگترین و پرآب‌ترین رودخانه تنکابن در استان مازندران ایران است. چشمه‌کیله از ارتفاعات کوه‌های الموت و تخت سلیمان و کندوان سرچشمه گرفته‌است. چشمه‌کیله دارای دو شعبه است. شعبه اول از کوه‌های دو هزار و شعبه دوم از کوه‌های سه هزار که مهمتر از شعبه اول است و در محلی به نام چاله‌دره در ۲۴ کیلومتری جنوب شهر شهسوار (تنکابن) دو شعبه به هم متصل می‌شوند.این رودخانه پس از خروج از کوهستان به نام چشمه‌کیله و در قسمت جلگه به نام مزر نامیده می‌شود. بیشتر ایام سال دارای آب زیاد می‌باشد. عمق متوسط آن حدود ۱٫۵ متر است و عرض آن بین ۳۰ تا ۳۵۰ متر و گاهی هم تا ۴۰۰ متر متغیر است. به علت شیب تند و سنگلاخ بودن مسیر قابل قایقرانی نیست. در فصل باران‌های شدید آب آن زیاد و گاهی سیلاب مهیب جاری می‌شود. در انتهای رودخانه تا مصب دریا در زمان پهلوی سدی بر طرفین کنار رودخانه به طول یک کیلومتر ساخته شد. کانال‌های متعدد برای آبیاری مزارع روستاهای بسیار از این رودخانه جدا شده و قابل استفاده زیاد می‌باشد. اهم این کانال‌ها عبارتند از: کانال قلعه گردن – کانال کشکو – کانال شاغوزکوتی – کانال غربی شهر شهسوار – کانال و نهری که برای آبیاری مزارع شرق شهسوار اختصاص دارد.
این رودخانه پس از عبور از کوه‌های ترم‌پشته – گوهردره بزرگ و کوچک – سیاه‌بن – سیالان – گاوپشته‌سر – گته‌چال – مازوکله – کنس داربن – سفیدچال – بندپی – سیاه‌کوه – کشدان – میان‌لات – قبله‌کلایه – نوشا – سرگل – موشل – لیلال – خشچال – و عبور از آبادی‌های دوهزار با نام اشتوج بالا و پایین – سید قاسم – نوشا – میانکوه – کلیشم – یالاش – گلستان – محله یاغدشت – برسه – اشکور محله – عسل‌محله – هلو کله – ترس – توسا کلام – قلعه گردن – کشکوه – آغوزکله – شهر شهسوار از زیر پل بزرگ شهر که در سال ۱۳۱۱ ساخته شده به دریا می‌ریزد.
منبع:
ویکیپدیا
مطالب مرتبط :