پیرانشهر یکی از شهرهای کردنشین استان آذربایجان غربی و مرکز شهرستان پیرانشهر در شمال غربی ایران است.پیرانشهر ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻣﻮﻗﻌﻴت فرﻫﻨگی و ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪی ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺮدﺳﺘﺎن، ﺟﺰء ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻜﺮﻳﺎن میﺑﺎﺷﺪ.پیرانشهر به دلیل داشتن سنگهای گرانیت دارای شهرت جهانی است. ذخایر شناخته شده سنگهای گرانیت این شهر چهار میلیون تن برآورد میشود که به لحاظ تنوع رنگ و طرح استحکام در ایران و جهان منحصر بفرد است. سینیتهای سبز پیرانشهر در نوع خود در دنیا منحصر به فرد هستند و یک توده کوچک مشابه آن در کشور ایتالیا وجود دارد به طوری که در موزه ایتالیا نگهداری میشود. شهرستان پیرانشهر پس از منطقه لرستان به عنوان دومین منطقه دارای معادن سنگ گرانیت کشور شناخته شده‌است.
شهر پیرانشهر به دلیل داشتن ۶۰۰ میلی‌متر بارندگی در سال از زیباترین شهرستان کشور به‌شمار می‌رود. این شهرستان به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ترانزیت ایران با کشور عراق و منطقه خودمختار کردستان و دیگر کشورهای حوزه دریای مدیترانه، یکی از بزرگترین مراکز تجارت خارجی در ایران است.بر پایه سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ جمعیت شهر پیرانشهر برابر با ۹۱٬۵۱۵ نفر بوده‌است.
شهر پیرانشهر هر چند فاقد نقطه صفر مرزی بوده ولی واقع شدن در نزدیک نوار مرزی، پیرانشهر را در وضعیتی ویژه قرارداده‌است که همواره مورد توجه دولتهای مختلف در طول تاریخ بوده‌است یعنی باتوجه به جایگاهی که پیرانشهر در مرز ایران و عراق داشته، یک موقعیت سوق الجیشی و استراتژیک مهم تلقی می‌شده‌است و به همین دلیل از دیرباز نیز یکی از پایگاه‌های مهم در کشور ایران بوده‌است. پیرانشهر دارای یک فرودگاه نظامی نیز هست. این شهر در منطقه‌ای کوه پایه‌ای (کوههای زاگرس) قرار گرفته از شمال غربی با سیاه کوه (ارتفاع: ح ۴۵۰، ۳ متر) و از جنوب غربی با کوه شیخان (ارتفاع: ح ۰۵۱، ۳ متر) احاطه شده‌است.رود زیبای لاون (لاوین) در مشرق شهر جریان دارد.
فهرست
موقعیت جغرافیایی پیرانشهر
به دلیل موقعیت سوق الجیشی خاص منطقه (نزدیکی به مرز) پادگانهایی در پیرانشهر مانند پادگان جلدیان پادگان پیرانشهر و پادگان بزرگ پسوه احداث شده‌است.شهر دارای دو بافت معماری قدیم و جدید است. بافت قدیمی شهر که در دامنه کوه جای دارد دارای ساختمانهایی از گل و خشت است و بافت جدید شهر که در دشت واقع است ساختمانهایی امروزی دارد. دو محله کهنه خانه و زرگتن که امروزه از محله‌های قدیمی شهر محسوب می‌شوند در گذشته دو آبادی بوده‌اند.
تپه های باستانی پیرانشهر
در حوزه شهرستان پیرانشهر تعداد ۱۱۳ تپه تاریخی تو سط کارشناسان نمایندگی میراث فرهنگی این شهرستان شناسایی و به ثبت سازمان رسیده‌است که این امر حاکی از تاریخی بودن منطقه و شکل گیری و وجود تمدنهای نیرومند ودرخشان قبل از اسلام مانند تمدن ماننا، پارسوا، اورارتو، مادها، زاموا و تمدن اسلامی میباشد.در منطقه‌ی کاوش‌شده تپه‌ی لاوین که در حاشیه‌ی رودخانه‌ی زاب کوچک قرار دارد و حدود دو هکتار وسعت دارد آثار معماری با خشت و چنیه، داده‌های سفالی، استخوان حیوانی، ابزارهای سنگی، سردوک و اشیای تزیینی در آن به‌دست آمده‌است.
پیرانشهر یک شهر بزرگ تجاری و اقتصادی است و دارای مجتمع‌های تجاری زیاده بوده که دراین زمینه نیز گردشگران زیادی را به خود جذب کرده‌است. روزانه پنج هزار مسافر و گردشگر وارد پیرانشهر می شوند.پیرانشهر قابلیت تبدیل شدن به منطقه آزاد تجاری را دارد
پیشینهٔ تاریخی پیرانشهر
آثار به جا مانده در این شهر، نشان دهنده وجود مدنیت و فرهنگ و جامعه پویا دراین منطقه بوده‌است و حداقل به طور وضوح شاهد حیات اجتماعی از ۶ هزار سال پیش به این سو در این منطقه بوده‌است.آثار برجای مانده از دژهای صخره‌ای در دهستان منگور غربی از توابع شهرستان پیرانشهر، دیرینگی‌این منطقه را به هزارهٔ ۲ق‌م می‌رساند. بررسی بقایای دژ مسکونی (قلات شـاه) که بـر فراز کـوه‌لندی شیخان, یکی‌از بلندیهـای شهرستان پیـرانشهر واقع شـده‌است، آشکار می‌سازد که نخستین سنگ بنای این دژ عظیم و شگفت‌آور در اوایل هزارهٔ نخست ق‌م به‌وسیلهٔ اقوام محلی پایه‌گذاری شده، و سپس در دورهٔ مادها توسعه یافته‌است. در سدهٔ ۹ق‌م شهرستان پیرانشهر کنونی در قلمرو دولت ماننا قرار داشت. سرمین ماننا به سبب وضع نظامی خود و همسایگی با دولتهای بزرگ اورارتو و آشور بارها در کشمکشهای میان آن دو قدرت دست به دست گشت؛ چنان‌که سارگن دوم در لشکرکشی هشتم خود به ماننا و اورارتو از مناطقی که امروزه پیرانشهر و پسوه خوانده می‌شوند، به دژ ماننایی «سینی هینو»، واقع بر سر راه پسوه ـ پیرانشهر، رسید.
برخی از محققان، نام پسوهٔ امروزی را برگرفته از «پارسوآ» که در اقصای غربی خاک ماد قرار داشته‌است، می‌دانند. احتمالاً شهر بَسْوی که یاقوت حموی در سدهٔ ۷ق آن را در نزدیکی خان خاصبک و در زمرهٔ شهرهای آذربایجان یاد کرده، و حمدالله مستوفی در سدهٔ ۸ق آن را یکی از ۴ شهرِ تومانِ مراغه برشمرده، همان پسوهٔ امروزی باشد. به گزارش همو بسوی شهری با حقوق دیوانی ۲۵ هزار دینار بوده، و در آن غله و انگور و اندک میوه‌ای به عمل می‌آمده‌است. ظاهراً خان خاصبکی که یاقوت حموی همانجا بسوی را در نزدیکی آن یاد کرده‌است، همان پیرانشهر امروزی باشد.
آب و هوا
آب و هوای پیرانشهر سرد با تابستانی معتدل میباشد.پیرانشهر گواهینامه بین المللی شهر سالم را به عنوان پاکترین و سالمترین شهر ایران و یکی از هزار شهر پاک و سالم جهان دریافت کرده‌است. آب و هوای شهر در ناحیه شمالی؛ آب و هوای نسبتاً سرد و در نواحی جنوبی معتدل کوهستانی است و دارای فلات‌های مرتفع و خشک و دشت‌های حاصلخیز؛ است. پیرانشهر تحت دو عامل بارز خشکی تابستان و سرمای زمستان کوهستان‌ها قرار دارد. بخش وسیعی از شهر در شرایط آب و هوای کوهستانی سرد و مدیترانه‌ای با باران بهاره قرار دارد. آب و هوای پیرانشهر در تجزیه خاک، رویش گیاه، گسترش علف‌زار، شرایط مساعد توسعه دیم‌زار، مناطق و معیشت شبانی و گله‌داری و گسترش جنگل و باغ‌داری نقشی تعیین کننده دارد. میزان بارندگی در پیرانشهر از غرب به شرق کاهش می‌یابد. دلیل این امر وجود دیواره کوهستانی ناحیه است که از نفوذ جریان‌هایی که از غرب به فلات وارد میشود جلوگیری می‌کند.
وضعیت اقتصادی
بازارچه مرزی پیرانشهر با مسافت پنج کیلومتری از خاک عراق، دارای بازارچه رسمی مرزی به نام حاج عمران میباشد. صادرات و واردات بازرگانی از طریق این بازارچه به عنوان یکی از بزرگترین منبع درآمد استان و شهرستان میباشد.بازارهای موجود در شهرستان اجناس شامل دام زنده ، فرآورده های دامی ، پوشاک ، فرش ، صنایع دستی ، لوازم خانگی ، خشکبار ، خواربار ، حبوبات ، غلات و کفش و ارزاق در این بازارها عرضه می شود قدمت این بازارها ۷۰ سال می باشد . پر رونق ترین فصل بازار ، فصل پائیز و کم رونق ترین فصل بازار فصل زمستان می باشد و بیشتر این بازارها در روز پنج شنبه برگزار می شود . مالکیت زمین بازار تحت اختیار بخش دولتی می باشد .
جاهای دیدنی پیرانشهر
روستای خورنج
روستای خورنج در پیرانشهر در فاصلهٔ ۲۰ کیلومتری شمال شرقی این شهر بر سر راه مهاباد نیز قرار دارد. این روستا در مجاورت منطقه ای قرار دارد که با سنگهای عظیم الجثه ای احاطه شده‌است و این سنگ‌ها به طرز شگفت‌انگیزی بر روی هم انباشته شده‌اند.
جنگل های پردانان
یکی از مناظر دلگیر و بسیار زیبای شهرستان پیرانشهر از حوزه گردشگری وجود جنگل های پردانان می باشد، اين جنگلها در ۲۷ کیلومتری جنوب پيرانشهر و بر سر راه جاده پيرانشهر به سردشت واقع گرديده است كه جاري بودن رودخانه دايمي و خروشان پردانان كه يكي از سرچشمه هاي اصلي رود زاب كوچك است بر زيبايي آن دوچندان افزوده است.
آبشار خرپاپ
یکی دیگر از جاذبه های گردشگری پیرانشهر آبشار بسیار زیبای خرپاپ می باشد. كوهها و جنگلها و دره ها و رودهاي منطقه پيرانشهر دست در دست هم داده اند تا با به نقش كشيدن تابلوهايي زيبا و بي بديل از طبيعت، تحسين هر بيننده اي را از اين نقاش توانا برانگيزند. يكي از اين مناظر زيبا و بي نظير آبشار خروشان و پر آب خرپاپ است كه در ميان جنگلهاي سر سبز پردانان و در انتهای این دره جاري مي باشد.
تفرجگاه آبخوارده
مقصد دیگر گردشگرانی که پیرانشهر را برای سفر انتخاب می کنند تفرجگاه بسیار زیبا و دلنشین آبخوارده می باشد. این تفرجگاه بر سر راه جاده پیرانشهر به سردشت و در نزدیکی روستای آبخورده و در مسیر رودخانه آبخورده واقع گردیده ودارای رودخانه و باغات سر سبز و پوشش گیاهی زیبا بوده است.
روستای هدف گردشگری کهنه لاجان
پیرانشهر بعلت برخورداری از روستاهای تاریخی و با سابقه می تواند جذابیت خاصی برای گردشگران باشد. این روستا در ۴ کیلومتری جنوبغربی شهر پیرانشهر و در دهانه دره حاجی ابراهیم واقع گردیده است. همجواری این روستا با مراتع زیبا و دره خوش آب و هوای حاجی ابراهیم و بهره مندی از رودخانه دایمی با آب زلال و چشمه های فراوان باعث جذب گردشگران بسیاری در فصول بهار و تابستان میشود.
سدهای کانی سیب، جلدیان و پسوه
سد کانی سیب پیرانشهر هم از مناطق پنج گانه شهرستان است که در ردیف مناطق نمونه گردشگری مصوب شده است. این سد با هدف انتقال آبهای جاری حوزه زاب به دریاچه ارومیه احداث شده.یکی دیگر از سدهای منطقه پیرانشهر سد جلدیان هست این سد از سدهای تازه احداث منطقه میباشد که در یک کیلومتری غرب روستای جلدیان واقع گردیده است و در فصول بهار و تابستان پذیرای گردشگران بومی و محلی است. این سد در ردیف مناطق نمونه گردشگری شهرستان به ثبت رسیده است. این سد در محل پیشین روستای سیلوه در ۴ کیلومتری شهر پیرانشهر واقع شده است.
بازارچه مرزی
بازارچه مرزی تمرچین در ۱۱ کیلومتری شهرستان پیرانشهر در نقطه مشترک مرزی بین ایران و عراق واقع گردیده که به دلایل جغرافیایی، اقتصادی و امنیتی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این بازارچه در سال ۱۳۷۴ افتتاح گردیده و با داشتن مساحتی ۲۵ برابر هزار متر مربع دارای ۳۶ غرفه است.
دیدگاه ها :
*اگر نظری دارید یا این مطلب نیاز به اصلاح دارد و یا عکس یا ویدئوی مرتبط با آن دارید لطفا اینجا برای ما ارسال کنید.