میل پاراچین مربوط به سدهٔ ۴ و ۵ ه. ق. است و در شهرستان قزوین، روستای اقبال واقع شده و این اثر در تاریخ ۲ اسفند ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۶۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بر روی کوه میلدار، میل راهنمایی به نام برج پاراچین قرار دارد که در قدیم راهنمای مسافرانی بوده که از شمال به سمت شهر قزوین می‌آمدند. در دوره قاجاریه به دلایل نامعلومی بخشی از بدنه برج کاشی گردیده‌است که عمده کاشیهای آن نیز ریخته‌است. کوه میلدار تا سال‌های گذشته مکانی برای مردم قزوین بود که می‌خواستند در روز تعطیل هفته کوه‌پیمایی نمایند. ولی هم اکنون این کوه در داخل یک پادگان نظامی قرار گرفته‌است. این برج در فاصلهٔ ۱۲ کیلومتری از شمال قزوین، محل خوش منظره و خوش آب و هوایی قرار دارد که به علت ارتفاع زیاد، هوای آن از هوای قزوین خنک‌تر است. در این محل، بر روی ارتفاعات جانب چپ، رودخانهٔ عریضی به نام ارنزک جریان دارد. برج بلندی نیز از دور بر فراز این بلندی خودنمایی می‌کند؛ چنان‌که از مسافتی بسیار دور از میان دشت‌ها و صحراهای اطراف قزوین می‌توان آن را دید. بلندی مزبور بر تمام محیط اطراف مسلط است و از فراز آن می‌توان شهر قزوین را به خوبی مشاهده کرد.
برج باراجین بر روی سکویی هشت‌ضلعی که حدود یک متر از کف زمین ارتفاع دارد، بنا شده است. رج اول سنگ‌چینِ سکوی مزبور با سنگ‌های صاف و تراش‌دار چهارگوش بنا شده است و این تنها قسمت از بنای برج است که از سنگ‌های تراش‌دار در بنای آن استفاده شده است. طول هر یک از ضلع‌های هشت ضلعی، ۳/۷۰ متر است. در روی این سکوی هشت‌ضلعی، نقشهٔ اصلی برج اجرا شده است. نقشهٔ برج عبارت است از : هشت نیم‌ستون مدور که بر گِرداگرد بدنهٔ مدورِ اصلی برج، با فاصله‌های منظم کار گذاشته شده‌اند. فاصلهٔ میان این نیم‌ستون‌ها ۷۰ سانتیمتر، محیط نیم‌ستون‌های مدور ۱/۸۵ متر و برجستگی‌های میان آن‌ها تا بدنهٔ برج، ۶۰ سانتیمتر است.
فاصلهٔ میان بدنهٔ اصلی برج تا لبهٔ سکوی هشت‌ضلعی ۲/۲۰ متر و فاصلهٔ بیش‌ترین برجستگی نیم‌ستون‌ها تا لبهٔ سکو، ۱/۶۰ متر و محیط پایین برج ۱۷ متر است. بلندی نیم‌ستون‌ها به اندازهٔ نیمی از ارتفاع اصلی برج است و نیم‌ستون‌ها در آنجا قطع شده‌اند. با توجه به مصالح خشتی که در ساختن بنا به کار برده شده‌اند، انتخاب چنین نگهدارنده‌هایی حاکی از ذوق سلیم و مبتکرانهٔ معمار بوده است. ارتفاع نیم‌ستون‌های مذکور نزدیک به ۶ متر است. از محلی که ستون‌ها پایان یافته‌اند، بدنهٔ اصلی برج به ارتفاعی برابر با ارتفاع قسمت اول بالا می‌رود. حدود یک متر به نوک برج مانده، یک دوره سنگ خارای تراش‌دار که با دقت خاصی تراش داده شده، دورتادور برج قرار گرفته است؛ به نحوی که حدود ۱۰ سانتیمتر از لبهٔ آن از بدنهٔ برج بیرون زده است. بر روی این لبهٔ سنگی، شش رج آجر قرمزرنگ با آجرهایی به ابعاد ۵×۲۶×۲۶ سانتیمتر چیده شده است. سپس روی رج آخر با سنگ‌قلوه و سنگ لاشه با ابعاد کوچک‌تری از بدنهٔ برج، دیوار برج حدود ۳۰ سانتیمتر بالا برده شده است. بار دیگر، بر روی این قسمت، دو رج آجر چیده‌اند و سپس آخرین قسمت بالای برج با استفاده از سنگ‌های لاشه و ملاط به ارتفاع نیم متر بنا شده است. مصالح عمده‌ای که در ساختن این برج به کار برده شده‌اند، چیزی جز سنگ قلوه و سنگ لاشه و ملاط سخت و محکم گچ نیست.
در سمت چپ درِ ورودی برج – حدفاصل میان نیم‌ستون‌ها – آجرهای قرمزرنگ را روی بدنهٔ برج قرار داده‌اند و سپس روی آن را لایهٔ ضخیمی از گچ کشیده‌اند. بر روی این لایه، به کمک آجرهای لعاب‌دار رنگی که قسمت نرهٔ آن‌ها لعاب داده شده است، طرح‌های تزئینی هندسی اجرا شده است. در مجموع، بنای برج بارجین از نظر تناسب، اثری جالب‌توجه است و چنان می‌نماید که از پایین به بالا، رفته‌رفته از قطر بنا کاسته می‌شود. این برج را می‌توان از آثار قرن ۴ یا ۵ هجری قمری به شمار آورد.
مطالب مرتبط :