مسجد و آب انبار چهارکوچه

مسجد و آب‌انبار چهار کوچه از بناهای مربوط به دوره ایلخانی می باشد .از سال‌ها پیش در یزد که از شهرهای کویری ایران است، برای ذخیرۀ آب از آب‌انبار استفاده می‌شده‌است. آب‌انبار‌‌ها علاوه بر رفع نیاز آب، جنبه‌های معنوی و اجتماعی هم داشته‌اند؛ به گونه‌ای که گاه نکوکاران به جای وقف حسینیه و مسجد به ساخت آب‌انبار می‌پرداخته‌اند و آن را وقف مردم محل می‌کرده‌‌اند.هر کدام از محله‌های یزد یکی دو تا آب‌انبار دارند، که نحوه و محل ساخت آن پیوند عجیبی با مکان‌های عمومی، ‌مثل حسینیه، مسجد و بازار داشه‌اند؛ به گونه‌ای که در کنار مسجد جامع به فاصلۀ خیلی کم چهار آب‌انبار قرار دارد.

معماری مسجد و آب انبار چهارکوچه

در یزد، به دلیل حضور اقلیت‌های مذهبی، آب‌انبارها دو ورودی داشته‌اند مانند آب انبار چهار کوچه یزد. طرز ساختن آب انبار چنین بوده‌است که ابتدا گودی توسط مقنی‌‌ها که قبلاً توسط معمار نقشه‌ریزی ‌شده بوده، حفاری می‌شده‌است. بعد از گودبرداری معمولاً کف آن را سرب می‌ریخته‌اند که بر اثر آن هم آب سرد می‌مانده و هم هدر نمی‌رفته‌است. مرحلۀ بعدی دیوار چینی بوده که این دیوار به اندازۀ دو یا سه آجر ضخامت داشته‌است که به دلیل ارتباط مستقیم دیوار با آب و رطوبت، بر خلاف دیگر بناهای یزد که خشتی هستند، از آجر استفاده می‌شده‌است.بعد از آن طاق‌زنی است که بخش عمده و حساس کار بوده و در نهایت بادگیر گذاشتن روی گنبد. برای سالم ماندن آن، مستقیم وارد آب انبار نمی شده اند. چند متر آنطرف‌تر نقبی پلکانی می‌کنده‌اند، به نام پاشیر که پایان این تونل همتراز با کف مخزن بوده‌است و به وسیلۀ شیری که به مخزن وصل می‌شده، از آب برداشت می‌کرده‌اند. برای گندزدایی هم از سنگ نمک و گاهی ماهی‌‌های ریز استفاده می‌شده‌است.

این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۳۲۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

نحوه دسترسی به چهارکوچه

آدرس : یزد، محله چهار کوچه، بلوار بسیج