عمارت قزاقخانه تهران مربوط به دوره قاجار و دوره پهلوی است و در تهران، شمال میدان مشق سابق (باغ ملی) جای گرفته است. این اثر در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۸۶۷۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.میدان مشق در تهران در دوره‌ی فتحعلی‌شاه قاجار بنا نهاده شد و مساحت آن بیش از ۱۶۰ هزار مترمربع بود. این میدان یکی از نخستین و بزرگ‌ترین میدان‌های نظامی تهران بود. پادگان نظامی دودمان قاجار در این میدان پا گرفت و قزاق‌ها در آن تمرین رژه و مشق نظام می‌کردند. در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار، ساختمان جدید ساخته شد که آن را عمارت «قزاقخانه» نامیدند.
فهرست
تاریخچه عمارت قزاقخانه تهران
عمارت قزاقخانه تهران یکی از قدیمی ترین بناهای ساخته شده در تهران و اولین ساختمان خیابان کوشک مصری است. در سال ۱۲۸۰ هجری قمری در زمان مظفرالدین شاه دستور ساخت آن داده و در زمان ناصرالدین شاه ساخته شد. عمارت قاجاری قزاقخانه ساختمانی نئو کلاسیک و تجدد گرا و تلفیقی از شیوه معماری ایرانی و اروپایی دارد.
ناصرالدین‌شاه قاجار که در سفر دوم خود به اروپا ترتیبات و انضباط و قابلیت‌های واحدهای کازاک روس را پسندیده بود در بازگشت تصمیم به ایجاد واحدهایی مشابه در ایران گرفت. به خواهش او گروهی از افسران قزاق به ریاست سرهنگ دومونتویچ به ایران آمدند و دولت ایران عده‌ای از سواران قفقازی‌تبار مهاجر را برای آموزش به آنان سپرد.
استعداد این نیروی نظامی ابتدا در حد بریگاد (تیپ) و سپس دیویزیون (لشکر) بود و زیر فرماندهی افسران روس (نظامیان کازاک) قرار داشت. قوای قزاق برای چندین دهه مهم‌ترین نیروی نظامی ایران به‌شمار می‌رفت و نقش مهمی در تاریخ ایران ایفا کرد.
هسته اولیه میدان مشق
این عمارت هسته اولیه مجموعه میدان مشق است که در دوره فتحعلی شاه به عنوان پادگان نظامی در شمال شهر تهران بنیان نهاده شد. عمارت نظامی میدان مشق که بعدها به عمارت قزاقخانه موسوم شد، چندین دوره ساخت و ساز را شامل شده و عمده ترین تغییرات انجام شده در آن در دوره ناصرالدین شاه قاجار و رضا شاه صورت گرفته است.
به تدریج در فضای باز مقابل این عمارت ساختمان های دولتی چون کاخ شهربانی، کاخ وزارت خارجه، موزه ایران باستان و شرکت نفت ایران و انگلیس و عمارت پست بنا شد.بنای قزاقخانه در محدوده جغرافیایی شهر تهران واقع گردیده است. منطقه تهران در پهنه ای بین کوه و کویر در دامنه جنوبی البرز گسترده شده است.مالکیت این مجموعه از ابتدا دولتی بوده است.چه آن زمان که قزاقخانه بوده، چه زمان وزارت جنگ که بعدها به وزارت دفاع تغییر نام داد، چه اکنون که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری آن را خریداری کرده و در اختیار دانشگاه هنر قرار داده است.
میدان مشق در تهران در دورهٔ فتحعلی شاه قاجار بنا نهاده شد و مساحت آن بیش از ۱۶۰ هزار مترمربع بود. این میدان یکی از نخستین و بزرگ‌ترین میدان‌های نظامی تهران بود. قزاق ها در آن تمرین رژه و مشق نظام می کردند. علت انتخاب این میدان به منظور مشق سربازان، نزدیکی به میدان توپخانه و عمارت ارگ بود. پس از تشکیل بریگاد قزاق نیز به همان دلایل، مقر آنان را به این محل منتقل کردند و در قسمتی از آن عمارت قزاقخانه را احداث کردند.
کاربری عمارت قزاقخانه تهران
عمارت قزاقخانه سه دوره تحول عملکردی و کالبدی را از سر گذرانده است. دوره اول ساختمان قاجاری قزاقخانه به عنوان پادگان نظامی است. دوره دوم افزوده های دوره پهلوی و تبدیل عمارت قزاقخانه به وزارت جنگ را در بر می گیرد و دوره سوم در برگیرنده تملک عمارت نظامی توسط دانشگاه هنر از سال ۱۳۸۰ و تبدیل این مجموعه تاریخی به عملکردی آموزشی و فرهنگی است.
معماری عمارت قزاقخانه تهران
ساختمان عمارت قزاقخانه از دو سمت شمال و جنوب رو به میدانی وسیع دارد که در آن مراسم نظامی برگزار می شد. بنابراین معماری ساختمان برونگراست و امکان دید وسیعی از محوطه پیرامون را برای ساکنینش فراهم می کند. ایوان های مختلف در نمای رو و پشت یک ساختمان اداره به همین دلیل شکل گرفته اند. عمارت قاجاری از سه طبقه شکل گرفته است که شامل بخش میانی و دو بال شرقی و غربی آن است. بخش میانی سه اشکوبه است و راه پله عریض و باشکوهی دارد که امکان دسترسی آسان به طبقات را فراهم میکند.
کاربری طبقات مختلف عمارت
در طبقات فوقانی ساختمان در شمال و جنوب ایوان هایی وجود دارند که برای فراهم کردن امکان بازدید از مراسم نظامی ساخته شده اند. بالهای شرقی و غربی دو طبقه اند، که در طبقه همکف آنها تالارهای ستون داری با ستون های آجری حجیم قرار دارند و طبقات فوقانی شامل اتاق های متعددی است که در اطراف یک راهرو میانی شکل گرفته اند.
دو ایوان پیش آمده با ستون های کرنتی به همراه برج های آن، معماری عمارت قاجاری قزاقخانه را به نحوی دوام می بخشند که بیانگر شیوه معماری تجدد گرا در دوران قاجار باشد . ساختمان دارای سه اشکوبه میانی با ایوان های مطبق و ستون های سنگی در طبقه همکف و ستون های گچی کرنتی در طبقات فوقانی و برج هایی که به تناوب در میان پنجره های یکنواخت قرار گرفته اند را شامل می شود. محور اصلی طراح ساختمان، میدان نظامی است که به روایتی هنرمندانه به تصویر در آمده اند.
مرمت و بازسازی
به دلیل اهمیت این بنا در دوره های قاجار و پهلوی این عمارت در زمان های حکومت مظفرالدین‌شاه و رضاشاه پهلوی بازسازی شد و تغییراتی در آن ایجاد شد . در دهه ۸۰ بعد از اینکه این عمارت در اختیار دانشگاه تهران قرار گرفت ، تصمیم بر این بود که کاربری این مکان به دانشگاه تغییر یابد و حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیارد هزینه برای این پروژه برآورد شد .اما تا کنون تنها بخشی از قسمت شرقی ساختمان بازسازی شده است.
جاهای دیدنی اطراف عمارت قزاقخانه تهران
عمارت قزاقخانه یکی از معدود جاذبه های گردشگری تهران است که علاوه بر خودش در دور و اطراف آن نیز موزه و مکان های گردشگری – تاریخی زیادی وجود دارد.
روبروی این کاخ موزه ملک (نخستین موزه وقفی – خصوصی ایران و یکی از شش کتابخانه بزرگ کشور) سمت چپ عمارت، سردر باغ ملی(، از بناهای به جا مانده از دوره قاجار که توسط حسین علی بیک تهرانی نوسازی شده و اکنون یکی از نمادهای شهر تهران است)، کنار آن موزه پست، بیرون میدان موزه ملی ایران و خیابان سی تیر قرار دارد. موزه آبگینه، میدان توپخانه و میدان حسن آباد نیز به عمارت قزاقخانه تهران نزدیک هستند. پس اگر در تعطیلات فرصت تهرانگردی را دارید حتما به عمارت قزاقخانه و میدان مشق سر بزنید و در حال و هوای تهران قدیم قدم زده و نهایت لذت را ببرید.
نحوه دسترسی به عمارت قزاقخانه تهران
آدرس : میدان امام‌خمینی- خیابان امام خمینی- سردرباغ ملی-محوطه میدان مشق
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.