محوطه میدان مشق تهران در دوره فتحعلی شاه قاجار بنیاد گذاشته شد. میدانی که در قدیمی ترین و تاریخی ترین محله تهران، یعنی توپخانه سابق قرار دارد و شما با خیال راحت می توانید از لته های فلزی و گلکاری شده درهای بلند آن بگذرید و در پیاده راه این بنای تاریخی قدم بزنید.
محوطه میدان مشق، به تدریج و در طول زمان، ساخت و تأسیس بناهای زیادی را به خود دید. از جمله این بنا‌ها ساختمان‌های کاخ شهربانی و کاخ وزارت امور خارجه و عمارت پست و… است. چند سالی می‌شود که دانشکده هنر، به ضلع شمالی عمارت قزاقخانه منتقل شده. در حقیقت باغ ملی چند سالی بیشتر دوام نیاورد و در محوطه آن، کم‌کم ساختمان‌ها و اداره‌های دولتی جای درختان سبز را گرفته‌اند. از آن باغ، امروز تنها نامی مانده و سردری با معماری زیبا.
محوطه میدان مشق (باغ ملی تهران) مربوط به دوره قاجار است در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۷۷ با شماره ۲۱۳۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است این میدان مدت کوتاهی نیز در دوره رضاشاه به نام باغ ملی خوانده می‌شد و بعد از آن ساختمان‌های دولتی در آن ساخته شد.
میدان مشق در آغاز منطقه‌ای نظامی بوده که برای کاربرد تمرین رزمی قشون در زمان فتحعلی شاه ساخته شده بود.
بعد از آنکه طرح برپایی نخستین باغ همگانی (پارک) شهر تهران در زمین‌های درون میدان مشق برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی شد و از همین رو نام “میدان مشق” به “باغ ملی” دگرگون شد. با این حال باغ ملی چند سال بیشتر دوام نیاورد و در محوطه آن، ساختمان‌هایی از جمله ساختمان وزارت امور خارجه، کتابخانه ملی و موزه ایران باستان ساخته شد. گرچه نام این باغ هنوز بر سر دروازه میدان مشق پا برجا مانده است.
ساختمان‌ها و بناهای این میدان به مانند بیشتر ساختمان‌های هم‌دوره خود از سبک ویژه‌ای پیروی می‌کردند. این سبک در معماری ایران که آمیزه‌ای از معماری دوران‌های گوناگون تاریخی ایران و سبک‌های اروپایی است، در هر بنایی به شیوه‌ای بکار گرفته شده است.
قدیمی‌ترین ساختمان این مجموعه عمارت قزاقخانه است که در سال ۱۲۸۰ هجری قمری و در زمان ناصرالدین شاه پی ریزی شده و جدیدترین آن کتابخانه و موزه ملی ملک است که بنای آن برگرفته از معماری سنتی ایران است و در سال ۱۳۷۵ خورشیدی ساخته شده است.
بنای سردر باغ ملی، آمیزه‌ای از سبک‌های ایرانی و اروپایی است که به ویژه در کاشی‌کاری و کلاهفرنگی اعمال شده و بر پایه معماری روز خود الگوبرداری شده است. این بنا دارای دو نمای مختلف بیرونی و درونی است. نمای بیرونی از هشت ستون آجری به صورت جفت تشکیل شده است. پهنای دروازه باغ ملی از شرق به غرب کم‌تر از ۲۷ متر است. این پهنا در گذشته به خاطر وجود دو اتاق بازرسی یا نگهبانی واقع در سمت شرق و قسمت غربی بنا، بیشتر هم بوده است که بعدها اتاق غربی بخشی از بنای شرکت نفت ایران و انگلیس و اتاق شرقی به بنای اداره پست تهران واگذار شد و پس از چندی هم تخریب شد. ستون‌های نمای درونی متفاوت از نمای بیرونی است. از طرح‌های نمای درونی می‌توان صحنه تسخیر تهران در کودتای ۱۲۹۹ و دروازه و برج و باروهای تهران (احتمالاً دروازه قزوین) را نام برد. سردر باغ ملی گذشته از نقاره‌زنی، دیده‌بانی و دروازه تردد نظامی، در واقع در جایگاه یادبود فتح تهران در کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ خ. توسط رضاخان بود که در کاشی‌کاری بدنه سردر آشکارا دیده می‌شود.
در هر ساختمان این میدان شیوه‌ای ویژه اجرا شده است. در ساختمان موزه ایران باستان (۱۳۱۶-۱۳۱۲ خورشیدی) با الگو از تاق کسری و ایوان مداین از سبک معماری ساسانی بهره گرفته شده، در بنای کاخ شهربانی ۱۳۱۴-۱۳۱۱ خ.، به سبک معماری هخامنشی، بنای کاخ وزارت امور خارجه (۱۳۱۶-۱۳۱۲)، به سبک هخامنشی و به تقلید از کعبه زرتشت در نقش رستم و ساختمان ثبت اسناد و املاک (۱۳۱۴-۱۳۱۳)، با آمیزه‌ای از سبک معماری هخامنشی، ساسانی، اسلامی و اروپایی انجام شده که به روشنی قابل تشخیص است. بهره‌گیری از سبک‌های معماری ایران باستان با سازه و کارکرد امروزی از ویژگی‌های آشکار آن دوره به شمار می‌رود.
آنچه در محوطه میدان مشق بیش از هر چیز دیگری به چشم می‌خورد، ساختمان‌هایی است که بالای درهای ورودی آن نوشته شده «ساختمان وزارت امور خارجه». از جمله این ساختمان‌ها، «کاخ شهربانی» است که امروز به ساختمان اصلی وزارت امور خارجه تبدیل شده است. سرستون‌های این بنا از روی معماری دوران هخامنشیان الگوبرداری شده است و پله‌های آن کاخ آپادانا را به ذهن‌ها متبادر می‌کند.
در میدان مشق عمارت نظامی‌ای بود که به واسطه تعلیم نظامی‌ها در میدانگاه روبه‌روی آن، به میدانگاه نام میدان مشق را نسبت دادند. آن زمان، زمان فتحعلی شاه، این مکان به عنوان نقطه شمالی شهر شناخته می‌شد و نام پادگان نظامی آن، بعدها به «عمارت قزاقخانه» مشهور شد. عمارت قزاقخانه، یعنی هسته اولیه میدان مشق، در طول سال‌هایی که گذشت چندین دوره ساخت و ساز را به خود دید؛ که عمده این ساخت و ساز‌ها و تغییرات در زمان ناصرالدین شاه قاجار و پهلوی اول صورت گرفت.
در زمان ناصرالدین شاه با گسترش شهر، این میدان تاریخی در داخل شهر قرار گرفت و بخش‌هایی از آن به سفارت انگلیس و… اختصاص یافت. در زمان مظفرالدین شاه عمارت قزاقخانه در شمال این محوطه ساخته شد. این محوطه در زمان ناصرالدین شاه، سردری داشته که به نام «سردر ناصری» معروف بود و ناصرالدین شاه از بالای آن، گاهی تمرین نظامی‌ها را تماشا می‌کرده. در زمان حکومت رضا شاه، با ایجاد باغ عمومی شهر به نام باغ ملی، سردر ناصری جای خود را به سردر جدیدی به نام «سردر باغ ملی» داد.
محوطه باغ ملی یا میدان مشق، در طول تاریخ، اتفاق‌های زیادی به خود دیده است؛ «میرزا رضا کرمانی»، قاتل ناصرالدین شاه، در این میدان به دار آویخته شد. اولین هواپیما در ایران، در زمان جنگ جهانی اول در میدان مشق فرود آمد. این هواپیما مدتی در میدان مشق نگه داشته شد و مردم برای دیدن آن به میدان می‌آمدند. توپ مروارید لحظه آغاز سال نو را در میدان مشق به همه خبر می‌داد. پرواز نخستین بالن در شهر، در این میدان اتفاق افتاد و شیخ فضل الله نوری در همین میدان اعدام شد.
حتی خیلی از رانندگان قدیمی شهر هم نامش را فراموش کرده‌اند؛ میدان مشق با تمام تاریخ و البته بناهای ارزشمندی که در دلش جا داده، درست در اصلی‌ترین خیابان‌های شهر مهجور مانده است. محل فعلی محوطه میدان مشق، در اواخر دوره قاجار محوطه‌ای خارج از شهر، در قسمت شمالی شهر بود و سرباز‌ها در آن مشق نظامی می‌دیدند. ژنرال گاردان فرانسوی در این محوطه، ارتش فتحعلی‌شاه را آموزش می‌داد. همین شد که نام این محل را میدان مشق گذاشتند.
در زمان ناصرالدین شاه با گسترش شهر، این میدان تاریخی در داخل شهر قرار گرفت و بخش‌هایی از آن به سفارت انگلیس و… اختصاص یافت. در زمان مظفرالدین شاه عمارت قزاقخانه در شمال این محوطه ساخته شد. این محوطه در زمان ناصرالدین شاه، سردری داشته که به نام «سردر ناصری» معروف بود و ناصرالدین شاه از بالای آن، گاهی تمرین نظامی‌ها را تماشا می‌کرده. در زمان حکومت رضا شاه، با ایجاد باغ عمومی شهر به نام باغ ملی، سردر ناصری جای خود را به سردر جدیدی به نام «سردر باغ ملی» داد.
مسیر اتوبوس پایانه اتوبوسرانی شهید فیاض بخش در نزدیکی این اثر تاریخی قرار دارد؛ همجنین می توانید از اتوبوس های منتهی به میدان امام خمینی برای بازدید از محوطه میدان مشق استفاده کنید.
مسیر مترو نزدیک ترین ایستگاه مترو به محوطه میدان مشق تهران، ایستگاه امام خمینی است.
آدرس : خیابان امام خمینی – نرسیده به خیابان ۳۰ تیر – سر در باغ ملی – محوطه میدان مشق
منبع : بزنیم بیرون
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.