قلعه هرفته

« قلعه هرفته» خارج از روستای هرفته و حدود ۲۰۰ متر با روستا فاصله دارد و در کنار قبرستان کنونی می باشد. قابل ذکر است در گذشته نه چندان دور، هنگامی که مردم هرفته قصد بیرون آمدن از قلعه را کرده و تمایل پیدا کردند که در خانه های جدا از یکدیگر زندگی کنند خانه های مسکونی نزدیک قلعه و آبادی های آن که تقریباً دراطراف بود در اثر مهاجرت سکنه و به مرور زمان تخریب شد و جز تلی از خاک چیزی از آن ها بر جای نماند.
در داخل قلعه نیز فضاهای مسکونی به شکل اتاق‌هایی با نمای گهواره‌ای و فضاهای خدماتی و جانبی با اشکال استوانه‌ای، محورهای عرضی قلعه را شکل داده و از طریق محورهای ارتباطی مجاور خود به محور اصلی قلعه مرتبط می‏شود.این قلعه از گل و خشت ساخته شده و در حال حاضر بخشی از فضاهای درونی و برج و باروی نیمه مخروبه آن بر جای مانده است.

با وجود این که این بنا و بافت قدیمی روستا، موجب جذب گردشگران زیادی شده و در طول سال پذیرای مسافران و گردشگران داخلی و خارجی است، اما به خاطر عدم توجه و مرمت در آستانه تخریب قرار گرفته است و نشانه‌هایی از فروپاشی دیوار آن که تنها نماد شکوه روستای هرفته به شمار می‌رود، مشاهده می‌شود.در این روستا همچنین یک حمام تاریخی قرار دارد که قدمت آن نیز همانند قلعه تاریخی هرفته به دوره صفویه می‌رسد. این حمام با آجر و ملات گل و آهک ساخته شده و دارای ۳ بخش جدا از هم مردانه، زنانه و تون است.حمام مردانه دارای سردر کوچک با قوس شاخ بزی و تزئینات آجری راسته خفته است. پس از سردر حمام، هشتی با سقف گنبدی شکل قرار گرفته که دورتا دور آن سکوهایی برای نشستن تعبیه شده است و حوض هشت ضلعی‌ای نیز در وسط آن قرار دارد.حمام زنانه دارای ابعاد کوچک‌تری است و بخش بینه آن مستطیلی است. طرح گرمخانه آن هم مستطیلی شکل با سقفی گنبدی است.
عملیات بررسی و باستان‌شناختی دشت هرفته در نیمه سال ۸۸ به اتمام رسید و ازجمله کشفیات مهم این پروژه، شناسایی ۱۳محوطه تاریخی از جمله یک شهر باستانی مربوط به دوره اشکانیان بوده است. این شهر باستانی با قدمت حدود ۲۲۰۰ سال در محدوده شمال غرب روستای هرفته مهریز قرار گرفته و حدود یک و نیم کیلومتر مربع وسعت دارد. از مشخصات جالب این شهر، وجود یک منطقه صنعتی باستانی درون آن است که احتمالا مرکزی برای ریخته‌گری و سفالگری بوده است.
قلعه هرفته که به ثبت ملی هم رسیده است و روستای تاریخی آن و همچنین کشفیات باستان‌شناختی این محوطه نشان از اهمیت و ارزش تاریخی ـ فرهنگی آن است که می‌طلبد بیش از این مورد توجه مسوولان و بخصوص گردشگران قرار گیرد.