قلعه سردار بوکان

قلعه سردار بوکان منسوب به سردار عزیز خان مکری داماد امیرکبیر بوده که در سال ۱۲۸۵ هجری قمری بنا شده است. قلعه سردار بوکان ۱۳ متر ارتفاع دارد و مصالح استفاده شده در آن ساروج، خاک رس، خاک سفید، آجر و چوب است؛ طول قلعه ۳۰ متر و عرض آن ۲۰ متر و دارای شش شاه نشین روی ۹ ستون به ارتفاع دو متر است. قلعه سردار بوکان نظیر سایر محوطه هایی که در بافت و ساختار شهری قرار گرفته است، در دوره قاجار بنا به دستور حاکمان محلی به صورت توبره ریزی بنا نهاده شد تا ارگ حکومتی حاکمان قاجار روی آن ساخته شود. قلعه سردار بوکان در سال ۱۳۴۷ به نام قلعه تپه به شماره ۵۷۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و در حال حاضر در مرکز شهر بوکان در استان اذربایجان غربی قرار دارد.

عزیزخان مکری بانی این قلعه برای تسلط بر عشایر و کردهای مکری این بنا را ساخته بود. بخش‌های دیگر این ساختمان توسط فرزندان و نوادگان او تکمیل و گسترش یافته‌است. این ساختمان روی تپه‌ی تاریخی بنا نهاده شده‌است که در طول زمان مکانی برای اجرای سیاست‌های دولت‌ها بوده و کُردهای دارای مقام عالی در حکومت‌های وقت از آن به عنوان یک مرکز حکومتی استفاده می‌کردند و بین عشایر و طوایف کُرد این قلعه از اعتبار خاصی در مناطق کردنشین ایران برخوردار بوده‌است.

۷ مرحله سکونت در دوره های مختلف باستان شناسی در این تپه کشف شده است. نخستین لایه در این محوطه به دوران قاجار مربوط بوده که در این مرحله کاوش، دیوارهای بنای «پی ریزی دیوان» قلعه سردار و مقداری سفال کشف شده است. بعد از اتمام دوره قاجاریه وارد مرحله دیگری از تاریخ مربوط به دوره ایلخانی (مغلول ها) و حکومت نوادگان آنان می شویم که آثار آن دوران نیز بر روی این قلعه مشهود است. در این دوره نشانه هایی از آتش سوزی آثار آن دوره در تحقیقات لایه نگاری مشخص شده است.
بعد از دوره ایلخانی و طبق شواهد موجود لایه های سفالینه رنگی مربوط به دوره اسلامی در قلعه سردار بوکان خودنمایی می کند.در لایه های زیرین نشانه هایی از آثار سوختگی و سفال های پخته شده دیده می شود که به احتمال زیاد مربوط به حمله دوره آشور به تمدن مانایی هاست که چشم دوستداران تاریخ را می نوازد. در این بخش دیوارهایی با خشت خام و منظم یافت شده که با یافته های باستان شناسی دوره مانایی در قلایچی بوکان همخوانی دارد. دانه‌های گیاهی سه هزار ساله درون کاسه‌ای سفالی در چهارمین فاز معماری عصر آهن به دست آمد که شامل دانه‌های گندم، دانه‌های علف‌های هرز و مقادیری از دانه‌های جو است.

در لایه های بعدی کاوش که در عمق ۱۲ متری زمین قرار دارد، دیواری با ریزش ناگهانی مشاهده شده که نشان از وقوع زلزله مهیب در این منطقه بوده است.با گذشت از عصر آهن در عمق بیش از ۱۲ متری زمین نشانه هایی از ورود به عصر مفرغ نیز پیدا شده است. در این مدت از کاوش ها تاکنون آثاری از جمله سفالینه های خام و پخته که شکسته شده اند، مهرهای سنگی خام، تکه هایی از فلزات و پایه های ستون، دانه های جو، بقایای دیوار خشتی، سنگ چین، هاون و کوبه سنگی در این محوطه کشف شده است.

نحوه دسترسی به قلعه سردار

آدرس: استان آذربایجان غربی، بوکان، مرکز شهر