از آثار تاریخی و جاهای دیدنی شهر ایلام “قلعه اسماعیل‌خان ایلام” است که بر بلندی های انبارآبیست که بر شهر ایلام مشرف است ساخته شده است. ناحیه‌ای که این اثر بر روی آن ایجاد شده کاملاً کوهستانی است و از سه جهت صخره‌ای و سخت‌گذر است و فقط جبهه جنوب شرقی است که مسیر ارتباطی قلعه بوده است. مصالح بکار رفته در کل بنا سنگ‌های کوهستانی با استفاده از ملات گچ است.
نقشه و معماری قلعه اسماعیل‌خان ایلام
امروزه از قلعه بزرگ و با شکوه اسماعیل خان و بناهای اطراف آن، تنها قسمت هایی از برج و دژ اعظم در خط الراس شمالی – جنوبی، معروف به ارتفاعات آب انبار، باقی مانده است. دژ این مجموعه از پرتگاه قسمت جنوبی شروع می شود و تا قلعه کوه آب انبار و کوهستان سیروان ادامه دارد. دیوارهای قلعه در قسمت میانی دارای ارتفاع حدود ۵ متر و در بخش جنوبی دارای ۲ متر ارتفاع است. همچنین طول دیوارها حدود ۷۰۰ متر است که برای ساخت آن از ملات گچ نیم کوب و سنگ استفاده کرده اند.
قلعه اسماعیل خان دارای سه برج بزرگ جهت نگهبانی و دیدبانی می باشد که برج اول در قسمت جنوبی بنا واقع شده است. حدود ۲۰ متر با پرتگاه صخره ای فاصله دارد و امروزه آثاری از آن همچنان وجود دارد. این برج دایره ای شکل دارای دو طاقچه و دریچه ای مثلثی شکل نیز در شرق آن به منظور کنترل محیط تعبیه شده است. هر چند که در حال حاضر تنها این بخش ها از برج اول باقی مانده است. اما قطعا به دلیل هدف دفاعی از ساخت قلعه در بخش های دیگر آن نیز چنین دریچه های وجود خواهد داشت که متاسفانه به مرور زمان تخریب شده و از بین رفته اند.
مصالح بکار رفته در بنا
از جمله مصالحی که در ساخت بنای قلعه به کار رفته می توان به ملات گچ و سنگ های کوهستانی که به صورت بسیار ظریفی تراش خورده اند اشاره نمود. این سنگ ها توسط ملات در ردیف های منظمی بر روی یکدیگر قرار گرفته اند. برای قسمت داخلی اتاق نگهبانی نیز از گچ اندود شده استفاده نموده اند. سبک معماری که در برج دوم به کار رفته نیز همانند برج اول و ارتفاع دیوار شرقی برج دوم نیز تقریبا ۵ متر است.
سومین برج در قسمت شمالی که صخره ای است ساخته شده است. با عبور از آن می توان به ارتفاعات قلعه در بخش شمال شرقی راه یافت که ادامه آن به صخره های کوهستانی منتهی می گردد. ساکنین این منطقه معتقد هستند که این قلعه به زمان حاکمیت والیان لرستان و پشتکوه تعلق دارد. در صورتی که آثار و بقایای به جای مانده از قلعه و شواهد موجود حاکی از آن است که این بنای تاریخی قدمت طولانی تری دارد. برخی از مورخان نیز بر این باورند که قلعه اسماعیل خان پیش از آغاز دوران حکومت والیان احداث شده است.
نحوه دسترسی
قلعه اسماعیل خان در استان ایلام، شهر ایلام، جاده سیوان، کوه انبار آب واقع شده است که حدود ۱۰ کیلومتر با شهر ایلام فاصله دارد. از این رو برای بازدید از آن به خودرو شخصی نیاز خواهید داشت.
مطالب مرتبط :