ساز دهل

ساز کوبه ای دوار و از نوع دوطرفه است که با یک چوب بزرگ به نام “چوگان” Chogan و یک چوب کوچک به نام “ترکه” Tarkeh نواخته می شود. گاهی به جای استفاده از چوگان و ترکه، آن را با دست می نوازند. به ویژه اگر اجرا در مکان سربسته باشد. دهل غالباً در کنار دو ساز سرنا و کرنا مورد استفاده قرار می گیرد. گونه ای از دهل های بزرگ تر در مناطق مرکزی ایران مانند یزد، اردکان و نایین ویژه آیین های سوگواری وجود دارند که بدون همراهی هیچ ساز ملودیک، مورد استفاده قرار می گیرند.

دهل در مناطق مختلف ایران دارای اندازه های متفاوتی است. بزرگ ترین نمونه های آن را در مناطق کویری یزد، نایین و کاشان می توان یافت که منحصراً در آیین مذهبی عاشورا مورد استفاده قرار می گیرند و برای مردمان آن منطقه مقدس اند. دهل های رایج در کردستان اندازه ای متوسط دارند و نمونه دهل بختیاری کوچک تر از آن است. در برخی مناطق مانند سیستان هم، کاسه دهل در مقایسه با سایر نقاط ایران عمق زیادی دارد.

صدای زندگی براستی زیباست و آوای گوش نواز آن از هر کجا که برخیزد شور حیات می آفریند . زندگی در دامان طبیعت به مردمانی که با آن خو گرفته اند می آموزد که آوای آن را با سازهایی زیباتر از آنچه هست بنوازد. ساز و دهل سازی است محلی که در دستان هنرمند این دیار نوایی دلنشین و پرشور می آفریند که هر رهگذری را تحت تاثیر و بسوی خود می خواند. استفاده از این ساز بویژه در مراسم شادی بسیار مرسوم بوده و شور و نشاطی که در شنونده ایجاد می کند بی نظیر است . همصدایی این ساز با حرکات موزون و زیبای مردم شاد این دیار که به “چوپی” معروف است لذت شنیدن آنرا بیشتر می کند.