رستاخیز آب در سرزمین طلای سیاه

دشت های تشنه و کیفیت پایین آب آشامیدنی، سیمای گچساران در سال های نه چندان دور بوده که اکنون با اجرای طرح های بزرگ آبرسانی و تخصیص آب وضعیت این شهرستان نفت خیز دگرگون شده است.به گزارش ایرنا رودخانه های خیرآباد ، زهره ،شمس عرب ، کمبل و بابا کلان در شهرستان گچساران جاری هستند با وجود این مردم این شهرستان از مزایای این آبها بی نصیب بودند تا جایی که پس از میلیارد تومان هزینه عملیات اجرایی طرح انتقال آب سد کوثر به شهر دوگنبدان در سال ۱۳۹۰ متوقف شد و به دلیل استفاده بی رویه از سفره های زیرزمینی منطقه امامزاده جعفر این دشت با ۲۰متر افت تشنه ترین دشت کهگیلویه و بویراحمد لقب گرفت، بنابراین تخصیص آب آشامیدنی، صنعت و کشاورزی نخستین اقدام برای دگرگونی این شرایط بود.

خدمتی که نخستین مزیت آن استفاده از آب سد کوثر برای بخش قابل توجهی از شهروندان شهر دوگنبدان و روستاهای اطراف شد، این اقدام افزون بر نجات سفره های زیرزمینی منجر به بهبود کیفیت آب آشامیدنی مردم شد.

تخصیص آب از سد کوثر آغازگر انقلابی در چهره کشاورزی گچساران در سال های اخیر شده است حالا تجربه کشت و نابودی محصول براثر خشکسالی تبدیل به زمین های مجهز به آبیاری های نوین و افزایش قابل توجه درآمد مردم شده است به طوری که براساس آمار موجود همین سال زراعی جاری ۲۸ میلیون متر مکعب آب کشاورزی و ۲.۵میلیون مترمکعب آب برای مصرف صنعتی در گچساران از سد کوثر رهاسازی شده است.

سال تنش آبی امسال احتمالا شیرینی های این خدمت در جان مردم گچساران بهترین تداعی را دارد زیرا مدیر اداره بهره‌برداری و نگهداری سد کوثر از توان تامین آب آشامیدنی شهرستان گچساران و جمعیت بیش از ۲ میلیونی نفری تحت پوشش این سد در پنج استان جنوبی کشور خبر می دهد.

آب گوارا ارمغان تخصیص آب

یکی از شهروندان ساکن شهر دوگنبدان به طعم نامطبوع و سنگینی آب گچساران تا پیش از بهره برداری از طرح انتقال سد کوثر اشاره و می گوید: دسترسی به آب گوارا از خدمات ماندگار دولت در سال های اخیر به شهروندان گچساران بوده که کام مردم را شیرین کرده است.

مریم عوض پور قطعی مداوم آب را از دیگر مشکلات رفع شده شهروندان گچسارانی پس از بهره برداری از طرح انتقال آب به شهر دوگنبدان دانست که منجر به رضایت مردم شده است.

دسترسی به آب با وجود خشکسالی

آن طور که سرپرست اداره امور آب گچساران می گوید:همه منابع آب های سطحی و زیرزمینی این شهرستان تحت تاثیر خشکسالی و تنش آبی قرار دارد اما با این وجود آب کافی در اختیار بهره برداران قرار دارد و خدمات ماندگار سال های اخیر سبب شده که مردم این شهرستان خشکسالی و تنش آبی را آنچنان که باید و شاید احساس نکنند .

سید معصوم افضلی اضافه کرد: با وجود افزایش بارندگی به میزان ۹۰ میلی متر نسبت به مدت مشابه سال گذشته به دلیل پراکندگی نامناسب بارش ها در فصول پاییز، زمستان و بهار سال آبی جاری شاهد کاهش محسوس منابع آب سطحی و زیر زمینی گچساران هستیم به طوری که این تنش آبی موجب کاهش دبی پایه آب رودخانه های خیرآباد ، زهره ،شمس عرب ، کمبل،بابا کلان و سایر منابع آبی این شهرستان به میزان یک سوم شده است.

وی تاکید می کند: چاه های کشاورزی این شهرستان نیز به علت تنش آبی دچار افت شده اند.

براساس آمار رسمی میزان بارندگی های امسال در ایستگاه های بارندگی شرکت آب منطقه ای در شهر دوگنبدان و مرکز تحقیقات کشاورزی امامزاده جعفر را بیشتر از مدت مشابه پارسال اعلام کرده اند اما در دی، اسفند ،فروردین و اردیبهشت بارندگی خیلی کم بوده که این پراکنش نامناسب بارندگی موجی از خشکسالی و تنش آبی را در شهرستان گچساران پدیده آورده است.

مدیریت اصولی روان آب ها

البته شرکت آب منطقه ای با احداث پروژه هایی از جمله طرح های تغذیه مصنوعی ناصر آباد ،گرگدا و شیخ خواجه و بهره برداری اصولی در ماه های پر بارش مانند آذر و بهمن توانسته است بیش از چهار میلیون متر مکعب از روان آب سطحی در حوضه های بالادست طرح های مزبور را مهار و به سوی حوضچه تغذیه مصنوعی هدایت و به آبخوان دشت امامزاده جعفر تزریق کند که این امر باعث تقویت آب سفره های زیرزمینی و نجات از افت آب در این چاه ها شده است.

خدمات آب به حوزه کشاورزی

به گفته رییس اداره امور آب گچساران احداث و بهره برداری از طرح تامین و انتقال آب به دشت های خیرآباد، لیشتر ،امامزاده جعفر ،رودبال و نازمکان در سال های اخیر باعث شده که مردم کمتر تنش آبی و خشکسالی را احساس کنند.

وی تاکید می کند:درمجموع طرح های تامین آب شهرستان در حدود ۲۳هزار هکتار از زمین دارای پتانسیل کشاورزی تخصیص آب دریافت کرده اند که از این میزان ۹ هزار و۵۰۰هکتار زمین بدون احتساب اراضی تحت پوشش چاه های دارای پروانه بهره برداری در دست بهره برداری هستند.

افضلی ابراز داشت: اجرای این طرح ها موجب رونق کشاورزی ،اشتغال ،تولید محصولات استراتژیک و تولید ثروت برای شهرستان شده است.

او اضافه می کند که با وجود این اما شهروندان به ویژه بهره برداران حوزه کشاورزی باید در مصرف آب صرفه جویی کنند. البته این اداره برنامه های نیز برای عبور از خشکسالی و تنش آبی دارد.

افضلی عنوان کرد:پر و مسلوب المنفعه کردن چاه های غیر مجاز کشاورزی که در سال گذشته قریب به ۱۴ حلقه چاه غیر مجاز با همکاری مسوولان متولی از دیگر اقدامات برای حفاظت از منابعآب در گچساران بوده است.
وی اصلاح و تعدیل پروانه بهره برداری و الزام به نصب کنتور حجمی و هوشمند بر روی چاه های آب آشامیدنی و صنعتی،جلوگیری از اضافه برداشت چاه های مجاز،پیشگیری از کشت های پر مصرف آب در دشت های امامزاده جعفر و لیشتر تحت پوشش چاه های دارای پروانه آب از مهمترین برنامه های اداره امور آب گچساران برای سازگاری با کم آبی دانست.

استاندار کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه شتاب بخشی به سد در حال ساخت چم شیر از خدمات مهم حوزه آب در گچساران است تاکید می کند که این سد افزون بر تامین آب کشاورزی، صنعت و آشامیدنی ظرفیت تولید سالیانه ۱۷۶مگاوات برق را دارد.

حسین کلانتری به اختصاص ۱۲۰ میلیون متر مکعب آب سد چم شیر به کشاورزی گچساران در سال های اخیر اشاره کرد و ابراز داشت: تکمیل این طرح منجر به تبدیل بخش عمده ای از زمین های کشاورزی این شهرستان به آبیاری نوین خواهد شد.

وی با یادآوری اختصاص ۶۰ میلیون متر مکعب آب سدچم شیر به بخش های آشامیدنی و صنعت در گچساران افزود: تکمیل این طرح رونق تولید، درآمدزایی و رفاه مردم منطقه را به دنبال خواهد داشت.

سد چم شیر دارای یک میلیون و ۱۰۰ متر مکعب حجم بدنه و سه دهنه سرریز اوجی دریچه دار است.
تأمین آب آشامیدنی و صنعتی، بهره‌مند شدن ۱۱۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و بوشهر، ذخیره و کنترل آب رودخانه زهره از دیگر مزایای احداث سد چمشیر است.

کنترل سیلاب‌های مخرب رودخانه زهره، اشتغال زایی در زمان اجرای طرح و زیر ساخت‌های صنعت گردشگری و پرورش ماهی از دیگر پیامدهای امیدبخش ساخت این سد است.

این طرح مهم هم اکنون بیش از ۸۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و براساس وعده مسوولان حداکثر تا بهار سال ۱۴۰۱ به طور کامل افتتاح می شود.

مخزن سد چم شیر ۲.۳ میلیارد مکعب ظرفیت دارد و دریاچه ای به طول ۴۸ کیلومتر و وسعت ۵۱ کیلومتر مربع در پشت این سد ایجاد می شود.