دریاچه پریشان ، زیباترین دریاچه آب شیرین ایران

دریاچه پریشان یا دریاچه فامور ، یکی از زیباترین و بزرگترین دریاچه‌های آب شیرین ایران و خاورمیانه است که در بخش جره و بالاده شهرستان کازرون قرار گرفته است. این دریاچه به نامهای مور، پریشان و فامور نیز شناخته شده‌است.این دریاچه بین ۵۱ درجه و ۴۴ دقیقه و ۵۱ درجه و ۵۱ دقیقه طول شرقی و ۲۹ درجه و ۳۲ دقیقه و ۳۰ ثانیه عرض شمالی واقع شده‌است. مساحت آن ۴۳۰۰ هکتار و ارتفاع آن از سطح آب‌های آزاد ۸۲۰ متر است. حوزه آبریز آن ۵/۲۶۶ کیلومتر مربع است و بیشترین مساحت را در اردیبهشت ماه دارد. این دریاچه در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین‌المللی ثبت گردیده‌است و در تقسیم بندی مناطق جزء منطقه حفاظت شده محسوب می‌گردد.

از زمان پیدایش دریاچه پریشان سالیان درازی می‌گذرد. آب درباچه پریشان با وجود شیرین بودن، قابل‌شرب نیست. در این تالاب در گذشته ماهی آزاد وجود داشت و پرورش ماهی نیز در آن انجام می‌شد. از معروف‌ترین گونه‌های ماهی موجود در آب این تالاب در روزگار نه چندان دور می‌توان پرک، سرخه، آب شیرین و زردک را نام برد. چمنزارها و دشت‌های اطراف این تالاب تفرجگاه‌های طبیعی و محل زندگی گونه‌های کم نظیری از حیات وحش هستند. گونه‌های نمک دوست گیاهی و انواع گون‌ها در گرداگرد این دریاچه به چشم می‌خورند. قایق سواری، ماهیگیری و عکاسی از تفریحات رایج اطراف دریاچه پریشان پیش از خشکی آب این تالاب بودند.

پوشش گیاهی و گونه های جانوری

از دریاچه پریشان به‌دلیل موقعیت ممتاز و ویژه‌ای که دارد به‌عنوان یکی از بخش‌های مثلث گردشگری در غرب استان فارس یاد می‌کنند. دشت ارژن و دره چوگان دو بخش دیگر این منطقه ارزشمند به حساب می‌آیند و نزدیکی این مناطق به یکدیگر سبب تلاش مسوولان استان فارس برای ثبت این نواحی به‌عنوان ژئوپارک این استان شده است. این مناطق ترکیبی از دو اقلیم کوهستانی و سرد و گرم و خشک کویری را شامل می‌شوند.

اطراف تالاب پریشان گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری زندگی می‌کنند. در بخش‌های غربی و جنوبی این دریاچه گونه‌های گیاهی نمک‌دوست و اسفنجی رشد کرده‌اند و کم شدن حجم سفره‌های آب زیرزمینی سبب رشد درختچه‌های گز در بخش‌های مختلف این تالاب شده‌اند. از مهم‌ترین گونه‌های پرندگان در تالاب پریشان می‌توان به گاوچرانک و دراج اشاره کرد. لاک پشت‌ها نیز معروف‌ترین گونه‌های دوزیست در این دریاچه هستند.
به‌جز پرندگان بومی، گونه‌های مهاجر از سایر نقاط جهان نیز در طول سال به تالاب پریشان مهاجرت می‌کنند که با خشکی آب این تالاب در طول سالیان اخیر این روند رو به کاهش شدید است. درنا، پلیکان، غاز، اردک و چنگر از معروف‌ترین پرندگان مهاجر سالانه در این دریاچه هستند.

وضعیت فعلی دریاچه پریشان

متاسفانه وضعیت فعلی دریاچه پریشان بسیار بحرانی است و بخش زیادی از مساحت این تالاب رو به خشکی کامل می‌رود. به‌جز روند افزایش دمای هوا در این منطقه خشک و کویری و کاهش بارش‌های سالانه، عملیات راهسازی در نزدیکی این دریاچه نیز سهم غیرقابل‌جبرانی بر نابودی اکوسیستم این ناحیه و خشکی آب دریاچه پریشان گذاشته‌اند.

از دیگر دلایل تاثیرگذار بر خشکی آب تالاب پریشان می‌توان به حفر صدها چاه غیرمجاز در حوالی این دریاچه برای آبیاری زمین‌های کشاورزی اطراف اشاره کرد. از طرفی برخی کشاورزان فعالیت نیروگاه سیکل ترکیبی برق در فاصله کوتاه از این تالاب را دلیل خشکی آب تالاب پریشان می‌دانند. عوامل نیروگاه، منابع تامین کننده آب این مرکز را چاه‌هایی دور از این دریاچه و از سایر نواحی اطراف عنوان می‌کنند. اما گرمای حاصل از فعالیت این نیروگاه برق تاثیر قابل‌توجهی بر افزایش تبخیر آب تالاب پریشان دارد.

از دیگر مشکلات دریاچه پریشان که سبب نابودی اکوسیستم این منطقه می‌شود، چرای بی‌رویه دام‌ها در بستر این دریاچه است. سهل انگاری و عدم مدیریت صحیح از سوی سازمان جهاد کشاورزی در این منطقه، سبب ورود بی‌رویه دامپروران به نواحی اطراف دریاچه پریشان و نابودی پوشش گیاهی اطراف تالاب شده است. تضعیف خاک این نواحی سبب تسریع تبدیل دریاچه پریشان به بیابان خواهد شد.

خشکسالی و آتش سوزی

در حالت کلی می‌توان آتش‌سوزی نیزارهای اطراف تالاب پریشان، حفر بی‌رویه چاه توسط کشاورزان. افزایش روند تبخیر آب این تالاب بر اثر خشکسالی و گرما، تردد وسایل نقلیه سنگین از بخش‌های خشک و کم آب این دریاچه و فرونشست زمین را از دلایل عمده خشکی تدریجی دریاچه پریشان دانست. عدم رسیدگی به تالاب پریشان و احیای آن، روستاها و مناطق اطراف این دریاچه را نیز خطرات جدی تهدید خواهند کرد.

اخیرا پایگاه پژوهش و اطلاع‌رسانی تالاب پریشان راهکارهایی برای انتقال آب از سد نرگسی به دریاچه پریشان را بررسی کرده‌اند که هنوز به نتیجه روشن و قابل اعتنایی نرسیده است. با توجه به تحقیقات انجام شده از طرف این سازمان، به نظر می‌رسد این راهکار نیز مشکل خشکی تالاب پریشان را برطرف نکنند.

هم اکنون، بخش قابل‌توجهی از کمبود آب‌های زیرزمینی کشور ما به استان فارس تعلق دارد و برای احیای دریاچه پریشان در غرب این استان اهتمامی جدی در زمینه بررسی تمام راهکارهای علمی، تخصیص بودجه مناسب برای شروع احیای این تالاب و نظارت مستقیم و تصویب قوانین بازدارنده تخریب دریاچه پریشان لازم است. بیش از ۱۰ سال از آغاز روند خشکی تالاب پریشان می‌گذرد و در صورت عدم تصمیم‌گیری مناسب در زمینه احیای سریع این تالاب، نابودی کامل این دریاچه به‌زودی اتفاق خواهد افتاد.

آیا امکان بازدید از دریاچه پریشان وجود دارد؟

در حال حاضر بخش‌های وسیعی از دریاچه پریشان کاملا خشک هستند و به همین دلیل بازدید از این تالاب لطف چندانی ندارد. تنها در بازه‌های زمانی محدود و در زمان بارندگی‌های زیاد این دریاچه پر آب می‌شود و با شروع تابش آفتاب به سرعت به‌صورت باتلاقی در می‌آید و سپس خشک می‌شود. امکان بازدید از دریاچه پریشان در زمان‌های مختلف سال وجود دارد؛ گرچه احتمال مواجه شدن با زمینی خشک و باتلاقی بسیار زیاد است.

بهترین زمان بازدید از دریاچه پریشان

بهترین زمان برای بازدید از این دریاچه و مناطق اطراف آن از نخستین روزهای بهار تا واپسین روزهای این فصل است. اردیبهشت ماه نیز مناسب‌ترین زمان برای بازدید از این دریاچه، لذت از آب و هوای این منطقه و پیاده روی در اطراف آن به شمار می‌رود. اگر شانس با شما یار باشد و حجم بارش‌ها در زمستان بالا بوده باشد. حجم آب بیشتری در این تالاب پیش روی شما خواهد بود.

فصل‌های پاییز و زمستان زمان مهاجرت گونه‌های مختلف پرندگان به تالاب پریشان است. علاقه‌مندان به پرنده‌نگری در این زمان‌ها به اطراف این دریاچه سفر می‌کنند. به‌دلیل خشکی دریاچه پریشان در طول سالیان اخیر، حجم مهاجرت پرندگان به این تالاب کاهش چشمگیری داشته است. امید داریم با تدبیر صحیح و مدیریت اصولی، تمهیداتی کارساز برای احیای این تالاب در طول سالیان آتی اعمال شود.

نحوه دسترسی به دریاچه پریشان

این دریاچه در فاصله ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی کازرون قرار دارد. دسترسی به این دریاچه از کازرون بسیار آسان است. برای این منظور باید از خروجی شرقی این شهر به‌سمت شیراز بروید. جاده این دریاچه در فاصله ۱۰ کیلومتری این بزرگراه در سمت راست قرار دارد و مسیر آن تا دریاچه بسیار کوتاه است. چنانچه از شیراز قصد سفر به دریاچه پریشان را دارید، باید از غرب این شهر به بزرگراه شیراز کازرون وارد شوید و خود را به مسیر ابتدایی جاده دریاچه برسانید. اطراف این دریاچه روستاها و آبادی‌های متنوعی قرار دارند که بخشی از منطقه حفاظت شده ارژن در غرب استان فارس هستند.

تصاویر بیشتر : -->