تیمچه امیرتومان بیجار

تیمچه امیرتومان یکی از بناهای تاریخی شهرستان بیجار محسوب می‌شود که مربوط به دوران صفویان بوده و در زمان قاجار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. در ضلع غربی بازار سنتی و تاریخی بیجار سرای قدیمی ای وجود دارد که به تیمچه امیر تومان معروف است و به علت مجاورت با پارکی کوچک، از موقعیت مناسبی در شهر برخوردار است. تیمچه امیرتومان به صورت هشت و نیم هشت و در یک طبقه با مصالح خشک، آجر و سنگ ساخته شده و در گذشته مکان مهم تجاری بوده ؛ در کنار تیمچه امیرتومان ، اثر دیگر ی به نام کاروانسرای امیر وجود دارد که در گذشته محل سکونت اعیان شهر بوده و دارای حیاطی بیضی شکل است.
کاروانسرای امیر نیز با توجه به نوع معماری متعلق به دوران صفویه است که به احتمال زیاد در زمان علیرضاخان امیر تومان بازسازی کلی شده و به همین دلیل به نام تیمچه و کاروانسرای امیرتومان نام گذاری و معروف شده است.
این مکان در هنگام حضور متفقین محل استقرار نیروهای نظامی اشغالگران بوده که پس از آن سالها پادگان نظامی و ژاندارمری در آن مستقر بودند. این تیمچه دارای ۶۵۰ مترمربع عرصه و ۵۰۰ مترمربع اعیانی و ساختمانی هشت ضلعی منظم با آجرهای قرینه که تزئینات آجری آن در پوشش سقف است.

در وسط حیاط حوض آب مدوری قرار دارد که با سنگ تراشیده شده و مصالح این بنا عمدتا سنگ و آجر با ملات گچ و آهک و از داخل نیز با پوشش گچ پوشیده شده است. سقف این بنای تاریخی از نوع گهواره‌ای است که با کادربندی‌های آجری به صورت خفته و راسته به شیوه بسیار زیبایی تزئین شده است. هم اکنون از این مکان به عنوان اداره میراث فرهنگی و گردشگری بیجار استفاده میشود.
شایان ذکر است بازار تاریخی بیجار اثر به جا مانده از دوران صفویه به همراه دو تیمچه حاج شهباز و امیر تومان به شماره ۲۵۹۱ در فهرست آثار ملی کشورمان به ثبت رسیده است. بازار در مرکز شهر بیجار واقع شده‌است در حقیقت آنچه که ار بافت قدیمی شهر بیجار باقی‌مانده است، مجموعه بازار آن شامل یک راسته طولانی شمالی –جنوبی و تیمچه‌ای بنام حاج شهباز و سرایی به نام سرای امیر تومان است. اکنون تعداد شانزده باب حجره از بافت معماری قدیم بازار در دو طرف راسته اصلی باقی‌مانده و مابقی حجره‌ها و راسته‌ها دستخوش تغییرات شده‌است. در پوشش مغازه‌ها از طاق و تویزه استفاده شده‌است موقعیت جعرافیایی بیجار بر سر راه کردستان و آذربایجان موجب گردیده که این بازار، وسعت گستردگی خاص شکل گرفته باشد. علت قرارگیری در مسیر راه کاروان‌رو تجاری در گذشته از رونق قابل توجهی برخوردار بوده‌است. تاریخ بنای احداث بازار به دوران صفویه بر می‌گردد که در دوران زندیه در حمله کریم‌خان زند به بیجار و کردستان و جنگ جهانی اول و حمله روس‌ها در دوران قاجاریه مقداری زیادی از آن آسیب می‌بیند که دوباره مورد بازسازی قرار می‌گیرد.

منابع:خبرگزاری ایسنا-کرد تودی-ویکیپدیا