بازار سید اسماعیل تهران یا همان سد اسمال یادگار دوره ی قاجار بوده و کاروانسراها و حجره های قدیمی دارد که البته با گذشت زمان دستخوش تغییرات بسیاری شده اند.بازار سیداسماعیل در محدوده چهارراه مولوی قدمتی بیش از ۱۶۰ سال دارد. مغازه‌هایی بوده‌اند که در گذرهای باریک اطراف بقعه امامزاده سید اسماعیل(ع) شکل گرفته‌اند و هنوز هم هستند.
این بازار محلی برای فروش وسایل دست چندم به شمار می‌رود.این بازارچه زمانی میدان کاه فروشان بود و بعدها بازارچه مسگرها. اما شهرت این محدوده تاریخی به بازار کهنه فروشان آن است که قدمتی به اندازه تهران مدرن دارد. بازاری که روزگاری مهم‌ترین بازار دست‌دوم‌فروشی پایتخت بود و اسم و رسمی داشت و برو بیایی، پس از گذشت حدود نیم قرن کاملاً مضمحل شده است.
برخی می گویند که اجناس دزدی را می توان در بازار سداسمال پیدا کرد. یکی از قدیمی های بازار که در کار خرید و فروش لوازم مسی و برنجی است و در کار عتیقه جات هم دستی بر آتش دارد، می گویند: توی بالاشهر هم دزدی بشه میگن برو سید اسماعیل لوازم دزدیده شده رو پیدا می کنی. هروقت بچه ای از خونه فرار می کنه و دو سه هفته پیداش نمیشه، میگن برو سید اسماعیل اونجا پیداش می کنی.
قدیمی های سید اسماعیل از چنین شهرتی راضی نسیتند. پیرمردی که به گفته برخی کسبه، قدیمی ترین کاسب زنده بازار است، وجود پدیده جنس دزدی فروشی در این بازار را رد نمی کند، اما تاکید می کند که آدم های این محله همه متدین و مذهبی هستند ولی متاسفانه اینجا به خرید و فروش جنس دزدی معروف شده است.
قسمت ورودی بازار سيد اسماعيل به ميدانی با همين نام که در جنوب شرقی آن واقع شده، راه دارد. اين بازار از ورودی مذکور آغاز و به سه راه نجارها ختم ميگردد و در حال حاضر شامل خود راسته بازار سيد اسماعيل، سرای حاج هادی، بازارچه سيد اسماعيل ميباشد. از ابتدا تا ميانه راسته بازار فوق با چشمه طاقهايی و از ميانه تا انتهای آن با شيروانی پوشيده شده است.
در دو طرف راسته بازار سيد اسماعيل مغازه های مختلف خرده و عمده فروشی وجود دارد که بيشتر اين دکانها به فروش لوازم خانگي و فرش مشغول ميباشند. ورودی کوچه مسجد – مدرسه فيلسوف الدوله در ضلع شمال شرقی راسته بازار سيد اسماعيل به چشم ميخورد. بازارچه کوتاه و تازه تأسيس سيد اسماعيل درست از ميانه ضلع جنوبی راسته بازار منشعب ميشود ؛ يعنی، همان محلي که پوشش طاقی بازار به شيروانی مبدل شده است. تزيينات به کار رفته در راسته بازار مذکور آجر و کاشی کاری است. هم چنين در ضلع شمال غربی راسته بازار سرای حاج هادی واقع شده است. قسمت نخستين يا ورودی اين سرا دالانی ميباشد که با چشمه طاقهای مرمت شده، پوشش يافته است. در دو طرف اين دالان مغازه های خرده و عمده فروشی لوازم خانگی به چشم ميخورد. دالان فوق به صحنی مستطيل شکل خاتمه مييابد. در وسط اين صحن يک باغچه با تعدادی درخت و در اطراف آن تعدادی مغازه در دو طبقه، متعلق به عصر حاضر، قرار گرفته است.
اسم این بازار را از مرقد امامزاده سید اسماعیل که پشت بازار واقع شده ، گرفته اند . خیابان مصطفی خمینی را به سمت پایین که بروید ، نرسیده به مولوی به کوچه های سیداسماعیل یک و دو می رسید . اینجا آغاز حماسه “سداسمال” است.اگرچه برخی از مورخین قدمت این بازار را تا سده هفتم و هشتم هم ذکر کرده اند اما بازار سرپوشیده سد اسماعیل ( بازار فعلی ) یادگار دوره قاجار است.
امامزاده و آب انبار
در ضلع شمال شرقی بازار سید اسماعیل ، امامزاده و آب‌انبار سیداسماعیل واقع شده است و زمانی باعث رونق گرفتن و آبادی این منطقه شده است. حاجی عیسی‌خان بیگلربیگی در سال ۱۲۶۱ به میرزا موسی وزیر اجازه داد تا در ملک شخصی خود که شامل زمینی به مساحت ۱۶۰۰ متر بوده آب‌انبار عظیمی را بنا کند. این آب انبار به سبب همجواری با بقعه زیارتی سیداسماعیل از همان ابتدای ساخت، به نام آب‌انبار سید اسماعیل مشهور شد.
معماری بازار
مصالح اصلي به کار رفته در خود راسته بازار سيد اسماعيل آجرهاي قهوهاي رنگ به ابعاد ۵ ضربدر ۱۰ ضربدر ۲۰ سانتي متر با ملاط ساروج است. همچنين از گچ به عنوان مصالح فرعي و از کاشي و آجر براي تزيينات بهره گرفته‌اند. در پي دو طبقه نمودن نيمي از اين راسته بازار سقف قسمت مذکور را با شيرواني پوشانيدهاند. در تعميرات داخل حجرهها، ساخت ابنيه جديد راسته بازار سيد اسماعيل (مغازههاي طبقه دوم) و بازارچه جديد الاحداث سيد اسماعيل از مصالح امروزي استفاده شده است. مرمت نماي خارجي دالان سراي حاج هادي به وسيله آجرهاي کرم رنگ به ابعاد ۵ ضربدر ۱۰ ضربدر ۲۰ سانتي متر با ملاط ماسه و سيمان به عنوان مصالح اصلي و سنگ و گچ به عنوان مصالح فرعي صورت پذيرفته است. در تعميرات داخل حجرههاي دالان ياد شده و ساخت مغازههاي اطراف صحن نيز مصالح امروزي مصرف شده است.
ساعات کاری بازار
این بازار در تمام طول هفته بجز روزهای تعطیل باز است و صنف کفش و پوشاک و البته اسباب بازی در آن حضور پررنگی دارند . شکل درهم و برهم و دستفروشهای گوشه و کنار بازارچه هرچند هرروز هفته جاذبه خاص خودش را دارد اما سید اسماعیل هست و جمعه هاش .
جمعه ها که اکثر مغازه ها تعطیلند این بازار جولانگاه دستفروش های است که در بساطشان همه چیز می شود پیدا کرد . جورابهای لنگه به لنگه . آینه و چراغ مادربزرگتان. قاب های خالی بدون کاست
این دست فروش ها، نظام و طبقه بندی و روابط خاص خود را دارند. از جنوب که وارد این بازارچه می شوی، قشر پول دارتر بساط کرده اند. هر چیزی که قابل فروش باشد را می فروشند.
نحوه دسترسی به بازار سید اسماعیل
این بازار در مولوی تهران واقع شده است و در غرب خیابان مصطفی خمینی در جنوب شرقی راسته بازارچهل تن و شمال بازار حضرتی قرار دارد.
نظر کاربران :
با سلام بسیار زیباست وعالی است