امامزاده سید منصور ساوه در بخش مرکزی شهرستان زرندیه، مرکز شهر مامونیه خیابان امام خمینی، خیابان حرم این شهر در استان مرکزی قرار گرفته است که در طی دوران های مختلفی شکل گرفته است اولین تاریخی که در آن وجود دارد همان است که بر صندوقچه نقش بسته است صندوقچه ای که بهجای ضریح در گدشته مورد استفاده قرار میگرفته و اکنون در موزه اراک قرار دارد.
بنای امامزاده متعلق به دوران صفوی می باشد.بر اساس کتاب “بحرالانساب”: امام موسی کاظم(علیه السلام) ۳۲ فرزند داشت و نام یکی ازآنها محسن می باشد. محسن بن موسی الکاظم(علیه السلام) را یازده فرزند بود و سومین آنرا منصور ذکر می کنند و نسب وی را اینگونه ذکر نموده است: منصوربن محسن بن امام موسی الکاظم(علیه السلام) می باشد.
معماری بنا
با توجه به فرم پلان بنا نشان دهنده آن است که گنبد خانه بصورت منفرد در دوران سلجوقیان احداث شده در قسمت جانبی گنبد خانه در سه کنج آن سه اتاقک دیده میشود احتمالا ًجهت استفاده از هواکش یا نگهداری اشیا پیشبینی شده را داشته است و از استحکام نسبتاً خوبی برخوردار است که دقیقاً منارههای پیشبینی شده فوق بر روی آن پایه گذاری شده است که مشخص نیست به چه دلیلی مناره ها متوقف شده است و بیش از دو متر در قسمت بام گنبد خانه پی داشته است.
در قسمت کمربندی گنبدخانه کتیبه ای نقوش به طرحهـای حاشیهای بهصورت برجسته کاری و گچکاری شده است که نقش فوق از دوشبه خطوط معقلی کوفی بنایی است و نامهای محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین در بخشهایی دیده میشود .
در بالای کتیبه ۱۶ طاقچه و طاق جناقی به ارتفاع ۱۰ در ۹۰ سانتیمتر موجود است که چها طاقچه از طاقچهها دریچه هوا است و نقاشیهایی بهصورت نقشهای ناتمام و قابی با گل و نقشهای مخصوص با رنگهای قرمز نقاشی بر روی طاقچهها نقاشی شدهاند در یکی از این طاقچهها نام استاد آقا حسـن و همچنیـن علی اکبر در کنار نوشته شده است.
در قسمت جنوبی گنبد خانه محراب قرار داشته که سقف آن دارای مقرنسهای زیبا بوده که با توجه به اندود گچ که برروی آن کشیده است هنوز برجستگیهای آن بهخوبی آشکار است این فضا امروزه متأسفانه به صورت درب وردی به ایوان جنوبی متصل شده است این ایوان جدید الحداث است که تیرهای آن بر پیکره این بنای قدیمی منجر به تخریب و شکست ضلع جنوبی بقعه شده است و دید ظاهری بنا را برهم زده است.
گنبد یک پوش است و گلدسته ها جا پی آن در ارتفاع یک متری احداث میشود که بنا به دلایل نا مشخص نیمه کاره رها شده است.ارتباط بین ایوان شمالی و فضای جنوبی توسط یک راهرو که با طاق آهنگ پوشیده شده است مرتیط هستند در ضلع شرقی راهرو دو اتاق با سقف طاق دار دیده میشود که اکنون بهعنوان محل زندگی خادم استفاده می شود ورودی اصلی آن از حیاط امامزاده امکانپذیر است.
حیاط جنوبی الحاقی است حوض کوچک در وسط آن دیده می شود که در ضلع غربی آن سرویس بهداشتی قرار دارد.ضلع شمالی ایوان اصلی که مطلق به دوران صفویه است مشاهده می شود و رواقهای دو طرف شرقی و غربی که احتمالا در دوره قاجاریه احداث شده است.
ایوان متشکل از یک فضای مستطیل شکل است با یک طاق بسیار زیبا با کاربندی پوشیده شده و ایوان رفیع امامزاده از طریق دو ستون در دو طرف که با استفاده از فضای پر و خالی جهت کنترل نیروهای رانشی و فشاری با استفاده از فنون هندسه در معماری بنا آن را حل نموده و اجرا کرده اند و کتیبه ای دور تا دور بنا را پوشانیده است آینه کاری که اخیرا به بنا اضافه شده است و کاشی های لانه زنبوری که بعنوان ازاره دیده می شود.
راهروی ارتباطی به پشت بام در بخش شرقی ایوان قرار گرفته است که این راه پله از یک طرف به پشت بام و از طرفی به فضای بالای ایوان راه دارد این فضا دارای کف مسطح و سقف با طاق تویزه می باشد که این طاق تویزهها در نوع خود بینظیر است.رواقها که در دو طرف حیاط شمالی قرار گرفتهاند در گذشته محل استراحت زواری بودهاند که از اطراف برای زیارت آمده اند. رواق شرقی دارای پوشش طاقدار می باشد که با جفد کلیل آذری پوشیده شده است و دارای سکو می باشد.
نما مقطع : رواق غربی نیز دارای پوشش طاقدار است که با جفد ۵ او ۷ پوشیده شده است حیاط شمالی دارای حوض گرد قدیمی در وسط می باشد در گذشته هشتی ورودی بسیار زیبا در شمال امامزاده قرار داشته که متاسفانه طی ۲۰ سال اخیر در اثر عدم رسیدگی و گسترش خیابان تخریب گردیده است و اکنون از آن اثری باقی نمانده است.
این بنا زیبا و نفیس متاسفانه در اثر مرمت های نابجا و الحاقات نادرست بدون در نظر گرفتن مسائل زیبا شناختی و سازه ای دچار مشکلات زیباشناسی بر روی پیکره بنا و برهم خوردن سازهای بهویژه در بخش گنبد خانه که ترکهای بسیار عمیق رانش بر روی گنبد دیده میشود.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.