یکی از کهن ترین نمونه های آتشکده گنبد داری است که احتمالا متعلق به زمان پارتیان است زمینه بنای سنگی موسوم به بازه هور به فاصله هفتاد کیلومتری از جنوب شهر مشهد در ضلع شرقی روستایی به نام رباط سفید در ابتدای تنگه ای بازه هور واقع است. از نظر لغوی بازه در فارسی دری به قسمتی از دیواره کوه گفته می شود که خورشید از میانه باز آن بطرز باشکوه و زیبایی طلوع نماید و شاید نام بازه هور از همین جا باشد. به لحاظ ویژگیهای معماری این بنا نمایانگر بخشی از اجزا و عناصر ساسانی است که آندره گدار آن را به قرن سوم میلادی نسبت داده است. همچنین عده ای براین باورند بنای سنگی بازه هور آتشکده ای از دوره ساسانی است.
بطور کلی معماری این بنا چهار طاقی است که از چهار طرف باز بوده و عناصری گنبدی بر فراز آن قرار گرفته است فضای ورودی نیز دارای سه درگاهی بلند و عریض است که احتمالا در حکم تالار ورودی به فضاهای معماری طرفین شمار می آید. اما ورودی اصلی بنا از ضلع غربی ایجاد شده که درگاهی های همسان در اطراف، حاکی از الحاقات پیرامون آن است. در سطح فوقانی پلان مربع بنا چوبهایی برکنج آن نصب گردیده که احتمالا گامهای اولیه برای ایجاد گوشوار جهت ایجاد گنبد در بناها بوده است. این بنا در واقع هسته مرکزی یک مجموعه معماری است به فاصله نزدیکی از این بنا. ویرانه هایی در قلعه تاریخی به نام دختر و پسر برفراز بلندی مشاهده می شود.
دو پژوهشگر معروف (هرتسفلد در کتاب ابنیه و آثار تاریخی ایران و آندره گدار در کتاب آثار ایران) این بنا را از نزدیک دیده اند و آن را از آثار دوره ساسانی میدانند. بنای بازه هور دارای یک گنبد و سه ورودی و در گذشته از سمت مشرق به بنای دیگری اتصال داشته و در دو سوی شمالی و جنوبی آن نیز الحاقیاتی مانند راهرو و ایوان وجود داشته است. در مجموع این بنا را می توان هسته مرکزی یک مجموعه معماری کهن دانست. این بنای قدیمی و ارزشمند به فاصله حدود ۸۰ کیلومتری مشهد و در سمت شرق روستای رباط سفید واقع شده است.
نظر کاربران :
معنی بازه را درست گفتید، ولی هور در اعتقادات مردم اطراف چیز دیگری است