دشت سهرین ، دشت آهو خیز زنجان

منطقه دشت سهرین در فاصله ۱۵ کیلومتری شمال غرب زنجان قرار دارد. این دشت زیبا با وسعتی بیش از سی هزار هکتار در قسمت شمال شهر زنجان و تنها مأمن آهوان شمال غرب کشور است. در این دشت با چشمان غیر مسلح نیز می توان اعمال و نحوه زندگی آهوان را مشاهده کرد. علاوه بر این محوطه طبیعی و منطقه آبگرم سهرین، دارای آثار تاریخی متعددی نیز هست که از آن جمله می توان به ارگ تاریخی سهرین، حمام قدیم دشت سهرین اشاره کرد.

ویژگیهای دشت سهرین

دشت آهو خیز سهرین قسمتی از منطقه حفاظت شده سرخ آباد است که یکی از مناطق با ارزش ایران محسوب می شود. عرض متوسط این دشت ده تا دوازده کیلومتر و متوسط ارتفاع آن ۱۶۵۰ متر و شیب متوسط دشت سهرین دو تا سه درصد به سمت جنوب غربی است. این دشت جزء یکی از دشتهای مهم استان زنجان است که در جذب و جلب گردشگران داخلی و خارجی تاثیر گذار است.

این اکو سیستم دشتی در گذشته از نظر اکولوژیکی به عنوان یک زیستگاه تابستانی و مهاجرتی برای آهوان محسوب می شد. این حیوانات به طور پراکنده از خردادماه تا آذرماه هر سال در این منطقه دیده می شوند. اما به علت توسعه راهها، خطوط انتقال برق و گاز و توسعه شهرها و مراکز مسکونی، روند گذر آهوان را مختل و اثرات سوء خود را نمایان ساخت و لزوم حفاظت این منطقه اجتناب ناپذیر شد . در نهایت در بهمن ۵۷ با مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست در قالب بخشی از منطقه حفاظت شده سرخ آباد تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت.

برای آشنایی بیشتر با زنجان پیشنهاد می کنیم مطلب جاهای دیدنی زنجان را نیز مطالعه بفرمایید.

پوشش گیاهی

مهمترین گونه‌های گیاهی منطقه را پیچک، تاتوره، گون، خارشتر، ریش‌بز، گز،درمنه‌دشتی، بومادران. بابونه. کاکوتی، درمنه ، کلاه میرحسن، یولاف ،ختمی، زرشک، ارغوان، داغداغان. شیرین‌بیان، گلپر و بید تشکیل می‌دهند. در ارتفاعات این دشت نیز قارچهای خوراکی (دنبلان )، ریواس، کنگر، کاکوتی ، آویشن و برخی دیگر از گیاهان که مصارف خوراکی و دارویی دارند می روید که همه ساله تعدادی از ساکنین اطراف را برای جمع آوری این گیاهان به خود جذب می‌کند.

گونه های جانوری

وحوش و پستانداران دیگری نظیر گرگ، شغال، روباه معمولی، رودک، تشی، گراز، خرگوش و پرندگانی چون باقرقره شکم سیاه. کبوتر چاهی، کبک معمولی، سارگپه پابلند، عقاب طلایی، بحری، دلیجه، انواع چکاوک، زنبورخوار، جغدکوچک. سارصورتی و طرلان علاوه بر این آهوی زیبا در این زیستگاه زندگی می کنند. اقلیم منطقه از نوع خشک و سرد بوده و دمای متوسط این منطقه ۱۰ درجه سانتی گراد، حداکثر دمای مطلق هوا ۳۸ درجه و حداقل دمای آن ۲۹ درجه سانتی گراد و متوسط رطوبت نسبی این منطقه سالانه ۷۱ درصد است.

اهمیت حفاظت از دشت سهرین

در سال ۱۳۵۷ سازمان حفاظت از محیط‌زیست که از اهمیت این دشت به‌عنوان زیستگاه طبیعی برای گونه‌های مختلف جانوری آگاه بود. تصمیم به حفاظت از این منطقه گرفت. از آنجایی که به‌علت توسعه راه‌ها، شهر‌ها، مناطق مسکونی و خطوط انتقال برق و گاز، روند گذر این آهوها مختل و امکان از بین رفتن و شکار شدن آن‌ها نیز بیشتر می‌شد. حفاظت از این منطقه اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسید. ازاین‌رو، دشت سهرین در بهمن‌ماه سال ۱۳۵۷ با مصوبه شورای عالی حفاظت محیط‌زیست و در قالب بخشی از منطقه حفاظت‌شده سرخ آباد تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار گرفت.

در مهرماه سال ۱۳۹۶ و در آخرین سرشماری در منطقه سهرین، فقط ۱۱۰۵ رأس آهو شمارش شده‌اند که این تعداد در مقایسه با چندین دهه قبل، روند کاهشی را نشان می‌دهد. به‌گونه‌ای که در سال ۱۳۵۸ جمعیت این آهوهای مهاجر بالغ بر سه هزار رأس شمارش شده بود . در سال ۱۴۰۰ به زیر ۱۰۰۰ هزار رأس رسیده است. این کاهش تدریجی جمعیت آهوها در طی سالیان متوالی به‌نوعی زنگ خطری زیست‌محیطی برای این منطقه به حساب می‌آید.

توسعه کشاورزی در دشت سهرین زیستگاه آهوی ایرانی را در معرض خطر قرار داده است. تغییر کاربری‌های غیرمجاز و تغییر الگوی کشت در منطقه هم باعث شده که آهوها این دشت را ترک کرده و به‌سمت منطقه شکار ممنوع فیله خاصه در انتهای منطقه سرخ‌آباد مهاجرت کنند. همچنین حضور شکارچیان، گله‌های دام و چرای بیش از حد، حفر شدن چاه‌های متعدد و افزایش عبور ماشین‌آلات کشاورزی باعث شده است. که آهوها نتوانند همچون گذشته با آرامش لازم و امنیت کافی در این زیستگاه طبیعی زندگی کنند.

نحوه دسترسی به دشت سهرین

آدرس: استان زنجان، ۴۰ کیلومتری شمال شهر زنجان
برای رفتن به دشت سهرین کافی است در مسیر جاده فرودگاه زنجان به سمت بیرون شهر حرکت کنید. پس از رسیدن به دوراهی روستاهای سهرین و دگاه، داخل فرعی بپیچید تا به این دشت زیبا برسید.